تحریک مسکو به جنگ جهانی سوم

دولت امریکا لایحه کمک نظامی به اوکراین را در ۲۹ آوریل ۲۰۲۲ به کنگره تقدیم کرد و جو بایدن، رئیس‌جمهور امریکا از کنگره درخواست کرده بود هر چه سریع‌تر این لایحه را تصویب کنند و برای اجرا، آن را به کاخ سفید بفرستند. لایحه دولت بایدن به میزان ۳۳‌میلیارد دلار بود، اما کمکی را که کنگره تصویب کرده قریب ۴۰‌میلیارد دلار است، یعنی اینکه کنگره چیزی حدود ۷‌میلیارد دلار بیشتر از رقم درخواستی را تصویب کرده و نکته جالب‌تر اینکه تصویب این لایحه روند زمانی معمول را طی نکرد و تقریباً بدون بحث جدی بین نمایندگان در هر دو مجلس نمایندگان و سنا به تصویب رسید. موضوع قابل توجه در این فرآیند رقم بالای کمک نظامی امریکا به اوکراین نیست یا اینکه چنین کمکی تا چه میزان در جریان جنگ فعلی در اوکراین تأثیر دارد یا اصولاً تأثیری دارد یا نه، بلکه موضوع قابل توجه در شتابی است که حاکمیت امریکا در تغییر موضعش نسبت به این جنگ پیدا کرده و به جای استفاده از ابزار تحریم در برابر روسیه، رو به تجهیزات نظامی آورده است. آیا این به معنای مداخله نظامی امریکا در جنگ اوکراین دست‌کم به صورت غیرمستقیم و به تعبیری روشن‌تر، جنگ نیابتی امریکا با روسیه نیست؟
حمایت محتاطانه
حمایت امریکا از اوکراین چیز تازه‌ای نیست و می‌توان گفت واشنگتن از سال ۲۰۱۴ به خصوص بعد از الحاق شبه‌جزیره کریمه به روسیه، حمایت‌های خود و به خصوص حمایت نظامی‌اش را از این کشور ادامه داده است. حدود یک ماه قبل از تهاجم روسیه به اوکراین بود که کریستینا کوی ان، کاردار امریکا در اوکراین خبر از تحویل صد‌ها موشک ضدتانک و سنگرشکن و هزاران گلوله تانک به اوکراین داد تا به سرعت در مناطق مرزی این کشور مستقر شوند. با این حال، امریکا سعی داشت این حمایت به میزانی محدود باشد تا از یک سو باعث نشود روسیه واکنش تندی به آن داشته باشد و از سوی دیگر، بتواند از اتهام جنگ‌طلبی شانه خالی کند و مدعی حمایت از مردم اوکراین باشد. این چیزی بود که آنتونی بلینکن، وزیر خارجه امریکا دو روز بعد از شروع تهاجم روسیه به اوکراین در ۲۴ فوریه مدعی آن شد و گفت که واشنگتن با اختصاص صد‌ها میلیون دلار کمک نظامی به اوکراین، صرفاً به دنبال «حمایت از مردم این کشور است.» با این حال، واشنگتن به هیچ وجه اقدامی برای پایان دادن به این جنگ نکرد و با وجود سفر‌های متعدد مقامات آلمانی و فرانسوی به مسکو و تلاش برای میانجیگری، مقامات امریکایی حاضر نشدند در این اقدامات نقشی داشته باشند و به گفته ناظران، جای امریکا پای میز مذاکره به نحو سؤال‌برانگیزی خالی ماند. شاید مقاومت نیرو‌های اوکراینی در برابر ارتش روسیه به تدریج تأثیر خود را در واشنگتن گذاشت و مقامات امریکایی را متقاعد کرد که می‌توانند به گزینه دیگری فکر کنند و با مداخله غیرمستقیم در جنگ اوکراین نقش فعال‌تری را در برابر روسیه به عهده بگیرند.
فقط شکست روسیه


حالا معلوم شده است استراتژی امریکا در قبال جنگ اوکراین به هیچ روی شامل میانجیگری، مذاکره یا شاید صلح مورد قبول دو طرف نیست بلکه واشنگتن در این جنگ تنها یک هدف را دنبال می‌کند و آن چیزی جز شکست تمام‌عیار روسیه نیست. این چیزی بود که نانسی پلوسی، رئیس مجلس نمایندگان امریکا به صراحت بر زبان آورد و بعد از سفری که به اوکراین داشت، اعلام کرد: «امریکا در کنار اوکراین ایستاده است. ما تا رسیدن به پیروزی در کنار اوکراین ایستاده‌ایم» و تأکید کرد: «ایالات متحده امریکا در این مسیر تا پیروزی پیش می‌رود.» نکته جالب توجه این است که پلوسی هیئتی را همراه خود به کی‌یف برد که همگی از هم‌حزبی‌های او در حزب دموکرات بودند و حتی یکی از نمایندگان حزب جمهوریخواه را به همراه نداشت، به عبارت دیگر، پلوسی قصد داشت دو نکته را بیان کند؛ اول اینکه هدف راهبردی امریکا در این جنگ پیروزی اوکراین و شکست روسیه است و دوم، این پیروزی نه تنها پیروزی اوکراین یا امریکا خواهد بود بلکه پیروزی حزب دموکرات است. شاید به این دلیل است که جمهوریخواهان کنگره نه تنها حمایت قابل توجهی از لایحه کمک نظامی به اوکراین کردند بلکه هیئت هشت نفره‌ای از آن‌ها به ریاست میچ مک‌کانل، رهبر جمهوریخواهان مجلس سنا عازم کی‌یف شد تا این حزب نشان دهد در قضیه جنگ اوکراین همان هدف دموکرات‌ها را دنبال می‌کند و می‌خواهد سهمی از پیروزی اوکراین و شکست روسیه داشته باشد. در این بین، لفاظی‌ها تند و خارج از عرف سیاسی بایدن علیه ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه نظیر «جنایتکار جنگی» خواندن او جای شک و تردیدی نمی‌گذارد که رئیس‌جمهور امریکا به گزینه‌ای به غیر از شکست پوتین فکر نمی‌کند.
واکنش روسیه
گزارش روزنامه نیویورک تایمز در هفتم می ۲۰۲۲ به نقل از مقامات ناشناس حاکی از این بود که سرویس اطلاعاتی امریکا اطلاعات مربوط به محل استقرار ژنرال‌های روسی را در اختیار نیرو‌های اوکراینی گذاشته‌اند تا آن‌ها با استفاده از این اطلاعات، ژنرال‌های روس را مورد هدف قرار دهند. نیویورک تایمز بعد از آن مدعی شد امریکا به اوکراین کمک کرد تا با موشک‌های ضدکشتی، رزمناو مسکوا را در دریای سیاه مورد هدف قرار دهد تا این بزرگ‌ترین کشتی روسیه از زمان جنگ جهانی دوم غرق شود. هر چند کاخ سفید به سرعت واکنش نشان داد و منکر دخالت امریکا در کشته شدن ژنرال‌های روس یا غرق مسکوا شد، اما افشاگری توماس فریدمن، ستون‌نویس نیویورک تایمز نشان می‌داد درز این اطلاعات چقدر رئیس‌جمهور امریکا را برآشفته کرده بود. فریدمن نوشت: «رئیس‌جمهور امریکا با مدیر اطلاعات ملی امریکا، رئیس سازمان سیا و وزیر دفاع کشورش تماس گرفته است تا به آن‌ها هشدار دهد چنین «گفتگو‌های بی‌پرده‌ای» باید به سرعت و «قبل از اینکه خودمان را در یک جنگ ناخواسته با روسیه بیابیم»، متوقف شوند. در واقع، افشای دخالت امریکا در چنین حوادث مهم نظامی به خوبی نشان داد امریکا عملاً در میدان جنگ اوکراین دخالت می‌کند و بایدن از این می‌ترسد که افشاگری‌های بیشتر انجام و دخالت‌های بیشتر امریکا در این جنگ برملا شود. پاتریک بوکانان از تحلیلگران باسابقه امریکایی در تارنمای آنتی‌وار در این مورد نوشت: «با لاف‌زنی علنی به اینکه ما کشتن ژنرال‌های روسی و غرق رزمناو مسکوا را مهندسی کرده‌ایم، به ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه طعنه می‌زنیم و او را تحریک می‌کنیم که علیه ما دست به انتقامجویی بزند و در نتیجه، احتمال جنگی گسترد‌ه‌تر بین امریکا و روسیه را افزایش می‌دهیم که می‌تواند منجر به جنگ جهانی سوم شود.» در واقع، انتشار این افشاگری‌ها ادعا‌های پوتین را در مورد قصد امریکا برای شکست روسیه را ثابت می‌کرد، اما باید در نظر داشت که پوتین بعد از ناکامی در مرحله نخست جنگش در اوکراین برای تصرف سریع و برق‌آسای کی‌یف، استراتژی محتاطانه‌تری را در این جنگ در پیش گرفته است و سعی می‌کند در وهله نخست جا پای خود را در شرق و جنوب اوکراین به آرامی تثبیت کند تا اینکه با تثبیت موقعیتش در شرق وارد معامله‌ای با کی‌یف بشود، اما با توجه به جنگ نیابتی امریکا در اوکراین و هدف آن برای شکست روسیه، آیا اصولاً تحقق چنین هدفی ممکن است؟ پاسخ این است که باعث ترس تحلیلگرانی نظیر بوکانان شده به خصوص اینکه روسیه کشوری مسلح به سلاح هسته‌ای است و جنگ نیابتی امریکا در اوکراین می‌تواند مسکو را به جایی بکشاند که به جز استفاده از این تسلیحات دست‌کم در سطح تاکتیکی، چاره‌ای دیگر برای پاسخ دادن به واشنگتن نداشته باشد. به عبارت دیگر، رویه‌ای که واشنگتن برای جنگ نیابتی‌اش در اوکراین در پیش گرفته، هر چند برخوردار از حمایت دوحزبی است، اما می‌تواند جهان را به روز‌هایی بسیار تاریک‌تر از گذشته و حتی جنگ جهانی سوم بکشاند.