شوک بورل برای احیای برجام کافی است؟

آرمان ملي- حميد شجاعي: احياي برجام همچنان از مهم‌ترين موضوعاتي است که در دستور کار قدرت‌هاي بزرگ طرفين توافق است و روزي نيست که صحبت از احياي برجام، از سر گيري مذاکرات و تصميم‌گيري نهايي و برداشتن گام آخر براي رسيدن به توافق به ميان نيايد. اين در حالي است که بسياري از تحليلگران بر اين عقيده‌اند که امروز مساله برجام مساله ايران و آمريکاست و اگر موارد اختلافي ميان تهران و واشنگتن حل و فصل شود احياي برجام در يک جلسه مذاکره امکان پذير خواهد بود. چه اينکه به اذعان کارشناسان داخلي و تحليلگران بين‌المللي ايران و آمريکا هر دو به احياي برجام نياز دارند. ايران از اين جهت که بتواند با برداشته شدن تحريم‌ها از زير فشار اقتصادي بيرون‌آيد، شرايط اقتصادي خود را سامان دهد و با خيالي راحت به فروش نفت و تبادلات مالي و بانکي بين‌المللي بپردازد. آمريکا نيز به جهت اينکه در دو جبهه نجنگد، از گريز هسته‌اي ايران جلوگيري کند و در انتخابات کنگره که بسيار براي دموکرات‌ها حياتي است بتواند برگ برنده‌اي داشته باشد در پي احياي برجام است. به همين جهت نيز اخيرا اروپايي‌ها بيش از گذشته تحرکات خود را در جهت نزديک کردن موضع طرفين به يکديگر شدت بخشيده‌اند تا با ايجاد يک فهم مشترک از توافق ميان ايران، آمريکا، تروئيکاي اروپا، روسيه و چين بتوانند گام آخر را براي احياي برجام بردارند. هر چند عده‌اي بر اين باورند که مذاکرات 3 جانبه ميان ايران، آمريکا و نماينده اتحاديه اروپا مي‌توانست نقطه آغازي بر توافق ميان ايران و آمريکا و سپس مذاکره در قالب1+4 باشد اما اين مذاکرات نيز به دليل نبود اراده سياسي کافي در ميان مقامات آمريکايي براي حصول توافق، نتوانست نتيجه ملموسي به دنبال داشته باشد. حال بايد ديد که در مذاکرات آتي و پيش‌رو شرايط به چه سمت وسويي خواهد رفت.
جزئيات جديد از پيشنهاد بورل
تحولات پيرامون احياي توافق هسته‌اي موسوم به برجام همچنان ادامه دارد و هر روز از پي روز ديگر اطلاعات و اظهاراتي پيرامون برجام مطرح مي‌شود که در نوع خود مي‌تواند منشأ تاثير باشد. چه اينکه به نظر عده‌اي صحبت‌هاي اخير جوزپ بورل مسئول سياست خارجي اتحاديه اروپا مبني بر روي ميز بودن بهترين توافق براي طرفين فصل جديدي از تحولات احياي برجام را گشوده و به عبارتي اتمام حجتي با طرفين برجام بوده است. در همين راستا يک رسانه عربي به نقل از منابع نزديک به روند مذاکرات هسته‌اي غير مستقيم ايران و آمريکا با وساطت اتحاديه اروپا و کشورهاي عربي خليج‌فارس جزئياتي در خصوص پيشنهاد مسئول سياست خارجه اتحاديه اروپا به تهران و واشنگتن را منتشر کرد. العربي جديدي آورده است: جوزپ بورل سه‌شنبه هفته گذشته اعلام کرد که پيش نويس جديدي درخصوص برنامه هسته‌اي ايران ارائه داده و از طرف‌هاي شرکت کننده در مذاکرات خواسته است که اين پيش‌نويس را قبول کنند تا مانع بروز «بحران خطرناک» شوند. منابع العربي الجديد ادعا کردند که حسين اميرعبداللهيان، وزير امور خارجه ايران روز چهارشنبه گذشته در تماس تلفني با جوزپ بورل ملاحظات ايران درخصوص اين پيشنهاد را به وي ابلاغ کرده و گفته است که ايران به‌طور کلي مخالفت‌هايي با طرح دارد اما تاکنون به‌طور رسمي مخالفت خود را اعلام نکرده است. اين منابع مي‌گويند: مسئولان ايراني معتقدند که طرح اروپايي چيز مهم و بزرگي به پيش‌نويس توافقي که در مارس گذشته مطرح شده اضافه نمي‌کند و پيشنهاد کنوني به‌طور کافي سه مطالبه اصلي تهران را برآورده نمي‌کند. اين منابع درخصوص مطالبات تهران تاکيد کردند که ايران خواهان گسترش چارچوب رفع تحريم‌ها، دادن ضمانت‌هاي کافي و همچنين اعلان آژانس بين‌المللي انرژي اتمي مبني بر بستن پرونده تضمين‌هاي مربوط به اختلافات ميان تهران و آژانس است؛ اختلافاتي که به سه سايت هسته‌اي ايران مربوط مي‌شود و آژانس بين‌المللي انرژي اتمي پيش از اين مدعي شده بود که ايران در آنها فعاليت هسته‌اي اعلام نشده دارد. منابع نزديک به مذاکرات هسته‌اي اعلام کردند که پيشنهاد جديد بورل رفع تحريم‌هاي بخشي از موسسات و شرکت‌هاي وابسته به سپاه پاسداران انقلاب اسلامي نه همه آن‌ها را شامل مي‌شود و جو بايدن، رئيس‌جمهور آمريکا نيز متعهد مي‌شود که دولتش به توافق احترام بگذارد. به گفته اين منابع اميرعبداللهيان به بورل گفته است که ايران از پيشنهادها و ايده‌هايي که در راستاي تکميل مذاکرات و رسيدن به توافق هستند استقبال مي‌کند و همزمان خواستار انجام مباحثات بيشتر درخصوص پيشنهادهاي اروپايي و همچنين پيشنهادهاي تهران براي رسيدن به راه‌حل‌هاي مشترک است. تماس‌هاي علني و غيرعلني قطر و عمان با دو طرف ايراني و آمريکايي به منظور نزديک کردن رويکردهايشان ادامه دارد و تحرکات جديدي درخصوص تبادل زندانيان ميان تهران و واشنگتن در حال انجام است.
دور جديد مذاکرات در روزهاي آينده


يک عضو هيات رئيسه کميسيون امنيت ملي و سياست خارجي مجلس گفت که احتمالا به زودي دور جديد مذاکرات در وين برگزار خواهد شد. يعقوب رضازاده اظهار کرد: در چند روز گذشته اعضاي کميسيون امنيت ملي جلساتي با آقاي باقري رئيس تيم مذاکره کننده هسته‌اي داشتند. طبق مباحث مطرح شده با توجه به تلاش‌هاي طرف‌هاي اروپايي براي به نتيجه رسيدن مذاکرات برجام، احتمالا در روزهاي آينده دور جديد مذاکرات برگزار خواهد شد. وي افزود: اين دور از مذاکرات با پشتوانه و عزم جدي طرف ما و طرف مقابل صورت مي‌گيرد، چندين سال است که مذاکرات بدون نتيجه مانده و ان شاءا... با رويکرد جديد توافق خوبي بين طرفين انجام مي‌شود. البته توام با دقت عمل و رسيدن به نتيجه قابل قبول براي ملت و مجلس خواهد بود. رضازاده درباره مکان مذاکرات تصريح کرد: احتمالا در وين برگزار خواهد شد. البته ما پيشنهاد کرديم مذاکرات در خاک کشور ما باشد ولي در نهايت مکان قطعي مذاکرات بعد از توافق طرفين مشخص مي‌شود.