روزنامه خراسان
1401/02/11
فراموشی بادشکن کشاورزی
رعیت نواز- بسیاری از کشورها برای جلوگیری از فرسایشهای آبی و بادی، از بادشکنهای طبیعی استفاده میکنند و با این کار علاوه بر جلوگیری از فرسایش خاک باعث بهره وری بیشتر محصولات کشاورزی هم میشوند. بادشکن ها یا کمربندهای سبز حفاظتی معمولا نوارهایی از درختان و درختچهها هستند که به منظور حفاظت از مزارع، خانه ها، کانالها و سایر مناطق موجود در معرض باد به عنوان موانعی در برابر انتشار خاک و شن به کار میروند. امروزه بادشکن ها و کمربندهای سبز حفاظتی یکی از مولفههای مهم سیستمهای تولید محصول در سراسر جهان هستند. بادشکن ها نه تنها به عنوان عاملی برای ایجاد پناه در مقابل باد شناخته میشود بلکه با تولید محصولات مختلف و ارائه سایر خدمات نظیر تولید میوه، چوب، علوفه برای حیوانات، زیستگاه حیات وحش و سایر تولیدات اقتصادی و کشاورزی، ارزش افزودهای را ایجاد میکند. به رغم تحقیقات وسیع و دامنه داری که روی بادشکن ها در سراسر دنیا صورت گرفته است، متاسفانه سهم ایران بسیاراندک است. با این که طرح ملی احداث بادشکن در اطراف مزارع با هدف کاهش 50 درصدی آثار فرسایش بادی بالفعل اراضی زراعی کشور در دانشگاه یزد تدوین شد اما همچنان اجرا نشدن این طرح به کشاورزی کشور ضربه میزند. در ادامه ضمن بررسی طرح ملی احداث بادشکن با دکتر وحیدرضا شادفر محقق در حوزه کشاورزی در باره زیان 11 هزار میلیارد تومانی بودجه صندوق توسعه ملی به دلیل نبود بادشکنهای کشاورزی گفتوگو کرده ایم که خواندنش خالی از لطف نیست.طرح ملی احداث بادشکن سال 1383 طرح ملی احداث بادشکن به تصویب رسید و قرار بود طی 10 سال مساحتی حدود 2 میلیون هکتار از مساحت 14 میلیون هکتاری اراضی زراعی تحت پوشش طرح قرار بگیرد. براساس برآوردهای انجام شده، قرار بود با اجرای این طرح به طور متوسط مقدار شش تن (معادل 50 درصد) از فرسایش بادی بالفعل اراضی زراعی در کشور کاسته و در همین راستا به طور متوسط 20 درصد به افزایش محصول کمک شود. در صورت دستیابی به اهداف این طرح، نه تنها از مصرف کودهای دامی و شیمیایی کاسته میشد، بلکه با افزایش درآمد حاصل از آن، هزینههای اولیه طی سه تا پنج سال جبران میشد. این در حالی است که به گفته وحیدرضا شادفر محقق در اصلاح گونههای خشکیپسند و اقتصادی این طرح ملی در چهار دولت گذشته مسکوت مانده است و تنها در سطح بسیار کوچکی از سوی سازمانهای متولی اجرایی میشود که بههیچعنوان اهداف این طرح را تأمین نمیکند. مزایای استفاده از بادشکن طبیعی بادشکن مانعی است که عمود بر جهت باد ساخته میشود تا با کاهش سرعت باد فرسایش و آثار آن را محدود کند. همان طور که پیش از این خواندید این راهکار در بسیاری از کشورهای جهان در زمینهای کشاورزی در حال اجراست. در این روش با کاشت درختانی مقاوم به بادهای شدید و با شاخسارهای متراکم و بلند در اطراف زمین کشاورزی، مانع از ایجاد خسارت باد شدید به گیاه اصلی یا فرسایش بادی خاک حاصل خیز میشوند. استفاده از بادشکنها در مناطق بادخیز، باعث کاهش تعرق و هدررفت بیش ازاندازه آب از برگها میشود. یکی دیگر از مزایای کاشت این درختان در اطراف مزرعه اصلی، فراهم آوردن مأمن و فضایی برای پرندگان به منظور آشیانه سازی روی درختان بلند است. پرندگان به طور طبیعی شکارگران آفات و کرمهایی هستند که به گیاه اصلی صدمه میزنند. از این رو این کار باعث کاهش استفاده از سموم، کاهش هزینهها و کاهش آلودگی آب و خاک در کشاورزی میشود. همچنین طبق گزارش فائو بادشکنها به افزایش تولید محصولات کشاورزی هم کمک میکند به طور مثال با بادشکن تولید گندم بین 200 تا 400 کیلو در هکتار افزایش مییابد. غفلت از بادشکن 11 هزار میلیارد تومان را به باد داد! دکتر شادفر پژوهشگر کشاورزی با اشاره به نمونههای موفق جهانی از استفاده از طرح بادشکن برای توسعه کشاورزی میگوید حسین بردبار- یک پژوهشگر در عرصه کشاورزی با اشاره به آمارهای فائو از ثمرات احداث بادشکن در کشورهای پیشرفته دنیا نظیر چین، روسیه و اتریش ازجمله بهبود 70 درصدی تولیدات کشاورزی، امنیت غذایی و افزایش 50 درصدی بهره وری آبیاری گفت: «11 هزار میلیارد تومان بودجه صندوق توسعه ملی برای کاشت نهال و مقابله با ریزگردهای خوزستان دود شد چون بادشکن احداث نشده بود و در نتیجه نهالها خشک شدند.» دکتر وحیدرضا شادفر، در گفت وگو با خراسان با بیان این که بادشکن در واقع به ردیفهای درختکاری مثمر و غیرمثمری گفته میشود که در اطراف مزارع، مراتع، باغ ها، دامداریها و مرغداریها و کلا روستاها کاشته میشود، افزود: «ایجاد بادشکن برای مناطقی مثل تهران که باد زیادی ندارد به صورت دو ردیفه و برای مناطقی مثل سیستان و بلوچستان که بادهای شدیدی دارد 7 ردیفه طراحی میشود و مزایای گوناگونی در افزایش بهره وری، امنیت غذایی و تولید کشاورزی و مقابله با چندین معضل زیست محیطی ازجمله ریزگردها، خشکسالی و شوری خاک دارد.» وی با اشاره به تاکید رهبر معظم انقلاب درباره الگوبرداری از تجربههای موفق کشورهای پیشرو در ابلاغ سیاستهای کلی بخش کشاورزی افزود: «اتریش 400 سال قبل، شوروی سابق 230 سال قبل و آمریکا 86 سال قبل برای مقابله با ریزگردها از این طرح استفاده کردهاند و با به کارگیری بادشکنها رطوبت را در خاک شان نگهداری کردند و امروزه شهر و روستایی را در آمریکا نمیبینید که کمربند سبز یا بادشکن نداشته باشد.» شادفر با یادآوری تخصیص 11 هزار میلیارد تومان از صندوق توسعه ملی برای مقابله با ریزگردهای خوزستان در زمان وزارت محمود حجتی، گفت: این 11 هزار میلیارد تومان دود شد و به آسمان رفت چون اکثر نهالهایی که کاشتند خشک شده است، چون گونه درخت را درست انتخاب نکردند و زمان و شیوه مناسب علمی را برای کاشت درنظر نگرفتند. به گفته وی این طرح تاکنون 23 سال است که پیگیری میشود و وزیرجهادکشاورزی نیز به تازگی ضرورت اجرایی شدن طرح ملی بادشکن را به صورت مزرعه به مزرعه و مرتع به مرتع به ویژه برای کاهش تبخیر و بهره وری آبیاری به ادارات کل آب و خاک این وزارتخانه ابلاغ کرده اما تاکنون اجرایی نشده است.
سایر اخبار این روزنامه
کلاس های کانکسی در قلب شهر!
جای واقعا خالی «گل آقا »
روغن ، قطرهچکانی شد !
راهنمای ازدواج فرزندان چندم خانواده!
گفت وگو با دختر 13 ساله ای که سرکرده باند سرقت بود!
سردرگمی نظام بانکی پایان می یابد؟
307 هزار میلیارد خسارت سالانه تصادفات
عده ای به دنبال پروژه سازی از این خطا بودند
آسمان تل آویو نا امن تر از همیشه
11 فرمان مهم به بانک های دولتی
فراموشی بادشکن کشاورزی
کلکسیون های عجیب سلبریتی ها