روزهای نامشخص برجام

حشمت ا... فلاحت پیشه کارشناس مسائل بین‌الملل طي چند وقت اخير مسائل جهاني از جمله حمله روسيه به اوکراين و مسائلي که اين بحران در جهان به وجود آورده، به نوعي مساله توافق هسته‌اي را تحت‌الشعاع قرار داده، به‌طوري که‌ در حال حاضر برجام از دستور کار دولت‌هاي ايران و آمريکا خارج شده است. درحال حاضر نيز مسائل اختلافي جايگزين موضوعات اشتراکاتي دو کشور شده، امروز مواضعي که دو کشور اتخاذ کرده‌اند، بيشتر حول و حوش موارد اختلافي و موضوعات خارج از برجام شده و به نوعي اين مسائل بر متن توافق غلبه پيدا کرده و در اين زمينه بسيار تاثيرگذار بوده و باعث شده که موارد اختلافي بسيار پررنگ شود. امروز دو کشور ايران و آمريکا مسيري را طي مي‌کنند که اين موضوع تداعي‌کننده اين مساله است که دو طرف خود را براي فضاي بدون برجام آماده مي‌کنند، در اين راستا، سياست‌هاي اقتصادي که دولت رئيسي در پيش گرفته که سرآمد آن‌ها حذف ارز ترجيحي و آزادسازي قيمت‌ها بود، نشان مي‌دهد که دولت ايران خود را براي شرايط بدون برجام آماده مي‌کند. از سوي ديگر در آمريکا نيز تا قبل از اين دموکرات‌ها به دنبال توافق بدون تاييد کنگره بودند، امروز بيشتر به محافظه‌کاران ولابي‌هاي صهيونيستي نزديک شده‌اند، زيرا کمتر از شش ماه به انتخابات کنگره باقيمانده، به نوعي فضاي مواضع دموکرات‌ها بسيار سخت‌تر شده و اين موضوع احياي برجام را بسيار دشوارتر از گذشته کرده است. هر چند در جلسه اخير کميته روابط خارجي سنا، مخالفان برجام دسته پايين را داشتند و موافقان توافق هسته‌اي به خروج ترامپ از برجام تاختند، اما دموکرات‌ها مانند سابق از برجام حمايت نمي‌کنند، در چنين شرايطي، اگر دو طرف در چند هفته آينده به سازوکاري براي بازگشت به برجام دست پيدا نکنند، فضا به سمتي خواهد رفت که ديگر کاري از ديپلماسي برنمي‌آيد يا اينکه ديگر زمان آنقدر از دست خواهد رفت که گفت‌وگو نيز کارساز نيست و فضا براي هر اتفاقي آماده است، بنابراين چند هفته آينده براي تعيين تکليف برجام از اهميت بسزايي برخوردار است. درحال حاضر عوامل آشوب‌زا در مورد برجام و رابطه ايران و آمريکا بسيار فعال هستند، لابي‌هاي رژيم صهيونيستي و مرتجعان عرب فشار زيادي را به دولت آمريکا و اروپايي‌ها آوردند، تا از احياي برجام جلوگيري کنند، در سوي مقابل نيز به‌رغم اينکه ايران و آمريکا مسير درستي را در ابتداي دور جديد مذاکرات در پيش گرفتند و بر روي احياي خود برجام تمرکز کردند، اما هرچه زمان گذشته، اين وضعيت تغيير پيدا کرد و امروز کار به جايي رسيده است که امکان مرگ برجام و شکست توافق هسته‌اي وجود دارد.