همچنان باید امیدوار بود

حسن بهشتی‌پور تحلیلگر مسائل بین‌الملل  
 
 
 


بنا به گفته آقاي جوزف بورل، رئيس کميسيون سياست خارجي اتحاديه اروپا، آقاي انريکه مورا با يک راه حل ميانه به ايران سفر کرده. منظور از اين راه حل اين است که مي‌خواهند به ايران پيشنهاد دهند سپاه را از ليست گروه‌هاي تروريستي خارج مي‌کنند ولي تحريم‌ها عليه سپاه ادامه پيدا کند. اين راه حل در واقع يک نوع پاسخ به اين درخواست ايران است که هميشه به چنين حکمي اعتراض داشت که اصولا نيروهاي نظامي کشور را نه مي‌توانيد و نه حق داريد تروريست اعلام کنيد. از اين رو ظاهرا مي‌خواهند به طرف آمريکايي پيشنهاد دهند که سپاه را از ليست ترويست‌ها خارج کرده که به اين اعتراض ايران پاسخ مثبت داده باشند. از طرفي چون کنگره اخيرا تصويب کرد که سپاه در ليست تروريست‌ها بماند بنابراين براي قانع کردن داخل آمريکا هم ميان جمهوريخواهان و دموکرات‌هايي که مخالف برجام هستند، چنين راه حل ميانه‌اي درنظر مطرح شده. از لحاظ حقوقي هم واقعيت اين است که اين دو با هم خيلي فرق دارد. يعني وقتي سپاه در ليست تروريستي باشد، هر کشور يا شرکتي با سپاه وارد معامله شود به عنوان حامي تروريست شناخته مي‌شود و برخورد حقوقي سختي با او انجام خواهد شد چون خودش مشمول تروريست‌ها خواهد شد. ولي وقتي در ليست تروريست نباشد و فقط تحريم باشد در اين وضعيت، فقط آن کشور يا شرکتي که وارد معامله با سپاه مي‌شود، مشمول جريمه يا احيانا تحريم خواهد بود و ديگر مجازات سنگين را نخواهد داشت. اما اينکه اين راه حل‌ها مورد پذيرش ايران هست يا نيست و اصلا چنين چيزي صحت دارد يا نه، چون از جانب منابع رسمي گفته نشده و بيشتر از جانب رسانه‌هاي غربي مطرح شده، در ابهام است. به هر صورت به نظر مي‌رسد که برجام در يک حالت بلاتکليفي است و سفر آقاي بورل مي‌تواند تعيين کننده باشد. سفري که ظاهرا تا جمعه در ايران ادامه خواهد يافت و بايد منتظر بمانيم که آيا ايران پيشنهاد تکميلي خواهد داشت يا نقطه نظرات جديدي را مطرح خواهد کرد. از آن طرف هم رويترز خبر داده بود که قرار است امير قطر نيز به تهران سفر کند. سفري مهم که احتمالا يک بخش آن به برجام برمي گردد و تمايلي که امير قطر مبني بر ميانجيگري بين ايران و آمريکا دارد. حالا بايد ديد که آيا سفر امير قطر تکميل سفر آقاي مورا خواهد بود و بعد از اين سفرها شاهد تحولي خواهيم بوديم يا نه؟ اما همچنان معتقدم که بايد اميدوار بود چون برجام هم به نفع ايران، هم اتحاديه اروپا و هم به نفع آمريکا و روسيه و چين است. يعني منافع تمام طرف‌هاي برجام ايجاب مي‌کند که برجام ادامه پيدا کند اما اسرائيلي‌ها هم در بخش ديپلماسي و هم در بخش رسانه‌اي دارند نهايت تلاش خود را مي‌کنند که برجام به نتيجه نرسد. از آن طرف هم کشورهايي که مخالف برجام هستند مثل عربستان سعودي خودشان وارد مذاکره مستقيم با ايران شده‌اند شايد بتوانند بخشي از اين نگراني‌هاي خود را کاهش دهند. به نظر مي‌رسد که اگر قرار باشد مذاکرات با عربستان هم به نتيجه برسد، يک گام تکميلي ديگري است که برداشته مي‌شود و همه اينها را بايد با همديگر ديد که مي‌تواند يک مقدار فضا را تعديل کند. چه بخواهيم چه نخواهيم، دُمَل تحريم‌ها روي اقتصاد ايران سوار است. و اين يک واقعيت حاکم بر اقتصاد ماست و بايد مداوا شود که يک بخش آن از طريق مذاکرات و پيداکردن راه حل‌هاي جديد است و يک بخش هم از طريق انجام اصلاحات اقتصادي است که بايد انجام شود.