چالش برسر توافق موقت و دائم

آرمان ملی- سهیل ثابت: مذاکرات دور هشتم احیای برجام در هتل کوبورگ وین همچنان در حال برگزاری است و طرفین همچنان معتقد به پیشرفت مذاکرات در عین کندی هستند. این در حالی است که به نظر می‌رسد رفته رفته مذاکرات به جاهایی رسیده است که طرفین برجام باید به سمت اتخاذ تصمیمات سخت بروند تا احیای توافق روز به روز نزدیک‌تر شود. قدر مسلم اگر طرفین تن به این تصمیمات ندهند و از مواضع خود کوتاه نیایند خیلی مشکل بتوان توافق را پیش بینی کرد. چرا که خواسته‌‌های همه طرف‌ها مشخص است و معلوم نیست که اگر همه بر مواضع خود باقی بمانند بازهم شاهد پیشرفت در مذاکرات باشیم. آنچه مسلم است آمریکایی‌ها باید قبول کنند که به جهت خروج آنها از برجام این توافق چند سالی است که به این شکل در آمده و کمترین حق ایران به عنوان کشوری که از این خروج آمریکا بیش‌ترین ضرر و زیان را متحمل شده این است که آمریکا شروط ایران شامل برداشتن تحریم‌ها، راستی آزمایی و تضمین برای عدم خروج مجدد بپذیرد تا هر چه سریعتر طرفین مذاکره به نقاط مشترکی برای رسیدن به توافق دست پیدا کنند. این در حالی است که چندی پیش یک مقام ارشد اتحادیه اروپا که نمی‌خواست نامش فاش شود عنوان کرد: «مذاکرات هسته‌ای با ایران در وین در مسیر درستی حرکت می‌کند و ممکن است که توافق نهایی حاصل شود. وی در این باره بیان کرد: مطابق با ارزیابی‌ ما، داریم در مسیر درستی جهت رسیدن به توافق نهایی حرکت می‌کنیم. پیشرفت‌های کوچکی در شماری از مسائل در وین حاصل شده است. فکر می‌کنم که به توافق برسیم و به گمانم این اتفاق پیش از آنکه خیلی دیر شود، رخ دهد.» گرچه امروز و با توجه به اظهار نظرهای برخی طرفین مذاکره یا منابع مطلع نزدیک به مذاکرات در شرایطی قرار داریم که به قولی بیش از هر زمان دیگری به توافق نزدیک هستیم اما این مساله به معنای آن نیست که تمامی مسائل حل و فصل شده و می‌توان انتظار داشت که طی روزهای آینده توافق اعلام شود. چرا که هنوز باید اختلافات موجود و پرانتزهای باز مورد بحث و بررسی قرار گرفته و در خصوص آن تصمیم‌گیری شود و پس از حل اختلافات می‌توان امیدوار به بازه زمانی اعلام توافق از سوی طرفین  بود.    فقط توافق دائم  بیست و هشت روز از آغاز مذاکرات می‌گذرد و تردد هیات‌ها به دو هتل کوبورگ و ماریوت ادامه دارد. هتل کوبورگ میزبان جلسات هیات‌های برجامی است و در ماریوت هم مذاکرات گروه 1+4 با آمریکا جریان دارد. در سکوت خبری وین، قریب به اتفاق نمایندگان رسانه‌ها بر این باورند که به رغم سکوت حاکم، تحولات مهمی شاید در راه است. بعد از توافق اصولی کشورها درباره مبانی متن پیش‌نویس، کارشناسان این روزها سرگرم تبدیل ایده‌ها به کلمات و جملات هستند. کاری که به گفته یک منبع آگاه اروپایی، زمان‌بر و طاقت فرسا؛ اما برای رسیدن به توافق نهایی ضروری است. طرف‌ها اذعان دارند که موارد اختلافی تا حدی کم شده اما مسائل کلیدی درباره تضمین و نحوه راستی آزمایی رفع تحریم‌ها که از اصلی‌ترین مطالبات ایران در مذاکرات به‌شمار می‌رود. همچنان باقی‌مانده و این مساله به تصمیمات سیاسی واشنگتن در این زمینه بستگی دارد. در واقع مذاکرات به گردنه سخت تصمیمات سیاسی طرف‌های غربی رسیده است و آن‌ها برای فرار به جلو، به تعیین ضرب‌الاجل‌های ساختگی و هراس از پیشرفت‌ در برنامه صلح‌آمیز اتمی ایران متوسل شده‌اند. این در حالی است که برخی مطرح می‌کنند که طی دیدار رئیس‌جمهور ایران با رئیس‌جمهور روسیه پیشنهاد توافق موقت از سوی پوتین به رئیسی داده شده که این پیشنهاد رد شده است و ایران اعلام کرده خواهان توافق دائم است. در همین راستا شبکه قطری الجزیره به نقل از یک منبع نزدیک به هیات ایرانی در مذاکرات وین اعلام کرد: تنها به توافق هسته‌ای دائمی فکر می‌کنیم و خواهان توافق موقت نیستیم. این منبع گفت: پیشنهاد توافق موقت هیچ‌گاه در برنامه ما نبوده است. تهران تنها توافق دائم و با اصول و پایه‌های محکم را می‌پذیرد. این در حالی است که اخیرا برخی ادعاها درباره ارائه پیشنهاد توافق موقت در مذاکرات وین در رسانه‌ها منتشر شده بود.   جلسه هیأت ایرانی و تروئیکای اروپا جلسه روسای هیأت‌های جمهوری اسلامی ایران، اتحادیه اروپا و سه کشور اروپایی در هتل کوبورگ وین برگزار شد. در ادامه دور هشتم گفت‌وگوهای وین، روز گذشته همچنین دیداری میان علی باقری، مذاکره‌کننده ارشد جمهوری اسلامی و انریکه مورا، هماهنگ‌کننده گفت‌وگوها برگزار شد. جلسات کارشناسی نیز صبح دیروز برگزار شد و در نوبت عصر هم گفت‌وگوها در دو سطح روسای هیأت‌ها و کارشناسان ادامه یافت. این در حال است که علی باقری، مذاکره‌کننده ارشد کشورمان با میخائیل، اولیانوف نماینده روسیه در وین، دیدار و در خصوص چگونگی روند مذاکرات گفت‌وگو کردند.    همکاری مفیدی روسیه و آمریکا  نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی در وین از معیار قرار دادن زمان‌بندی‌ها برای تعیین نتیجه مذاکرات وین درباره احیای توافق هسته‌ای انتقاد کرد. میخائیل اولیانوف در واکنش به نقل قولی که لارنس نورمن، خبرنگار روزنامه وال استریت ژورنال از یک مقام اتحادیه اروپا درباره پیشرفت مذاکرات وین انجام داده بود، در صفحه توییترش نوشت: «زمان‌بندی به مشارکت‌کنندگان مذاکرات وین بستگی دارد، این طور نیست؟ تحت شرایط موجود، زمان‌بندی بسیار حائز اهمیت است اما نباید عامل اصلی تعیین‌کننده نتیجه مذاکرات پیرامون آینده برجام باشد. اگر لازم باشد، مذاکره‌کنندگان باید به کارشان سرعت ببخشند.» وی همچنین نسبت به اظهارات یک مقام پیشین آمریکایی و یک عضو «بنیاد دفاع از دموکراسی‌ها» درباره رایزنی اخیر وزرای امور خارجه آمریکا و روسیه درباره احیای توافق هسته‌ای واکنش نشان داد و در صفحه توییترش نوشت: «روابط روسیه- آمریکا در وضعیت بسیار بدی قرار دارد. اگرچه در زمینه ایران، تا کنون توانسته‌ایم همکاری مفیدی داشته باشیم. کنایه‌های تحریک‌آمیز تغییری در آن ایجاد نخواد کرد. اولیانوف در ادامه گفت: البته، نتیجه مثبت به تمامی بازیگران بستگی دارد، از جمله ایران به عنوان یکی از بازیگران اصلی، اما ما در مسیر درستی حرکت می‌کنیم.»  تغییر در تیم مذاکره‌کننده آمریکا  یک شبکه آمریکایی مدعی شد، یکی از اعضای کلیدی تیم مذاکره‌کننده آمریکا در وین به دلیل اختلاف بر سر مسیر گفت‌وگوها این مذاکرات را ترک می‌کند. ان‌بی‌سی نیوز در گزارشی درباره روند مذاکرات ایران و ١+٤ در وین به نقل از دو منبع آگاه مدعی شد که تیم مذاکره‌کننده آمریکا اخیراً تغییر کرده است. بنابر ادعای ان‌بی‌سی نیوز، ریچارد نفیو یکی از اعضای کلیدی تیم آمریکایی در وین، در حال ترک هیات مذاکره‌کننده است تا نقش متفاوتی را در وزارت امورخارجه آمریکا بر عهده بگیرد. این دو منبع آگاه همچنین ادعا کرده‌اند که نفیو و رابرت مالی نماینده ویژه آمریکا در امور ایران درخصوص مسیر مذاکرات هسته‌ای در وین اختلاف‌نظر دارند و به همین دلیل، دیگر در این سِمت حضور نخواهد داشت. یک مقام وزارت امورخارجه آمریکا در این باره اظهار داشت: ریچارد نفیو تاکنون مشاوره‌های خوب و مفیدی در رایزنی‌های وین در طول حدودا یک سال گذشته داشته است و ازین پس نیز در وزارت خارجه باقی خواهد ماند.