امیدواری گروسی و وزارت خارجه هشدار مجلسی‌ها

پیش از سفر مدیر کل آژانس به تهران مطرح شد امیدواری گروسی و وزارت خارجه هشدار مجلسی‌ها شرق: دیشب سرانجام مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای به تهران آمد تا با مقامات ایران به گفت‌وگو بنشیند. رافائل گروسی که از هفته‌ها پیش بر لزوم این سفر اصرار داشت، در حالی به تهران آمده که نشست‌های آژانس در وین آغاز شده است و او پس از بازگشت به جلسه شورای حکام خواهد رفت. علاوه‌براین، هفته آینده، هشتم آذر‌ماه، مذاکرات احیای برجام در وین نیز بناست از سر گرفته شود. مدیر‌کل آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای در آستانه سفر خود به تهران، در توییتر نوشت: «امروز به تهران سفر می‌کنم تا با مقامات ایرانی دیدار کنم و به سؤالات مهم در ایران بپردازم. امیدوارم بتوانم یک کانال مؤثر و بر مبنای مشارکت از گفت‌وگوی مستقیم ایجاد کنم تا آژانس بتواند فعالیت‌های راستی‌آزمایی ضروری خود را در این کشور از سر بگیرد». در آستانه سفر گروسی، سخنگوی وزارت خارجه که ساعاتی پیش از این سفر برگزار می‌شد، نسبت به موفقیت این سفر ابراز امیدواری کرد؛ اما برخی نمایندگان مجلس نیز در آستانه این سفر موضع‌گیری‌هایی داشتند که هشدارهای نایب‌رئیس کمیسیون اصل ۹۰ از‌جمله آنها بود. یکی از مسائل اصلی اختلافی بین ایران و آژانس، البته حاصل مصوبه‌ای است که در زمستان گذشته مجلس از تصویب گذراند و به اعتقاد بسیاری کار احیای برجام را پیچیده کرده است. تا حدی که برخی ناظران این تصویب آن را با هدف بستن راه احیای برجام برای دولت حسن روحانی می‌دانستند و مقامات ایران نیز در برخی موضع‌گیری‌ها به پیچیدگی‌های احیای برجام حاصل از این مصوبه اذعان کرده‌اند؛ هر‌چند تأکید هر دو دولت بر این بوده است که این مصوبه لازم‌الاجرا است.
  نماینده پایداری:  از حقوق ملت صیانت کردیم
با‌وجود‌این، در آستانه این سفر نماینده جبهه پایداری در مجلس خطاب به دولت در‌این‌باره هشدارهایی داد و از مصوبه مجلس دفاع کرد. سیدمحمود نبویان با اشاره به سفر گروسی، اظهار کرد: «در وهله اول گروسی فقط باید با رئیس سازمان انرژی اتمی ایران ملاقات کند و نیازی نیست که با مقاماتی مانند رئیس‌جمهور دیدار کند و ما نباید این مجال را به او دهیم تا با مقامات عالی‌رتبه کشورمان دیدار داشته باشد». گروسی که مشخصا برای دیدار با وزیر خارجه ایران راهی تهران شده است، در گفت‌وگویی با اشاره به لزوم دیدار با مقامات ارشد ایران از احتمال دیدار با رئیس دولت سیزدهم استقبال کرده بود. نبویان در ادامه متذکر شد: «متأسفانه در دولت سابق این‌گونه نبود و شخص روحانی و برخی دیگر از دولتمردان ظرفیت بالایی را برای آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای پدید آوردند تا آژانس بیشتر از ماهیتش جلوه کند. ما نباید دیگر چنین امتیاز ویژه‌ای را برای آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای قائل شویم». نبویان ادامه داد: «متأسفانه برجام باعث شد که ما پروتکل الحاقی را هم بپذیریم که مطابق با آن نظارت‌ها باید در هر مکان و هر زمانی انجام شود و حتی مناطق نظامی و دانشگاهی ما هم باید تحت نظارت قرار گیرد. البته این مسئله قبل از تصویب قانون اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها و صیانت از حقوق ملت ایران بود و ما در این قانون تأکید کردیم که دیگر نباید نظارت‌های فراپادمانی آژانس را بپذیریم. الان گروسی و آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای نمی‌توانند فراتر از پادمان مطالبه‌ای از ما داشته باشند و در مذاکره با گروسی حتما باید این مسئله به او گوشزد شود».
  بازگشت نظریه کاغذپاره؟


اما در ادامه اظهارات نبویان به نظر می‌رسد او خواستار احیای رویکرد دولت محمود احمدی‌نژاد نسبت‌به مسئله هسته‌ای و قطع‌نامه‌ها علیه ایران است. رئیس دولت‌های نهم و دهم زمانی در اظهارنظر مشهوری قطع‌نامه‌ها علیه ایران را کاغذپاره خوانده بود و در اظهارنظر دیگری نیز اشاره کرده بود مهم نیست چقدر قطع‌نامه علیه ایران صادر شود. حال ظاهرا نایب‌رئیس کمیسیون اصل ۹۰ مجلس از دولت سیزدهم نیز انتظار نگاه مشابهی دارد: «مذاکره‌کنندگان جمهوری اسلامی ایران نباید واهمه‌ای داشته باشند که نکند پرونده ایران به شورای امنیت برود و قطع‌نامه‌های تحریمی بازگردد. الان همه تحریم‌ها پابرجاست و فشارهای حداکثری کشورهای غربی علیه ایران ادامه دارد و آنان دیگر بیشتر از این نمی‌توانند کاری انجام دهند». نبویان در پاسخ به سؤالی مبنی‌بر اینکه در‌صورتی‌که شورای حکام قطع‌نامه‌ای را علیه ایران صادر کند، ما باید چه موضعی در مذاکرات آینده داشته باشیم؟ گفت: «تیم مذاکره‌کننده جمهوری اسلامی ایران باید قاطعانه بایستند و نباید هیچ‌گونه توجهی به چنین قطع‌نامه‌هایی که قبلا هم علیه کشورمان صادر شده است، داشته باشند». او گفت: «سیاست و ابزار استکباری آمریکا و کشورهای همسویش این است که هر‌از‌چندگاهی از اعمال تحریم‌های جدید صحبت می‌کنند و ما در مذاکرات نباید به این حرف‌ها توجه کنیم و باید فقط پیگیر حقوق ملت ایران باشیم. همچنین ما باید به آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای اعلام کنیم که اگر آنان قرار است مسیر سیاسی را طی کنند و برخلاف قوانین رفتار کنند، ایران باید یک‌سری گام‌های هسته‌ای را به‌صورت جدی‌تر بردارد».
  عمویی: حاضر نیستیم مذاکره دوجانبه با آمریکا را بپذیریم
نبویان البته تنها عضو مجلس نبود که در آستانه بزنگاه‌های گفت‌وگوهای برجامی در‌این‌باره موضع گرفت. ابوالفضل عمویی، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی، نیز در اظهار‌نظر جداگانه‌ای درباره «برگزاری مذاکرات دوجانبه میان ایران و آمریکا» هشدار داد. او گفت: «آمریکایی‌ها از توافق خارج شده و عضویتی در برجام ندارند. هدف مذاکرات این است که ایران و ۱+۴ به یک شروط مشترک برسند و این شروط جزئی از مذاکرات شود و به طرف آمریکایی هم ارائه کنند، از این نظر وجهی ندارد که مستقیم با آمریکایی‌ها وارد مذاکره شویم». او ادامه داد: «آمریکایی‌ها در سوابق خود نشان دادند که از مذاکرات دوجانبه سوءاستفاده می‌کنند. طرف‌های آمریکایی با مانوردادن در اصل مذاکره سعی دارند جمهوری اسلامی را به این سمت ببرند که ایران در حال نرمش در مواضع خود است؛ به‌همین‌دلیل انجام مذاکره دوجانبه با آمریکا را در شرایط کنونی مفید نمی‌دانیم. البته ایران در مقاطع قبلی فقط در چارچوب ۱+۵ با آمریکایی‌ها گفت‌وگو کرده است و حاضر نیستیم مذاکره دو‌جانبه را با طرف آمریکایی بپذیریم». ابوالفضل عمویی بیان کرد: «طرف آمریکایی نشان داده که در‌حال‌حاضر آماده رفع تحریم‌ها نیست. نباید با فرصت ایجادکردن برای گفت‌وگوی دوجانبه‌ای بین ایران و آمریکا به این طرف خطاکار امتیاز و جایزه‌ای بدهیم».
  خطیب‌زاده: امیدواریم سفر سازنده‌ای باشد
سخنگوی وزارت امور خارجه اما در نشست خبری هفتگی خود که دیروز و ساعاتی پیش از آمدن گروسی به تهران برگزار شد، با بیان اینکه «امشب سفر آقای گروسی به تهران را داریم»، گفت: «همواره سعی شده رابطه ایران و آژانس روابطی فنی و در چارچوب پادمان باشد». سعید خطیب‌زاده اظهار امیدواری کرد که سفر مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای به تهران «مانند سفرهای قبلی، سفر سازنده‌ای باشد». خطیب‌زاده همچنین گفت: «تمرکز ما این است که گفت‌وگوهای وین جدی باشد و طرف‌های مقابل به‌خوبی می‌دانند که تمرکز ما بر رفع تحریم‌های یک‌جانبه و فراسرزمینی است که علیه ایران اعمال شده است». سخنگوی وزارت خارجه در پاسخ به سؤالی درباره اظهارات هماهنگ‌کننده شورای امنیت کاخ سفید در بحرین مبنی‌بر اینکه رویکرد آمریکا به بحران هسته‌ای ایران همچنان با فرض این است که ایران کشوری متخاصم باقی خواهد ماند، گفت: «درباره اظهارات برخی مقامات آمریکایی در منطقه فکر می‌کنم صورت‌حساب گرانی را برای برخی کشورهای منطقه می‌فرستند و‌الا ارزش دیگری ندارد و احتمال دارد آمریکا باز هم به دنبال فروش سلاح‌های بیشتری در منطقه باشد».
  مسائل فنی بین ما و آژانس پیگیری می‌شود
سخنگوی وزارت خارجه در پاسخ به سؤال دیگری مبنی‌بر نشست پیش‌روی شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای و اینکه اگر در این شورا اقدام یا تصمیم منفی علیه ایران گرفته شود، تأثیر آن بر مذاکرات وین چیست؟ با تأکید بر اینکه ما همواره به آژانس توصیه کرده‌ایم که در مسیر همکاری‌های فنی باقی بماند و اجازه ندهد برخی از کشورها، اهداف و اغراض سیاسی خود را به نام آژانس جلو ببرند، گفت: «ما در چارچوب تحولات و بر‌اساس شرایط تصمیمات لازم را اتخاذ می‌کنیم». او همچنین در پاسخ به سؤال دیگری درمورد اهداف سفر گروسی به تهران و برخی از مسائلی که در این زمینه مطرح شده است، گفت: «از طرف ایران دستور کار مشخصی برای این سفر وجود دارد و طبیعی است که برای آژانس نیز چنین چیزی وجود داشته باشد». او ادامه داد: «موضوعاتی بین ایران و آژانس وجود دارد که ما همواره سعی کرده‌ایم در چارچوب مسائل فنی آن را حل کنیم. از آژانس نیز خواسته‌ایم که در همین چارچوب کار را جلو ببرد و شما باید دقت داشته باشید که هیچ سفر دیپلماتیکی انجام نمی‌شود؛ مگر اینکه دستور کار مشخصی داشته باشد». خطیب‌زاده ادامه داد: «آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای به‌خوبی می‌داند تمامی خرابکاری‌ها و اعمال تروریستی که توسط رژیم صهیونیستی در خاک ایران انجام شده است و متأسفانه با سکوت برخی از کشورهای مدعی نیز همراه بوده است، تأثیر درخور‌توجهی بر برخی از ابعاد فنی گذاشته است و این مسائل بین ما و آژانس در چارچوب خود پیگیری شده و می‌شود».
  با ادعای رسانه‌ای نمی‌توانند جای مجرم و متهم را عوض کنند
سخنگوی وزارت خارجه همچنین درباره مواضع برخی از مقامات اروپایی از‌جمله فرانسه درمورد ایران و مذاکرات با توجه به نزدیک‌شدن زمان برگزاری دور جدید مذاکرات وین خاطرنشان کرد: «به نظر می‌رسد که برخی از کشورها با توجه به نوع مواضع رسانه‌ای‌شان با نزدیک‌شدن به مذاکرات وین دچار اشتباهات محاسبه‌ای شدند و فکر می‌کنند که با ادعاهای رسانه‌ای می‌توانند جای مجرم و متهم را عوض کنند». او گفت: «بهتر است همه متمرکز شویم بر اینکه گفت‌وگوهای وین جدی باشد و طرف‌های مقابل در مذاکرات به‌خوبی می‌دانند که تمرکز ما بر رفع تحریم‌های یک‌جانبه و فراسرزمینی است که علیه ایران اعمال شده است».
  درباره ایده «توافق موقت»: درباره اظهارات مبهم موضع نمی‌گیرم
سخنگوی وزارت خارجه درمورد برخی از اخبار منتشرشده در رسانه‌های آمریکایی مبنی‌بر احتمال توافق موقت بین ایران و طرف‌های مقابل در مذاکرات وین، گفت: «من درمورد اظهارات مبهم و گمانه‌زنی رسانه‌ای موضعی نمی‌گیرم. آنچه باید بر روی آن متمرکز شویم، گفت‌وگوهای ما در وین است. ایران با اراده جدی بر رفع تحریم‌های ظالمانه‌ای که ضد ملت ایران اعمال شده، با یک تیم کامل و بر‌اساس همین هدف عازم وین خواهد شد و امیدواریم که طرف‌های مقابل نیز به جای این شبهه‌افکنی‌های رسانه‌ای و عملیات‌های روانی که به نظر خودشان فکر می‌کنند با این اقدامات در زمان نزدیک‌شدن به مذاکرات وین شاید بتوانند ماهی از آب‌های آلوده بگیرند، به جای آن سعی کنند با اراده جدی و نیت خوب و در سایه توافق عملی و جامع‌الاطراف درخصوص رفع تحریم‌های ظالمانه‌ای که ضد مردم ایران اعمال کردند، در مذاکرات وین حضور پیدا کنند و اگر این اراده جدی را نداشته باشند یا بخواهند این اراده جدی را با نیت‌های غیرسازنده همراه کنند، قطعا پاسخ ایران نیز متناسب با آن خواهد بود». صحبت‌های خطیب‌زاده در حالی منتشر می‌شود که به‌تازگی منبعی گزارش داده بود در صحبت‌های مقامات آمریکا و اسرائیل ایده‌ای البته نه‌چندان جدی درباره احتمال توافق موقت بین ایران و آمریکا مطرح شده است.
  گزینه‌های آمریکا را در افغانستان دیدیم
او همچنین در پاسخ به پرسش دیگری درباره اظهارات برخی از مقامات آمریکایی مبنی‌بر اینکه در صورت شکست دیپلماسی و مذاکرات وین درمورد ایران برای دیگر گزینه‌ها نیز آماده‌ایم، گفت: «ما همه گزینه‌هایی را که آنها داشتند، در کشوری مثل افغانستان مشاهده کردیم و خودشان نیز نتایج آن را دیدند و فکر می‌کنم آنها وقتی این اظهارات را مطرح می‌کنند، حتی خودشان نیز به آنچه می‌گویند باور ندارند». سخنگوی وزارت خارجه درمورد اظهارات یکی از مقامات آمریکایی مبنی‌بر اینکه ایران به نقطه غیرقابل بازگشت در برجام برمی‌گردد، گفت: «آقای ترامپ رفته؛ ولی گویی کارخانه جعلیات و اخبار جعلی آمریکا تعطیل نشده است». او ادامه داد: «اینکه جمعی نمایشی راه بیندازند و فکر کنند براساس‌آن می‌توانند یک روایت جعلی را به جهانیان غالب کنند یا اینکه فکر کنند با نزدیک‌شدن به گفت‌وگوهای وین می‌توانند یک جو روانی متفاوت را به وجود بیاورند، این موضوع هیچ کمکی به آنها نخواهد کرد». سخنگوی وزارت خارجه ادامه داد: «اگر آنها دچار فراموشی شده‌اند، باید بدانند جهان فراموش نکرده است که این دولت واشنگتن بود که از برجام خارج شد و این دولت فعلی آمریکاست که همچنان سیاست شکست حداکثری ترامپ را ادامه می‌دهد. آنها هم‌زمان که پیام‌های متناقضی را برای ما می‌فرستند، تحریم‌ها را نیز ادامه می‌دهند».