جای خالی «خاتون» در تلویزیون

مجموعه نمایش خانگی «خاتون» که دیروز به قسمت دوازدهم رسید، از سریال‌های خوش‌ساخت پلتفرم‌های اینترنتی است. این سریال به کارگردانی تینا پاکروان، در کنار «زخم کاری» محصول فیلیمو، از جمله آثار سال 1400 نمایش خانگی به شمار می‌آید که بیشترین نقدهای مثبت را دریافت کرده و تاکنون بینندگان فراوانی داشته است. این گزارش که در نیمه راه این سریال 23 قسمتی تدوین شده، به 4 نکته درباره «خاتون» می‌پردازد. تشابهات با «در چشم باد» بر اساس چیزی که تاکنون از «خاتون» منتشر شده، قصه این سریال فعلا در اوایل دهه 1320 می‌گذرد که ایران مورد تهاجم متفقین قرار گرفت و در سال‌های نخست جنگ جهانی دوم، توسط شوروی و انگلیس اشغال شد. این برای دومین بار است که اشغال کشورمان در این بازه زمانی، سوژه یک سریال شاخص ایرانی قرار می‌گیرد. یک دهه پیش نیز «در چشم باد» به کارگردانی مسعود جعفری جوزانی محصول سیمافیلم، در بخشی از قصه خود به این واقعه پرداخته بود؛ سریالی که پس از بارها بازپخش در تلویزیون، همچنان محبوب است. از دیگر نقاط اشتراک «خاتون» و «در چشم باد»، می‌توان به حضور یک ایرانی وطن‌پرست به عنوان کاراکتر اصلی سریال در مرکز هر دو قصه اشاره کرد، در عین حال که شخصیت «بیژن ایرانی» مشخصا تخیلی است، اما روشن نیست چقدر از شخصیت «خاتون» واقعیت دارد. نکته جالب این که موسیقی هر دو سریال توسط دو تن از آهنگ سازان بین‌المللی ایران، ساخته شده: حسین علیزاده برای «در چشم باد» و کیهان کلهر برای «خاتون». مسیر هموار «خاتون» تا آنتن به نظر می‌رسد اگر کمی سخت‌گیری درباره پوشش بازیگران «خاتون» وجود نداشته باشد، این مجموعه از جمله آثاری است که از نظر مضمونی، برای پخش از شبکه‌های سیما بسیار مناسب است. اگرچه نمی‌دانیم در قسمت‌های آینده، قصه «خاتون» به کدام سو می‌رود، اما این اثر تاکنون محصولی ضداستعماری نشان داده که کاراکتر اصلی آن در برابر هرگونه همکاری با اشغال‌گران و بیگانگان می‌ایستد، از مضامین محبوب رسانه ملی. شاهد این سخن، تعریف ضرغامی رئیس پیشین صداوسیما از «خاتون» است که در بخشی از توئیت درباره این سریال نوشت: «خاتون خوب بود. قصه‌ پرکشش و کارگردانی حرفه ای، مجموعه‌ای خوش‌ساخت را برای مردم تدارک دید. مقاومت ایرانیان همیشه ستودنی است.» ترکیب جالب توجه بازیگران از ویژگی‌های مورد توجه «خاتون» که تاکنون مورد توجه مخاطبان نیز قرار گرفته، ترکیب و بازی بازیگران این مجموعه است. تینا پاکروان در نخستین سریال خود، از شمار بسیار زیادی بازیگر شناخته‌شده استفاده کرده است که به نظر می‌رسد از این نظر، سریال بسیار گران‌قیمتی است. پژمان بازغی، غزل شاکری، بهناز جعفری، سروش صحت، ستاره پسیانی، شبنم مقدمی و رضا بهبودی از چهره‌هایی‌اند که هرکدام می‌توانستند در نقش‌های اصلی یا دست‌کم پررنگ یک سریال نمایش خانگی جلوی دوربین بروند، اما در «خاتون» حضوری کوتاه (برخی در حد یکی، دو قسمت) دارند و به نوعی می‌آیند و می‌روند! بازیگران «خاتون» اگرچه چهره‌های متنوعی‌اند و از نسل‌های مختلف و خاستگاه‌های گوناگونی به این مجموعه آمده‌اند، اما با هدایت درست کارگردان، جمع متجانسی شکل داده‌اند. اغلب نیز بازی‌های خوبی دارند؛ خصوصا چهره‌هایی مانند اشکان خطیبی که بازی درخشانی ارائه کرده و مهران مدیری که پس از مدت‌ها، نقش‌آفرینی قابل توجهی دارد. دومین سریال محبوب نماوا بر اساس آمار نظرات مثبت منتشرشده در خروجی پلتفرم نماوا، «خاتون» در کنار «قورباغه» با فاصله محبوب‌ترین اثر این پلتفرم است. در حالی که 92 درصد آرای کاربران نماوا به «قورباغه» مثبت بود، «خاتون» با 91 درصد نظر مثبت در جایگاه دوم قرار دارد. این در حالی است که «خسوف» با 79 درصد، «حرفه‌ای» با 80 درصد، «روز بلوا» با 84 درصد، «سیاوش» با 86 درصد و «گیسو» با 77 درصد فاصله‌ای قابل توجه با سریال‌های موفق‌تر این پلتفرم دارند. نکته جالب این که تهیه‌کنندگی هر دو سریال «خاتون» و «قورباغه» بر عهده علی اسدزاده بوده است.