رزمایش ماجراجویانه ترکیه!

جعفر گلابی روزنامه نگار بیانیه ارتش ترکیه مبنی بر برگزاری یک رزمایش مشترک با آذربایجان در مرزهای ارمنستان و نخجوان هرچند برنامه‌ریزی شده است ولی نشان می‌دهد که تنش‌ها و برخی حوادث در هفته‌های اخیر در روابط ایران و آذربایجان اتفاقی نیست و از زمینه‌ها و برنامه‌های احتمالی چند کشور خبر می‌دهد. کاملا طبیعی است که ایران نسبت به این اقدامات و برنامه‌ها و تحرکات به‌شدت حساس باشد و در مقابل آنها موضع سخت بگیرد. متاسفانه بلند‌پروازی‌های اردوغان و سودای بازگشت به اقتدار عثمانی، ترکیه را به ماجرا‌جویی‌های خطرناک سوق داده است و اگر نبود که بعد از هر ترک‌تازی آنکارا فورا به مواضع قبلی خود بازگشته و برخی از برنامه‌های خود را به تعلیق درآورده است هر آینه این کشور در انواع بحران‌های خارجی غوطه‌ور می‌شد و آسیب‌های فراوان می‌دید. به نظر می رسد در حال حاضر  این کشور علنا به تحریک آذربایجان پرداخته خیال خوشه‌چینی چند جانبه از چالش‌های موجود در قفقاز را در سر می‌پروراند. ترکیه می‌خواهد ضمن تضعیف هرچه بیشتر ارمنستان راهی استراتژیک و امن به آذربایجان باز کند و از این طریق اگر اوضاع بر وفق مرداش پیش رفت گامی به سمت شکل‌دهی آذربایجان بزرگ بردارد و زمینه را برای توسعه نفوذ و حتی تغییر برخی از مرزهای جغرافیایی منطقه آماده سازد. این خیال‌های باطل و مسأله‌ساز دقیقا به میزان ضعف احتمالی همسایه شرقی ترکیه یعنی ایران بستگی دارند. اگر ترکیه احساس کند که اشتغالات تهران امکان متوقف کردن برنامه‌های او را سلب نمی‌کند گام‌های بیشتری برخواهد داشت و در این راه از نشان دادن چهره گستاخ خود استنکاف ندارد. اما با همه مشکلاتی که ایران دارد ظرفیت‌های چالش‌برانگیز ترکیه هم کم نیست. ایران تا کنون از نفوذش در جمعیت میلیونی علویان ترکیه استفاده نکرده است، به گروه‌های سرسخت کرد مخالف آنکارا مجال تحرک علیه همسایه غربی نداده است، نسبت به سفر‌ها و سرمایه‌گذاری‌های عظیم ایرانیان در ترکیه موانعی به‌وجود نیاورده و حملات این کشور به شمال عراق و سوریه را مورد غمض‌عین قرار داده است، اگر بنا به سوء‌استفاده از موقعیت‌ها باشد و ملاحظه  اهداف مخرب اسرائیل در ایجاد تشنج در منطقه نشود ایران از اهرم‌های فشار زیادی برای ایجاد عقلانیت در همسایگان خود برخوردار است. موضوع برگزاری یک مانور مشترک پس از مانور ایران یک کار تحریک‌کننده و عملی است و مانند قرائت شعر خالی از ادبی نیست که اردوغان در مناسبتی خواند و چون خشم ایرانیان را دید به نوعی رفع و رجوعش کرد. مانور نظامی در نزدیکی خاک ایران و در مناطق مناقشه‌برانگیز به‌نوعی نزدیک شدن به شعله‌های آتش است. اگر ترکیه این مانور را لغو نکند معنایش این است که می‌خواهد چالش موجود را ادامه دهد. چنین اراده‌ای به‌جز نفع اسرائیل برای کشورهای منطقه خصوصا کشورهای مسلمان خسارت‌بار و چه بسا پشیمان‌کننده باشد. اما حوادث در نزدیکی مرزهای شمالی این واقعیت را برای تصمیم‌گیران در داخل کشور تبیین می‌کند که اندکی غفلت و اشتغال به جغرافیای دور تا چه حد می‌تواند استحکام و امنیت تاریخی مرزهایمان را با خطر مواجه کند و بیگانگان را به طمع بیندازد. اصل، ایران است، اساس حفظ سانتیمتر، سانتیمتر جغرافیای کشور و دور کردن تهدیدها از همه هموطنان است. با مردم و جذب قلوب آنها و نمایش حضور واقعی‌شان در صحنه‌های سیاسی و اجتماعی همه برنامه‌های آشکار و پنهان مدعیان دور و نزدیک به‌هم خواهد خورد. نیروهای مسلح چون مستظهر به حمایت مردم باشند شاداب و سرزنده و پرانگیزه کوچکترین تهدیدها را در نطفه خفه خواهند کرد.