ثواب درختکاری، همسنگ ثواب مسجد ساختن

گروه اندیشه - آیت‌ا... جوادی آملی، در کتاب ارجمند «مفاتیح‌الحیات» آورده‌است: «اهتمام اسلام به درختکاری، به ویژه کاشتن دانه یا شاخه ثمربخش، کاملاً در متون دینی مشاهده می‌شود؛ به طوری که گاهی کاشتن درخت، در ردیف بهترین و مقدس‌ترین کارهای خیر قرار می‌گیرد. از رسول اکرم(ص) در ضمن حدیثی آمده که آن بزرگوار درختکاری را در کنار تعلیم دانش، ساختن مسجد، به ارث گذاشتن قرآن یا کتاب علمی سودمند دیگر و... قرار داده است و این کنار هم قرار دادن، کاشف از درجه بالای اهتمام اسلام به درختکاری است. اهمیت درختکاری به حدی است که رسول خدا(ص) درخصوص آن می‌فرماید: اگر نهالی در دست یکی از شماست و اعلان برپایی قیامت شده است و مرگ شما هم قطعی باشد، ولی تا برپایی آن به اندازه کاشتن یک نهال، فرصت دارید، آن را بکارید.» امروز، 15 اسفندماه، روز درختکاری است؛ فرصتی برای خدمت به محیط زیستی که در آن زندگی می‌کنیم. همان‌طور که در ابتدای نوشتار هم ملاحظه فرمودید، درختکاری، در متون اسلامی، یکی از اعمال پسندیده و مورد اقبالی است که برای آن، ثواب بسیار در نظر گرفته‌اند. در واقع اسلام، هزار و 400 سال قبل از آن‌که جوامع بشری به فکر حفظ و گسترش فضای سبز طبیعی بیفتند، دستورالعمل‌های کارگشایی را برای صیانت از محیط زیست و به‌ویژه گسترش فضای سبز ارائه کرده‌است. امام صادق(ع) در روایتی فرموده‌اند: «زراعت کنید و درخت بکارید که به خدا قسم، هیچ کاری از کارهای مردم، حلال‌تر و پاکیزه‌تر از آن وجود ندارد.» موضوع شایسته توجه این است که در اسلام، تنها کاشت درخت، محل توجه و اهتمام نیست؛ بلکه مسلمانان به نگهداری و حتی صبوری در مسیر نگهداری از درخت و تحمل سختی‌های آن سفارش شده‌اند. روایتی از رسول‌خدا(ص) در «میزان‌الحکمه» وجود دارد که می‌فرمایند: «هرکس درختی بکارد و بر حفظ و نگهداری آن صبر و استقامت پیشه سازد و بر مواظبت و مراقبت از آن قیام کند تا آن‌که به ثمر و نتیجه برسد؛ پروردگار به مقداری که [درخت به دیگران] بهره می‌رساند و به تعداد کسانی که از [ثمرات] آن درخت استفاده می‌کنند، ثواب صدقه و انفاق را به آن فرد ارزانی می‌کند.» در کتاب «وسایل الشیعه» (جلد 12) و در روایتی از خاتم‌الانبیا(ع)، آبیاری درختان، مانند سیراب‌کردن تشنگان در راه ‌مانده توصیف و برای آن‌ها از جانب خداوند، ثوابی برابر این عمل درنظر گرفته شده ‌است. این تشویق‌ها، البته با انذار کسانی که به موضوع درختکاری اهتمامی ندارند، تکمیل می‌شود. در روایتی از امیرمؤمنان(ع) در جلد 103 کتاب «بحارالانوار» می‌خوانیم: «هرکس آب و خاک در اختیار داشته باشد، سپس در اثر عدم بهره‌برداری از آب و خاک و در اثر عدم کاشت و برداشت، کارش به فقر و تهیدستی برسد، خداوند متعال او را از رحمت خود دور خواهد فرمود.»