روزنامه وطن امروز
1401/05/09
تکیه بر میراث تعزیه
محمد‌علی میرزایی: برخی هنرهای این مرز و بوم قدمتی طولانی دارند، از جمله «تعزیه»؛ نمایشی آیینی که همه ساله در ایام عزای حضرت سیدالشهدا(ع) و ماه صفر اجرای آن رونق زیادی می‌گیرد. در این میان، توجه به این هنر در رسانه ملی نیز اهمیت بسیاری دارد؛ مساله‌ای که تأثیر بسزایی در حفظ و اشاعه فرهنگ اسلامی- ایرانی دارد. البته پخش تعزیه از تلویزیون به گواه کارشناسان و صاحب‌نظران یک خط‌شکنی است و حرکتی ارزشمند به شمار می‌رود که تداوم آن نیز مهم است. تعزیه یا شبیه‌خوانی از قدیم‌الایام و بر اساس شنیده‌ها از اواخر دوره صفویه در کشور اجرا می‌شده و رونق داشته است اما متأسفانه این هنر، بویژه در دهه‌های اخیر مورد بی‌مهری قرار گرفته است و آنچنان که باید و شاید، از سوی مسؤولان مورد توجه نبوده و مغفول واقع شده است. حالا شبکه چهارم سیما ویژه‌برنامه «بلاتشبیه» را قرار است به کارگردانی و تهیه‌کنندگی «مسلم نادعلی‌زاده» روانه آنتن کند که «وطن‌امروز» به همین بهانه برای بررسی هنر تعزیه‌خوانی در کشور با او گفت‌وگویی داشته است. نادعلی‌زاده درباره دلایل شروع به کار خود در این پروژه می‌گوید: از مدت‌ها پیش که بنده علاوه بر تعزیه‌خوانی و زندگی در خانواده‌ای باسابقه در تعزیه‌خوانی، به پژوهش در حوزه تعزیه رو آوردم، همواره یکی از دغدغه‌هایم این بود که چرا نسخه‌های تلویزیونی و چندرسانه‌ای از تعزیه نداریم که در دنیا قابل عرضه کردن باشد؟ به طور طبیعی بیشتر مجالس تعزیه در ایران از قدیم‌الایام در شهرستان‌ها و روستاها به صورت مردمی برگزار می‌شده است اما نسخه‌های ویدئویی باکیفیتی از آنها موجود نیست و اگر هم باشد، نیاز به توضیح برای مخاطبانی دارد که تعزیه را از نزدیک ندیده‌اند و پای تعزیه ننشسته‌اند. حدود 40 روز پیش، به پیشنهاد مدیران محترم شبکه چهارم سیما، تولید کاری با این محوریت را برعهده گرفتم. در ابتدا با برخی از دوستان شبیه‌خوان هماهنگی لازم را انجام دادم ولی قبل از آن سعی کردم متونی را تنظیم کنم که از نظر قوت شعری، موسیقایی و اجرایی محکم و قوی‌تر از سایر متون باشند. وی اظهار داشت: تعزیه تلویزیونی قطعا تفاوت‌هایی با تعزیه میدانی و تکیه‌ای دارد؛ ما در تلویزیون «تماشاگر» را نداریم، در صورتی که «تماشاگر» از مهم‌ترین عناصر تعزیه به شمار می‌رود. به همین دلیل تعزیه تلویزیونی باید به گونه‌ای ضبط شود که تماشاگری که در منزل نشسته است، حس کند گویی در صحنه تعزیه حضور دارد. تهیه‌کننده «بلاتشبیه» تصریح داشت: آنچه که در حال پخش است، شروع یک برنامه جامع و کلان خواهد بود، چرا که ما در عرصه شبیه‌خوانی و تعزیه حرف‌های ناگفته بسیاری داریم که برای جهانیان شنیدنی خواهد بود؛ بنده چندی پیش مصاحبه‌ای با نشریه آمریکایی ecumenica داشتم و در آنجا صحبت‌های مفصلی راجع به «تعزیه» انجام دادم که از بازخوردها، به نظر می‌رسد برای مخاطبان بین‌المللی و پژوهشگران جذاب بوده است. احساس بنده این است که نیاز امروز ما این است که به چنین میراثی تکیه کنیم و داشته‌های خودمان را قدر بدانیم؛ مجموعه «بلاتشبیه» آغازی بر راهی طولانی برای شناخت بهتر ظرفیت‌های هنر اسلامی است که به ما یاد خواهد داد چگونه از امکانات و پیشینه خودمان برای تربیت نسل‌های بعد استفاده کنیم و مفاهیم و معارف اسلامی را به آنها منتقل کنیم. نام این مجموعه به انتخاب خود بنده بود؛ «بلاتشبیه» اصطلاحی است که تعزیه‌خوانان برای فاصله‌گذاری استفاده می‌کنند و وقتی می‌خواهند خودشان را معرفی کنند، این اصطلاح را به کار می‌برند، لذا ما این نام را انتخاب کردیم تا مخاطب تلویزیونی برنامه در نظر داشته باشد که آنچه می‌بیند، «شبیه‌خوانی» است، نه یک تئاتر یا سریال تلویزیونی. به گفته نادعلی‌زاده شبیه‌خوانی صدها سال در کشور ما رایج بوده است و ایرانیان همواره با خطراتی که وجود داشته، آن را حفظ و از آن پاسداری کرده‌اند و همچنان در بسیاری از نقاط کشور، این هنر اصلی‌ترین گونه عزاداری در ایام محرم به شمار می‌رود و این نمایش آیینی آموزگار نسل‌های بسیاری در تاریخ ما بوده است. عضو هیات علمی دانشگاه بین‌المللی اهل‌بیت علیهم‌السلام می‌گوید: متأسفانه ما به داشته‌های فرهنگی خودمان توجه نمی‌کنیم، تعزیه یا شبیه‌خوانی یکی از دارایی‌های ارزشمند ما است که قدر آن را کمتر شناخته‌ایم و شاید اگر این دارایی در اختیار برخی از دیگر کشورها بود، به گونه‌ای دیگر از آن پاسداری می‌کردند. رسانه ملی و مطبوعات باید بیش از پیش به موضوع «تعزیه» توجه کنند؛ توجه کردن هم تنها به این معنا نیست که صرفا از گروهی تعزیه‌خوان دعوت شود که در مکانی خاص اجرای تعزیه داشته باشند. حمایت اصلی باید از پژوهشگران حوزه «تعزیه» انجام شود تا سبک‌های مختلف تعزیه در ایران، شناسایی و تفاوت‌های آنها مشخص شود. همچنین باید در اسرع وقت، تاریخ شفاهی «تعزیه» در سراسر کشور ثبت و ضبط شود. کارگردان «بلاتشبیه» با اشاره به قدمت این هنر آیینی در کشورمان بیان داشت: قدمت تعزیه‌خوانی به شکل امروزی در ایران حدود 300 سال است و از قدیمی‌ترین شهرهای تعزیه‌خیز در ایران می‌توان به اصفهان، قزوین، دامغان، طالقان، تفرش، رشت و بوشهر اشاره کرد. گفتنی است مجموعه تلویزیونی «بلاتشبیه»، روایت واقعه عاشورا در قالب شبیه‌خوانی است که گروهی از هنرمندان به سرپرستی و تهیه‌کنندگی مسلم نادعلی‌زاده در آن ایفای نقش کرده‌اند. «بلاتشبیه» در 15 قسمت از شنبه هشتم مردادماه، ساعت ۲۱ روی آنتن رفته است و بازپخش آن ساعت ۸ صبح است.
پربازدیدترین‌های روزنامه ها
پس از انتشار تصاویر ماهواره ای از میزان خسارت ها به پایگاه نواتیم، دیروز نیز تصاویر ماهواره‌ای پایگاه رامون ارتش صهیونیستی منتشر شد که نشان می دهد علاوه بر آشیانه ها، مراکز تجهیزات نظامی نیز توسط موشک های بالستیک ایران هدف قرار گرفته است (خراسان) امیر واحدی: این‌بار با بمب‌افکن su ۲۴ پاسخ ویرانگر می‌دهیم / سردار حاجی‌زاده: صد در صد می‌زنیم (جوان) اخبار ویژه (کيهان) پیام صریح ایران به جنگ‌طلبان صهیونیست (تجارت)
