روزنامه وطن امروز
1401/06/28
آذری زبان پاسدار پارسی
در میان رخدادهای فرهنگی، یکی از مناسب‌ترین آنها، انتخاب روز درگذشت سیدمحمدحسین بهجت تبریزی (شهریار)، برای بزرگداشت شعر و ادب فارسی است. این انتخاب، در واقع یکی از بهترین انتخاب‌هایی است که مدیریت فرهنگی می‌تواند به آن ببالد. در روزگاری که همه در تلاشند، تا ایران، این دارایی ارزشمند و مشترک میان همه اقوام را از ما بگیرند، شناخت ارج و قرب زبان فارسی و پدیده شعر، بسیار مهم است. زبان فارسی در اتصال فرهنگی میان اقوام مختلف نقش مهمی دارد. بزرگ‌ترین خدمتی که یک دستگاه فرهنگی به ایران امروز و ایران آینده می‌کند پاسداشت زبان فارسی است از همین رو است که برگزاری کنگره‌ای به نام و یاد شهریار و در پاسداشت شعر و ادب پارسی ستودنی و پسندیده است؛ کنگره‌ای که روز گذشته در سالن همایش‌های برج میلاد برگزار شد و در آن درباره جایگاه شهریار و تلاش‌ها و تاثیرات او بر شعر فارسی، ادبیات ایران و منطقه صحبت شد. غلامعلی حدادعادل، رئیس فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی در سخنرانی خود در این کنگره با بیان اینکه 2 روز در تقویم جمهوری اسلامی به بزرگداشت زبان و شعر فارسی اختصاص یافته، گفت: روز ۲۷ شهریورماه، روز شعر فارسی مقارن با پاسداشت شهریار و ۲۵ اردیبهشت‌ماه روز پاسداشت زبان و ادبیات فارسی و بزرگداشت فردوسی است و چنین تکریم و انتخابی شایسته است. وی افزود: شهریار در چشم همه ایرانیان و مردم آذربایجان فردی محترم، نجیب، مهربان، دوست‌داشتنی و پاک از نظر اخلاقی و همه جهات است. در کارنامه زندگی او عیب و نقصی از نظر مالی و اخلاقی دیده نمی‌شود و یک زندگی ساده و به دور از آلودگی‌های دنیوی داشت، حتی عشق ناتمامش در دوران جوانی هم مقدمه‌ای برای عشق متعالی و ماندگار در وجود او شد. شهریار مردی مسلمان، دیندار، مؤمن و عارف بود و در عین اینکه شاعر بود اما عالم، زبان‌دان و کتابخوان بود و شخصیتی ایران‌دوست و علاقه‌مند به ایران داشت. حدادعادل درباره ویژگی‌های شعر و زبان ادبی شهریار نیز افزود: شعر شهریار زبانی روشن دارد و همه آن را می‌فهمند. خواص‌پسند است و عامه‌فهم. وقتی شعر شهریار خوانده میشود نیاز به آن نیست که آن را برای مردم معنا کنیم چون از دل برخاسته و بر دل می‌نشیند. پیچیدگی در زبان شهریار نیست و هنر او به آوردن اصطلاحات شعری خاص دوران قجری و قبل از آن نیست بلکه تحول ادبی‌ای که در زبان، شعر و نثر فارسی پس از مشروطه پدید آمد و به عبارت دیگر تجدد ادبی که قلم شاعران و نویسندگان آن دوره را به مردم نزدیک کرد در شعر شهریار در روشن‌ترین وجه آن دیده میشود. شعر «علی ای همای رحمت» نمونه‌ای از شعری است که در تاریخ معاصر ایران مانند آن را نداریم که یک شاعر در دوره حیاتش شعری از وی بدین گستردگی رواج یافته باشد. من نخستین‌بار که این شعر را در تهران شنیدم ۱۰ ساله بودم و با گذشت ۶۸ سال از آن دوران هنوز به یاد دارم که این شعر را کی، کجا و توسط چه کسی شنیدم. کدام شاعر این اندازه می‌تواند در دل مردم نفوذ کرده باشد. در همه مناطق ایران از بندرعباس تا ماکو و از سرخس تا آذربایجان شعر او را می‌خوانند و حفظ می‌کنند و درباره اشعارش کرامت‌ها نقل میشود. حدادعادل با بیان اینکه وجود شهریار نماد وحدت ملی و خنثی‌کننده نقشه‌های شوم بیگانگان برای تفرقه‌افکنی است، عنوان کرد: بیگانگان به هر بهانه‌ای دنبال تفرقه‌افکنی و دوگانه‌سازی‌های موهوم هستند اما شهریار نشان می‌دهد که مردم ایران فراتر از اختلاف زبان و فرهنگ یک کلیت یگانه‌اند و در ایران همه اقلیت‌ها اعم از ترک، فارس، عرب، عجم، لر، بلوچ و... کنار هم حضور دارند و این تنوع‌ها مانند پر طاووس زیباست که کثرت آنها در کنار هم یک وحدت زیبا و دلنشین به نام ایران ایجاد کرده و شهریار وجودش بیانگر این وحدت است. زبان فارسی امروزی فرزند فارسی میانه و فارسی میانه فرزند فارسی باستان است که یک زبان چندین هزار ساله است و به وجهی از پختگی و کمال رسیده که فردوسی توانسته شاهنامه را با ۶۰ هزار بیت بسراید، از آن سو قطران تبریزی از شاهنامه استفاده می‌کرده و از سوی دیگر شاعرانی مانند حافظ و سعدی هم اشعار شاعران فارسی دیگر را می‌خواندند، بنابراین در حالی که هر شاعری در دیار خودش به زبان مادری سخن می‌گفته اما زبان فارسی ابزار وحدت آنها بوده و جمهوری اسلامی ایران این تنوع فرهنگی را محترم می‌شناسد و به آن ارزش می‌گذارد. در این مراسم همچنین محمود شالویی، رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی با بیان اینکه استاد شهریار در هر 2 عرصه غزل‌های فارسی و ترکی پیشگام و پیش‌قراول بوده و توانسته به قله‌های این 2 عرصه دست یابد، اظهار داشت: همچنین شهریار توانست به اوج درجه عرفانی نائل شده و در دوره معاصر عرفان را با شعر به پیوند برساند. وی با اشاره به اینکه استاد شهریار برای ما چنان اهمیتی دارد که روز شعر و ادبیات فارسی مقارن با پاسداشت اوست، ابراز امیدواری کرد تا شرایطی فراهم شود که هر چه بیشتر در جهت اعتلا و رشد و بالندگی زبان و ادبیات فارسی بکوشیم. شالویی در ادامه سخنان خود با اشاره به ویژگی‌ها و اهمیت زبان و ادبیات فارسی در ابعاد داخلی و بین‌المللی و همچنین تاکید بر حفظ و صیانت از زبان فارسی، تاکید کرد: زبان و ادبیات فارسی مانند رود زلالی است که هر فرد تشنه‌ای در سراسر دنیا می‌تواند از آن بنوشد. رئیس بنیاد فرهنگی مقبره‌الشعرای استاد شهریار نیز در ابتدای این مراسم با بیان اینکه انتخاب روز پاسداشت مقام شهریار مقارن با روز پاسداشت شعر و ادب فارسی انتخابی شایسته است، گفت: این انتخاب به واسطه اینکه شهریار در ۲۷ کشور جهان که به واسطه ساکن بودن ترک‌ها در آن اعم از قبرس، یونان، آذربایجان، قرقیزستان و... به زبان ترکی سخن می‌گویند حلقه واسط بین این کشورهاست، انتخابی قابل اعتناست و از سوی دیگر قدرت نظام جمهوری اسلامی را نشان می‌دهد که به اقوام و اقلیت‌ها و تمام نواحی ایران توجه ویژه دارد. جواد وندنوروز با بیان اینکه ترویج زبان و ادبیات فارسی و ترکی به عنوان زبان دوم و سوم جهان تشیع حائز اهمیت است، از وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی درخواست کرد نشان عالی زبان و ادبیات فارسی را به فعالان برجسته این حوزه تقدیم کند و همچنین همکاری لازم برای تصویب جایزه ادبی شهریار به عمل آید و ما بزودی شاهد برگزاری این جایزه باشیم. علی موسوی گرمارودی نیز دیگر سخنران این مراسم بود که علاوه بر قرائت شعری درباره شهریار به نقل خاطره‌ای درباره او پرداخت و گفت: در مراسم تشییع جنازه شهریار زمانی که پیکر او از هواپیما پایین آورده شد، گردان تشریفاتی به سرکردگی یک سرهنگ جلوی پیکر او ایستادند و من خاطرم هست که رئیس گردان با شمشیر کشیده جلوی پیکر او ایستاد و در حالی که اشک می‌ریخت گفت: شهریار سخن! از صف استقبال‌کنندگان سان ببینید! شعرخوانی شاعرانی چون مرتضی امیری اسفندقه، سید عبدالجبار کاکایی، سیدمحسن حسینی و... از بخش‌های دیگر این مراسم بود. همچنین در این مراسم نشان عالی زبان و ادبیات فارسی به استاد شهبازی هنرمند پیشکسوت و رئیس خانه عاشقلار آذربایجان اهدا شد.
