در مسیر توسعه مخرب

سولماز خیاطی
رشد سریع صنعت، زیان‎های جبران ناپذیری را بر منابع محیط زیستی و سلامت انسان در کشورها وارد آورده است. امروزه اتخاذ راهبردهایی کارآمد برای تقلیل و کاهش پیامدهای فعالیت‎های صنعتی از اهمیت به سزایی برخوردار است. مشکلات محیط زیستی ناشی از صنایع به بالاترین حد خود رسیده و اگر اقدامات قابل ملاحظه ای صورت نگیرد منجر به تخریب در مناطق خواهیم بود. صنایع انرژی بر، اثرات و پیامدهای قابل توجهی در محیط زیست ایجاد می نمایند که برخی از آن ها در شرایط عدم کنترل و مدیریت غیر قابل جبران و زیان بار می باشند. توسعه اقتصادی به عنوان یک رکن اساسی در مجموعه سیاست های هر کشور، از یک سو با صنعت، تکنولوژی و از سویی دیگر با  آلودگی های زیست محیطی ارتباطی نزدیک دارد.
پتروشیمی در نمین اردبیل، پتروشیمی‌ای که تبعات اجتماعی و محیط زیستی آن به مرور زمان آشکار می گردد و بدون شک به بحران بی‌آبی در استان اردبیل دامن می‌زند. اکنون در شرایطی راه‌اندازی پتروشیمی نمین اردبیل را با خطر بروز بحران آب مواجه کرده که زنجیره بحران آب شروع شده و به بیشتر مناطق ایران ازجمله کرمانشاه، ارومیه، همدان و بسیاری مناطق دیگر رسیده است. کارشناسان حوزه آب، اظهار کرده اند که شهر نمین احتمالاً بین پنج تا هفت سال آینده با کمبود شدید آب مواجه شود. احداث پتروشیمی نمین سلامت جامعه انسانی را در وهله اول تهدید می‌کند. آسیب ها و تبعات آن شامل به خطر افتادن سلامت و بهداشت افراد، تغییر نامناسب کاربری زمین، تولید آلودگی ها از جمله آلودگی آب و هوا، تخریب محیط زیستی و بسیاری موارد دیگر در منطقه می باشد. واحد های پتروشیمی با توجه به ترکیبات متنوع آن و نیز به واسطه دارا بودن فلزات سنگین، از پتانسیل ایجاد آثار سوء برخوردارند. برنامه‌های توسعه باید طبق اصول آمایش سرزمین صورت گیرد، احداث پتروشیمی آثار مخرب زیست محیطی دارد که آب‌بر بودن یکی از تبعات آن است و پتروشیمی نمین در دشت ممنوعه‌ ویلکیج (آبی بیگلو) که بحران آب دارد، مستقر است، و تامین آب و انرژی برای این صنایع مشکل ساز است. از طرف دیگر درخواست توقف احداث کارخانه فولاد در شهر نمین و جلوگیری از آسیب زدن به آثار ملی وجود دارد. اهالی شهر نمین، واقع در استان اردبیل، به دلیل آسیب به آثار ملی و همچنین آسیب به اکوسیستم جانداران و سلامتی انسان‌ها، خواستار تجدید نظر در تحقق برنامه های خود با احداث کارخانه فولاد در این منطقه هستند.
 ما باید از اشتباهات گدشته درس گرفته و دامنه انتشار آن را افزایش ندهیم. اشتباهاتی که نمونه‌های آن در سایر استان‌های کشور از جمله اصفهان و خوزستان در طی دهه‌های اخیر فجایع جبران ناپذیری را رقم زده است و آب و خاک را دچار مخاطره کرده است. ما در ایران با مشکلات بی آبی شدیدی سر و کار داریم و از طرف دیگر آلودگی های محیط زیست در چرخه ما وجود دارد.. سرمایه‌گذاری پتروشیمی و دیگر صنایع در صورتی مثمر ثمر خواهد بود که در روند درست توسعه هدایت شوند و پیش روند. بررسی این موضوع در راستای جلوگیری و به حداقل رساندن اثرات منفی و عوارض سوء ناشی از فعالیت صنعت مورد استقرار بر اجزاء محیط زیست و مردم منطقه می باشد. پیگیری بیشتر مدیران و مسئولان در راستای تحقق بخشیدن به توسعه ای پایدار و دور از آثار منفی و به حداقل رساندن پیامدهای زیست محیطی در مناطق تحت نفوذ می تواند کارامد باشد. باید توجه داشت که برنامه ریزی و توسعه صنایع انرژی بر، بدون توجه به ابعاد زیست محیطی و انسانی آن با توجه به گستردگی سطح توسعه و میزان دستکاری در طبیعت، هم در مرحله ساخت و هم در مرحله بهره برداری می تواند آثار و پیامدهای غیر قابل بازگشت و غیر قابل جبران فراوانی بر جای بگذارد.


کارشناس محیط زیست