روزنامه جوان
1401/04/26
جنگ اوکراین تغییردهنده دوران است
تا الان کارشناسان زیادی گفتهاند که جنگ اوکراین یک جنگ معمول در میان سایر جنگها نیست. حالا مشاور ارشد سه دولت امریکا در امور روسیه هم هشدار داده که جنگ اوکراین یک رویداد «بسیار دگرگونکننده» است و این پتانسیل را دارد که درگیریهای دیگری در سراسر جهان به راه بیندازد. به گزارش ایسنا، خانم «فیونا هیل» کارشناس ارشد امریکایی در امور روسیه به پایگاه خبری «اینسایدر» گفت: «وقتی از ایده جنگ جهانی سوم استفاده میکنید، مردم شوکه شده و میترسند، اما این، آن جنگ تغییردهنده دوران است. از این موارد در تاریخ اروپا بسیار بوده است.» هیل گفت، این جنگ که از ۲۴ فوریه آغاز شده، «تبعات جهانی» دارد که فراتر از اوکراین و روسیه یا ناتو و اتحادیه اروپاست و در این زمینه به اثرات حال حاضر آن روی امنیت غذایی، بازارهای انرژی جهانی و «سابقه پوتین در زمینهچینی برای اقدامات مشابه در نقاط دیگر» اشاره کرد. این کارشناس امریکایی در پاسخ به اینکه آیا ممکن است جنگ اوکراین عاملی باشد که درگیری میان قدرتهای بزرگ را تسریع کند، گفت: «همیشه خطر وجود دارد.» او افزود: «میخواهم در این مورد خیلی محتاط باشیم، چون پوتین میخواهد ما باور کنیم که این یک جنگ نیابتی با ناتوست. او اینطور به دیگران میگوید، اما این یک جنگ تسخیرکننده و فتح است.» فیونا هیل با این حال تأکید میکند که «این خطر جدی است که با جنگ کنونی درگیریهای دیگری به راه بیفتد، درست همانطور که بهار عربی عمل کرد.» فیونا هیل گفت: جرقه بهار عربی اساساً با افزایش قیمت مواد غذایی در نتیجه کمبود مواد غذایی و افزایش تورم و بیکاری زده شد. اگر جنگ پوتین در اوکراین، مشکلات قبلی ناشی از کووید و سایر مواردی را که در حال رخ دادن است، تشدید کند، این اثر ترکیبی میتواند جرقه درگیریها را در جاهای دیگر بزند. لازم نیست که این بین قدرتهای بزرگ باشد. این کارشناس حوزه روسیه افزود: «پیامدهایی از این جنگ برای مدت بسیار طولانی وجود خواهد داشت. از بسیاری جهات این یک جنگ تغییردهنده دوران است و مجموعه کاملی از تعاملات را شکل میدهد. پوتین برای گرفتن کمک به سمت ترکیه و ایران و چین رفته و اینها در رأس قدرتنمایی هستهای این رهبر روسیه است. این یک درگیری با ابعاد جهانی است. اهداف پوتین در این جنگ تغییری نکرده است، با وجود این حقیقت که ارتش روسیه در تصرف کییف ناکام مانده و به شدت نیروهایش را از دست داده است.نظم بینالمللی هستهای تغییر میکند
پیش از این شمار زیادی از کارشناسان گفتهاند که جنگ اوکراین اثری فراتر از یک جنگ محدود داشته و میتواند به تغییر نظم بینالمللی منجر شود. توبی دالتون، مدیر برنامه سیاست هستهای در بنیاد کارنگی از اثرات این جنگ بر نظم بینالمللی هستهای صحبت کرده است. او میگوید: «تجاوز مکرر روسیه به اوکراین باعث افزایش تقاضا برای «چترهای هستهای» امریکا در آسیا و اروپا شده است. کرهجنوبی و ژاپن در مورد استقرار مجدد تسلیحات هستهای ایالات متحده بحث میکنند. فنلاند و سوئد برای پیوستن به ناتو درخواست دادهاند.» او با اشاره به اینکه پیش از این دونالد ترامپ مکرراً تهدید به کاهش تعهدات امریکا به متحدانش کرده، میگوید: «برخی از متحدان ایالات متحده ممکن است تصمیم بگیرند که سلاحهای هستهای [مخصوص به]خود را تولید کنند و عواقب نامشخصی برای نظم بین المللی داشته باشد.»
هنری هیل، استاد علوم سیاسی و امور بینالملل در دانشگاه جورج واشنگتن نیز از همین منظر به موضوع نگاه میکند و معتقد است: «اگر حمله روسیه با دستاوردهای ارضی شناخته شده (دوفکتو یا رسمی) پایان یابد، یک سابقه جدید ایجاد خواهد شده که دو نتیجه دارد: الف) کشورها به سمت هستهای شدن میروند و ب) کشورهای اقتدارگرای هستهای برای استفاده از نیروهای متعارف برای برای حل و فصل مسائل خود تشویق میشوند.
استوارت پراگر، استاد علوم اخترفیزیک در برنامه علوم و امنیت جهانی، دانشگاه پرینستون در این باره با هر دو نفر هم نظر است. او میگوید: هشدار عمومی در مورد تهدیدات استفاده از سلاح هستهای میتواند نظم شکننده جهانی هستهای را به دو جهت سوق دهد. به گفته او چنین وضعی از یک سو، میتواند «کشورها را به تولید سلاحهای هستهای برای محافظت در برابر تهاجمات» بکشد و از طرف دیگر، «تحریککننده کشورهای دارای سلاح برای افزایش توانایی هستهای و تسریع مسابقه تسلیحات هستهای جدید» باشد که در حال حاضر در جریان است.
پایان نظم امریکایی؟
کریستوفر میلر، استادیار تاریخ بینالمللی مدرسه فلچر در دانشگاه تافتس معتقد است که جنگ اوکراین باعث خواهد شد آنچه که تحت عنوان وابستگی متقابل وجود دارد، در معرض پرسش جدی قرار بگیرد. او با اشاره به اینکه این نظریه که «وابستگی متقابل باعث ایجاد صلح میشود، سابقه طولانی دارد» میگوید: «اما (این نظریه) در توضیح روابط روسیه با اوکراین یا با غرب مؤثر واقع نشده است. با اعمال تحریمهای شدید امریکا و اروپا علیه روسیه که از صادرات انرژی خود به عنوان ابزاری برای اهرم سیاسی علیه اروپا استفاده میکنند، بسیاری از کشورها روابط تجاری، سرمایهگذاری و فناوری خود را با دشمنان احتمالی مورد ارزیابی مجدد قرار خواهند داد. به عنوان مثال، روابط بین چین و غرب احتمالاً تحت فشار جدیدی قرار میگیرد، زیرا سیاست گذاران هزینهها و مزایای وابستگی متقابل را ارزیابی میکنند.»
ویلیام پومرانز، سرپرست مؤسسه کنان در مرکز بینالمللی وودرو ویلسون، از منظر کاهش جایگاه نهادهای بینالمللی به جنگ اوکراین نگاه میکند. او میگوید که چند ماه جنگ «تأیید کرد که پوتین میخواهد روسیه را از نظم بینالمللی پس از جنگ جهانی دوم (و پس از جنگ سرد) خارج کند». او با اشاره به فهرست نهادهای بینالمللی که روسیه قصد خروج از آنها را دارد یا اینکه قبلاً آنها را ترک کرده، از جمله سازمان جهانی تجارت، سازمان جهانی بهداشت و شورای اروپا میگوید: «ناتو ممکن است قویتر ظاهر شده باشد، اما بقیه نظم حقوقی بینالمللی که از جنگ جهانی دوم، نورنبورگ و هلسینکی به وجود آمد، همچنان رو به افول است و بعید است که به این زودی احیا شود.»دامین کیو، خبرنگار نیویورکتایمز مینویسد: «بسیاری از رهبران سیاست خارجی، اوکراین را پایان رسمی دوران امریکا و آغازدوران چندقطبی و و رقابتیتر میدانند.»او به این مسئله اشاره میکند که حداقل طی یک دهه گذشته، دولتهای مبتنی بر لیبرال دموکراسی در حال کم شدن بوده است: «تعداد آنها در سال ۲۰۱۲ با ۴۲ کشور به اوج خود رسید و... اکنون فقط ۳۴ کشور وجود دارد که تنها ۱۳ درصد از جمعیت جهان را در خود جای داده است.»
پربازدیدترینهای روزنامه ها