روزنامه ابتکار
1401/04/11
تهدید هسته‌ای پوتین، استراتژی بازدارندگی یا جنگ هسته‌ای
کیکاوس پورایوبی -پس از آنکه ایالات متحده آمریکا سال ۱۹۶۱ در عملیات خلیج خوک‌ها موفق به شکست فیدل کاسترو و تسخیر کوبا نشد، شوروی ابرقدرت رقیب، تصمیم گرفت تعدادی موشک بالستیک میان‌برد در کوبا متحد استراتژیک خود مستقر سازد، اقدامی که هر لحظه می‌توانست جنگ سرد را به جنگ هسته‌ای تبدیل کند. راهکار متناسب دو رهبر جهانی نیکیتا خروشچف و جان‌اف کندی که تحلیلگران معتقدند از قدرت تصمیم‌گیری عاقلانه‌ای برخوردار بودند، بحران را با دادن امتیازات متقابل ختم به خیر کردند. پس از این تجربه و رویارویی بین‌المللی، کمتر شاهد هستیم که ابرقدرتها در حل بحران‌های مختلف جهانی عملا طرف مقابل را تهدید به استفاده از تسلیحات هسته‌ای کنند، هرچند در طول جنگ سرد، مسابقه تسلیحاتی به اوج خود رسید و دو ابرقدرت با صرف هزینه‌های هنگفت درصدد برآمدند که ضربه اول را محکم‌تر از رقیب بزنند ولی در عمل حاصل کار چیزی جز استراتژی بازدارندگی نبود.از ابتدای جنگ اوکراین تاکنون پوتین و مقامات کاخ کرملین بارها اوکراین و متحدان آن را تهدید به استفاده از سلاح هسته‌ای کرده‌اند و نیروهای بازدارنده روسیه که شامل تسلیحات هسته‌ای نیز میشود به حالت آماده باش تغییر وضعیت داده‌اند.
زرادخانه هسته‌ای روسیه دارای 5977 کلاهک هسته‌ای حتی بیشتر از ایالات متحده که دارای 5428 کلاهک هسته‌ای است. گرچه امریکا با دو متحد استراتژیک خود یعنی انگلیس و فرانسه و حتی رژیم اشغالگر قدس سلاح‌های عظیمی را دارا هستند اما اگر در این بین، پکن با داشتن مقدار زیادی کلاهک هسته‌ای سیاست خود را تغییر دهد و در قالب اتحادیه منطقه‌ای شانگهای، در سیاست‌های خود تجدیدنظر کند و در صحنه عمل روسیه را تنها نگذارد، موازنه قوا قطعا بهم خواهد خورد لیکن تمام این زرادخانه‌ها تاکنون نقش بازدارندگی را در روابط بین قدرت‌ها بازی کرده است و همواره همان بازی حاصل جمع باخت-باخت را در تئوری روابط بین‌الملل تداعی ساخته که اگر یک ضربه وارد کنی، یک ضربه متحمل می‌شوی، بنابراین بهتر است محاسبات اشتباه صورت نپذیرد.
روسها در جنگ فرسایشی اوکراین گرفتار شده‌اند، گرچه قساوت و عمق فاجعه غیر نظامیان نشان از بیرحمی بی‌حد و اندازه اوضاع است اما سوال اینجاست آیا پوتین با آن همه غرور و تکبر و ابهت نظامی و سیاسی به راحتی شکست را قبول می‌کند و از زمین سوخته اوکراین عقب‌نشینی می‌کند؟ اکنون آمریکا و غرب بشدت در حال تحقیر پوتین هستند چیزی که اصلا خوشایند او نیست و موقعیت او را در داخل متزلزل می‌سازد.
کشورهای غربی در 11000 مورد روسیه را تحریم کرده‌اند، تحریم‌ها و تقاضای پیوستن کشورهایی مانند نروژ و فنلاند به عضویت ناتو بشدت پوتین را نگران کرده است. حکومت‌های دموکراتیک در کنار حکومت‌های شبه دمکرات ذهن مردم را درگیر می‌سازند تا از حکومت خود مطالبه کنند که مدل حکمرانی را همانند همسایه‌ها تغییر دهند.
گرچه پوتین در آخرین موضع‌گیری‌اش اعلام کرده که مشکلی در پیوستن نروژ و فنلاند به ناتو نمی‌بیند لیکن رفتار متقابل همانند قطع گاز به روی ۱۲ کشور اروپایی نشان از نگرانی جدی او دارد.
با این حال هیچ شواهدی بصورت قطع و یقین نشان نمی‌دهد که طرف‌های متخاصم آمادگی برای یک حمله هسته‌ای را داشته باشند.
ناتو گرچه بشکل غیر مستقیم درگیر جنگ است اما رد ایجاد منطقه ممنوعه پرواز از طرف جو بایدن با توجه به درخواست‌های مکرر زلنسکی، خود نشان از تدبیر آمریکاست که در صورت اشتباهات محاسباتی، تبعات جنگ می‌تواند غیرقابل پیش‌بینی باشد.
از طرف دیگر بایدن اعلام کرده نیروهای خود را در اروپا به ۱۰۰ هزار نفر افزایش خواهد داد و در بسیاری از کشورهای اروپایی پدافند هوایی مستقر خواهد کرد. آلمان با تغییر قانون اساسی بالغ بر ۱۰۰ میلیارد دلار برای بودجه نظامی تصویب کرده است، چیزی که بعد از جنگ جهانی دوم، اولین بار برای این کشور اتفاق می‌افتد.
به اعتقاد تحلیلگران امنیتی و بین‌المللی آمریکا نیز میلیاردها دلار از هزینه‌های پنتاگون را صرف اوکراین کرده است.
آمریکا با فشار بر اتحادیه اروپا آنان را مجبور کرده ۱/۱ میلیارد دلار کمک به اوکراین کند و خود با ایجاد پایگاه نظامی در آلمان عملا فرماندهی جنگ را برعهده دارد، صد سرباز از ۳۰ کشور مختلف عملا در حال برنامه‌ریزی فعالیت‌های مربوط به انتقال و رهگیری سلاح‌ها و تجهیزات نظامی هستند که از سوی کشورهای غربی به اوکراین فرستاده میشود، این مرکز به اتاق کار مشترک متحدان ناتو تبدیل شده تا از این مسیر بتوانند بطور هماهنگ به درخواست‌های اوکراین برای دریافت سلاح پاسخ دهند.
از طرف دیگر پوتین در ملاقات با لوکاشنکو رئیس جمهور بلاروس اعلام کرده در ماه‌های آینده سامانه تاکتیکی اسکندر-ام را که قادر به استفاده از نمونه‌های متعارف یا هسته‌ای موشک بالستیک یا کروز هستند به بلاروس منتقل خواهد کرد.
با این حجم اتفاقات نمی‌توان نتیجه گرفت جهان با جنگ هسته‌ای دست و پنجه نرم می‌کند یا خیر.
کارشناسان معتقدند استفاده از سلاح‌های هسته‌ای در اوکراین می‌تواند سربازان روسیه را به خطر بیندازد و ضربه رادیو اکتیو به خود روسیه وارد کند.
واشنگتن نیز اعلام کرده هیچ اقدامی که نشان دهنده آماده بودن نیروهای روسیه باشد، گزارش نشده است و همچنین نشانه‌ای در تغییر وضعیت هسته‌ای نیروهای روسی مشاهده نشده با این حال کارشناسان و مقامات غربی هشدار داده‌اند که این امکان نیز وجود دارد که پوتین در صورت احساس خطر در اوکراین یا ورود ناتو به جنگ از سلاح‌های هسته‌ای استفاده کند.
نتایجی که می‌توان از این نوشتار گرفت:
۱- با فرسایشی و طولانی شدن جنگ در اوکراین پوتین با حفاظت از مناطق هانسک و دونتسک و با این شرط که اوکراین در قلمرو ناتو پذیرفته نشود، نیروهایش را از آنجا خارج کند.
۲- تحریم‌های فلج کننده که حیثیت اقتصادی و ابرقدرتی روسیه را هدف قرار داده موجب میشود تا پوتین دست به انتحار بین‌المللی بزند و از سلاح هسته‌ای استفاده کند.
۳- جهان خود را برای یک جنگ همه جانبه آماده سازد.
۴- تهدید پوتین به استفاده از تسلیحات هسته‌ای به منظور جلوگیری از ورود آمریکا و ناتو به جنگ است.
۵- اخلاق بین‌الملل بار دیگر در زیر پای تراژدی‌های وحشیانه پایمال شود، یعنی استفاده از بمب هسته‌ای برای حفظ قدرت!
سایر اخبار این روزنامه
