سفر پرسروصدای بی‌نتیجه

جو بایدن، رئیس‌جمهور امریکا، سرانجام با تأخیر و خبرسازی‌های بسیار سفر خاورمیانه را از ۱۳ ژوئیه به دو مقصد رژیم صهیونیستی و عربستان سعودی انجام داد. با وجود اینکه رسانه‌های غربی و عربی تمام تلاش خود را می‌کنند تا در مورد سفر بایدن بزرگ‌نمایی کرده و آن را مایه تحول قابل‌توجهی در خاورمیانه نشان دهند، اما نشانه‌ها در حین این سفر نشان داد که تمام این خبر‌ها و تحلیل‌ها فقط هیاهو‌های بسیار بر سر هیچ است. در واقع، برنامه‌های کاری بایدن در هر دو مقصدش یا تکرار حرف‌ها و برنامه‌های ناکام گذشته بود یا ادعا‌هایی که معلوم است زمینه‌ای در واقعیت امر برای تحقق آن‌ها وجود ندارد.
سفر بایدن به سرزمین‌های اشغالی از اول هم سفری ناکام به نظر می‌رسید. او در تل‌آویو با نخست‌وزیری ملاقات کرد که به صورت موقت در این پست است و معلوم نیست که بعد از انتخابات زودهنگام پارلمانی کنست در حدود چهار ماه آینده حتی در کابینه آینده این رژیم باشد تا چه برسد به پست نخست‌وزیری. دیدار بایدن با بنیامین نتانیاهو هرچند که کوتاه بود، اما نشان داد که بایدن باید منتظر گزینه‌های ناخوشایندی برای بعد از آن انتخابات باشد و از این جهت، او نمی‌تواند روی سفر فعلی خود به رژیم اسرائیل چندان حساب کند. در واقع، نکاتی که در اعلامیه به اصطلاح اورشلیم ذکر شده و به امضای بایدن و یائیر لاپید، نخست‌وزیر موقت رژیم، رسید چیزی جز تکرار مواضع قبلی این دو نبود، اما نکته مهم در نحوه اجرای این مواضع است و کنفرانس مطبوعاتی مشترک این دو نشان داد که هنوز اختلاف نظر سابق به قوت خود باقی است چرا که لاپید تأکید داشت «دیپلماسی و کلمات به تنهایی» برای مقابله با ایران کافی نیست و بایدن برخلاف وی گفت: «دیپلماسی هنوز هم بهترین راهکار است.» در مورد سفر بایدن به عربستان سعودی هیچ شک و تردیدی نیست که جنگ اوکراین و بحران در بازار نفت و گاز او را مجبور به انجام این سفر کرد، به این امید که حکام سعودی را راضی به افزایش قابل‌توجه تولید نفت بکند تا اینکه آرامش به بازار نفت به خصوص به بازار داخلی امریکا بازگردد. او برای رسیدن به این هدف حتی حاضر شد انتقاد‌های جدی به دیدارش با محمد بن‌سلمان، ولیعهد آل‌سعود، را به جان بخرد و به قول شبکه تلویزیونی شن‌ژن در چین، رئیس‌جمهور امریکا در برابر حکام سعودی دست به «گدایی نفت» زد. با این حال، سخنان عادل الجبیر، وزیر مشاور آل‌سعود در امور خارجه، نشان داد که گدایی نفتی بایدن از سعودی‌ها راه به جایی نبرده است. جبیر موضوع بحران در بازار نفت را مربوط به جغرافیای سیاسی و عوامل روانی دانست تا کمبود عرضه نفت به بازار و با تأکید بر همکاری سعودی با اوپک‌پلاس این پیام را به بایدن داد که برخلاف خواسته او، آل‌سعود به همکاری خود با روسیه در اوپک پلاس ادامه خواهد داد. در واقع، این پاسخ الجبیر به وضوح ناکامی بایدن را در سفرش به عربستان از دو جهت نشان داد؛ نخست اینکه نمی‌تواند انتظار افزایش تولید نفت سعودی را دست‌کم تا آن حدی داشته باشد که مستقیماً بر بازار نفت در داخل امریکا تأثیر بگذارد و دوم اینکه آل‌سعود برخلاف نظر بایدن، از همکاری با روسیه در بازار نفت دست نخواهد کشید. شاید بایدن به دلیل سرخوردگی از پاسخ نفتی سعودی‌ها بود که بعد از دیدارش با بن‌سلمان در مورد پرونده قتل جمال خاشقجی لاف‌زنی کرد و گفت: «محمد بن‌سلمان اساساً گفت که او مسئول آن نبوده است. اما واکنش من این بود که او مسئول بوده است.» به این ترتیب، رئیس‌جمهور امریکا با وجود سر و صدا‌های رسانه‌ای زیاد در مورد سفرش به خاورمیانه نه نتیجه روشنی از سفرش به رژیم اسرائیل به دست آورد و نه اینکه گدایی نفتی او به جایی رسید و باید گفت که تمامی این‌ها هیاهو بر سر هیچ بوده است.