تهدید پکن و تغییر مسیر واشنگتن

 دو ساعت و 17 دقیقه زمان زیادی بود که روسای جمهور چین و آمریکا در گفت و گوی اخیرشان به مسئله تایوان بپردازند. اما یک تک جمله هشدار آمیز در پنجمین گفت و گوی تلفنی شی جین پینگ و جو بایدن، کافی بود تا مشخص شود روند مذاکرات چگونه بوده است. رئیس جمهور چین گفته بود:‌ «کسانی که با آتش بازی می‌کنند، خواهند سوخت.» در پی این سخن تهدیدآمیز، ابتدا اعلام شد که سفر احتمالی رئیس مجلس نمایندگان آمریکا  به تایوان «در دست بررسی» است. سپس، دیروز اعلام شد در لیست سفر آسیایی نانسی پلوسی،  نامی از تایوان ذکر نشده است. این در حالی است که در یک هفته گذشته، برنامه سفر به تایوان در حاشیه دیدار از کشورهای سنگاپور، مالزی، کره جنوبی و ژاپن، به محل تنش میان چین و آمریکا بدل شده بود. پلوسی از نظر سلسله مراتب قدرت در آمریکا، بعد از معاون رئیس‌جمهور سومین مقام عالی‌رتبه کشورش محسوب می‌شود. به همین دلیل اگر او به تایوان سفر می کرد، بلندپایه‌ترین مقام آمریکایی بود که از سال ۱۹۹۷ تاکنون به این جزیره سفر کرده است. حال آن که جمهوری خلق چین، موجودیت تایوان را به رسمیت نمی‌شناسد؛ کشوری که پس از پیروزی انقلاب کمونیستی چین در سال ۱۹۴۹ و توسط حاکمان ملی‌گرای سابق تاسیس شد اما پکن آن را استانی از خاک خود می داند.پس از حمله  روسیه به خاک اوکراین، «تایوان» نیز، راجع به حمله از سوی همسایه خود، چین نگران شده است. تایوانی‌ها آن چه را در اوکراین رخ داده بسیار مشابه وضعیت خود و چین می‌دانند. هرچند تفاوت هایی همچون این که اوکراین، برخلاف تایوان، کشوری مستقل است در این بین وجود دارد. توجه به مسئله تایوان، با اعمال سیاست چرخش به شرق در دوره ریاست جمهوری اوباما و «مهار چین» در دوران ریاست جمهوری ترامپ و سپس بایدن، به اوج خود رسیده است. اما «استقلال تایوان» آرزوی جدیدی برای این جزیره نیست و« چن شویی-بیان» نخستین سیاستمداری بود که این ایده را در سال ۲۰۰۰ میلادی، در انتخابات ریاست جمهوری تایوان مطرح کرد. این موضوع واکنش تند چین را در پی داشت و در سال ۲۰۰۴ در پکن قانون «ضد جدایی‌طلبی» تصویب شد که در آن آمده، چین این حق را دارد که حتی از «راه‌های غیرمسالمت‌آمیز» جلوی جدایی تایوان را بگیرد. بنابرین، استفاده از «راه‌های غیرمسالمت‌آمیز» برای کنترل بر تایوان که رئیس جمهور شی جین پینگ نیز آن را به عنوان یک اهرم فشار مطرح کرده نیز ایده جدیدی نیست. همان طور که گفته شد، آن چه جدید است، بازی آمریکا با کارت حمایت از استقلال تایوان برای مهار رقیب ابر قدرت خود است. مایک پمپئو، وزیر خارجه سابق آمریکا، زمانی گفته بود که جهان آزاد باید چین را تغییر دهد، وگرنه «چین ما را تغییر خواهد داد.» حالا آمریکا تلاش می کند جلوی چین را بگیرد، اما تجربه نشان داده که پکن و واشنگتن هیچ کدام تمایلی به افزایش تنش ها تا مرحله ای که نتوان آن را کنترل کرد ، ندارند چرا که دو طرف از قدرت رقیب خود آگاهی دارند. در همین زمینه، هفته گذشته، جو بایدن در جمع خبرنگاران گفت که ارتش آمریکا به این نتیجه رسیده که سفر پلوسی، «ایده خوبی نیست.» حدود 6 هفته پیش، پکن ناوهواپیمابر «فوجیان» را که پیشرفته‌ترین و همچنین اولین ناو دریایی «کاملاً ساخت داخل چین» است ،به آب انداخت. این سومین ناو هواپیمابر چین محسوب می شود. پنتاگون می‌گوید که هم اکنون چین ۳۵۰ کشتی جنگی در مقابل ۲۹۳ کشتی جنگی ایالات متحده دارد. چین در ۲۰ سال گذشته ناوگان خود را سه برابر کرده و قصد دارد تا پایان امسال تعداد کشتی‌های جنگی خود را به ۴۰۰ برساند، این در حالی است که برنامه ایالات متحده برای افزایش تعداد ناوهای خود به ۳۵۵ هنوز برنامه زمانی مشخصی ندارد. همچنین به گفته پنتاگون، چین تا سال ۲۰۲۷ بیش از ۷۰۰ کلاهک هسته‌ای در اختیار خواهد داشت. تجارت دو جانبه و میزان بالای مبادلات اقتصادی چین و آمریکا از جمله دلایل دیگری است که این دو را به مدیریت حدی از تنش وا داشته  است. بر اساس گزارش روزنامه «گلوبال تایمز» چین، تجارت کلی دو کشور از ماه ژانویه تا نوامبر سال 2021  به 682.32 میلیارد دلار رسیده است. رئیس جمهوری آمریکا هم اینک با حمله روسیه به اوکراین با کوهی از مشکلات داخلی دست و پنجه نرم می‌کند و مایل نیست با چالش تازه‌ای روبه رو شود. حال آن که دولت پکن در ماجرای اوکراین، تا حدودی با سیاست های تحریمی واشنگتن علیه مسکو همراه بوده است. تحت فشار قرار دادن هرچه بیشتر چین، نزدیکی مسکو-پکن دو همسایه قدرتمند  را در پی خواهد داشت. اتحادی که در عصر کنونی به نفع واشنگتن نخواهد بود. اما به خوبی مشخص است که  موضوع تایوان در این سیاست تنش زدایانه چین یک استثناست  که  دولتمردان پکن درباره آن حاضر به هیچ انعطاف ونرمشی  نیستند . موضوعی که شاید  روزی شعله های یک جنگ ویرانگر جهانی را از شرق دور روشن کند.