روزنامه آرمان ملی
1401/05/04
برجام و چالش‌های پیچیده آن
یوسف مولایی استاد دانشگاه
به رغم اميدواري که هميشه درخصوص برجام داشتم که بايد امضا شود ولي روند امور به سمت و سويي است که اين اميدواري خيلي کم شده است. مقامات ايران هم مواضعي اتخاذ مي‌کنند که به نظر مي‌رسد بيشتر عکس‌العملي به مواضع آمريکا و اسرائيل است که اگر ايران به سمت و سوي توليد بمب برود، برخورد مي‌کنيم و اقدامات ديگري انجام مي‌دهيم. مخصوصا اظهارات آقاي بايدن در سفر اخيرش و به دنبال آن آقاي خرازي که گفتند توانايي ساخت بمب را داريم ولي چنين تصميمي نداريم. اظهاراتي از اين دست بيشتر عکس‌العمل نسبت به مواضع آمريکايي‌هاست. اظهارات آقاي اسلامي هم مبني بر اينکه «اگر اتهامات غرب به ايران پابرجا بماند، ديگر دليلي براي وجود دوربين‌هاي برجامي نيست»، در همين چارچوب است. ايران از گزارش آژانس راضي نيست. آژانس ايرادات زيادي به مواضع ايران وارد و به نحوي گلايه کرده که ايران همکاري سازنده ندارد. بنابراين وقتي اين مواضع، اظهارات و بيانات را که در کنار هم قرار دهيم، شايد خروجي‌اش بيشتر به اين سمت و سو است که احياي برجام به صورتي که صحبت شده، شايد ديگر براي ايران آن مزايايي که پيش بيني مي‌شد را نداشته باشد. از طرفي اروپايي‌ها قطعا به دنبال احياي برجام هستند و امانوئل مکرون هم بيش از ساير رهبران اتحاديه اروپا علاقه‌مند است که برجام احيا شود و در مکالمات خود همان‌طور که در اخبار منعکس است، توصيه کرده که ايران گام‌هايي را سريع بردارد و نگراني‌اش را از اينکه اگر اين روند طول بکشد، ممکن است احياي برجام وجود نداشته باشد، ابراز کرده. بنابراين اراده اروپايي‌ها قاطع است و آنها علاقه‌مندند که برجام واقعا احيا شود و نگران اين هستند که وقفه ايجادشده باعث شود که کم‌کم دو طرف ايران و آمريکا انگيزه‌هاي خود را براي احياي برجام از دست بدهند يا اين انگيزه‌ها هر روز با توجه به گذر زمان ممکن است ضعيف‌تر شود و ما در مسيري بيفتيم که غيرقابل پيش بيني باشد. اروپايي‌ها اين نگراني و دغدغه را کاملا لمس مي‌کنند و به همين دليل بيشتر توصيه مي‌کنند که راهي پيدا کنند و مواضع خود را منعقد و برجام را احيا کنند چون آنها دارند مي‌بينند که گذر زمان تاثير کاملا منفي بر فرآيند احياي برجام دارد و بعد از يک زماني که به نظر مي‌رسد خيلي نمي‌تواند طولاني باشد و شايد نهايتا يکي، دو ماه به طول بينجامد، ديگر قابل احيا نباشد و مانند انساني که به کما رفته و اگر به موقع به هوش نيايد، ديگر قطعا نمي‌توان براي سلامتي‌اش چاره‌اي جست. درحقيقت مساله برجام ديگر فني نيست که انعطافي صورت بگيرد و بيشتر موقعيت سياسي دارد و در اين حوزه شايد انعطاف خيلي راحت نباشد. ايران مساله هسته‌اي را به صورت مستقل از مسائل ديگر نمي‌بيند و در چارچوب استراتژي کلي در مناسبات بين‌المللي و در روابط خود با اروپا و غرب به‌طور کلي مي‌بيند. مساله اوکراين هم به نحوي به موضوعات برجام ارتباط پيدا کرده، براي اينکه روسيه يکي از اعضاي 1+5 است و با توجه به تحولات اوکراين، روسيه با اعضاي ديگر 1+5 غير از چين، مشکلاتي دارد و تحت تحريم آمريکا و اتحاديه اروپاست. بنابراين در داخل گروه 1+5 آن توافق قبلي که در 2015 باعث شده برجام امضا شود الان ديگر بعد از جريان اوکراين يکدستي وجود ندارد و اختلاف فدراسيون روسيه با اعضاي ديگر 1+5 باعث شده که مساله پيچيده‌تر هم بشود. ايران هم در چارچوب استراتژي کلان خود برجام را مي‌بيند بنابراين آنجا هم با توجه به مشکلاتي که بعد از خروج آمريکا از برجام به ايران تحميل و هزينه‌هايي که ايران متحمل شده، بنابراين به‌راحتي ايران حاضر به انعطاف نيست براي اينکه هزينه‌هايي داده و بر اين باور است يا اين انتظار را دارد که در مقابل اين هزينه‌ها يک دستاورد قابل توجهي داشته باشد. از آنطرف هم درخواست ايران براي اينکه آمريکايي‌ها تضميني دهند که ديگر از برجام خارج نمي‌شوند به سختي براي آمريکا قابل اجراست. بحث خروج سپاه هم از ليست تروريستي آمريکا براي اين کشور تقريبا سخت است با توجه به اختلافات داخلي و فشارهايي که روي دولت بايدن وجود دارد. بنابراين موضوع کلا پيچيده شده و به نظرم از اينکه حداقل در کوتاه مدت به نتيجه برسيم خيلي دور شديم.
سایر اخبار این روزنامه
تاریک و روشن احزاب برای دولت‌ها
هشدار قرمز
دور زدن ایران به سبک روسیه
لزوم تفکیک اجزای تشکیل دهنده تورم در تحلیل‌های اقتصادی
مي‌خواهيم آقاي رئيسي موفق شود
مهمترین کار دولت جلوگیری از کاهش سرمایه اجتماعی است
هشدار قرمز
تذکر هیات نظارت به دو روزنامه
علی باقری: روابط با همسایگان سقف ندارد
برجام و چالش‌های پیچیده آن
آزادی بیان در قانون
