جبران عقب‌ماندگی پزشکی با هم‌گرایی

شواهد به‌روشنی نشان می‌دهد شکل یعنی نحوه تنظیمات و آداب و رسوم ارائه خدمات درمانی، آموزشی و پژوهشی پزشکی کشور به‌شدت از محتوای آن یعنی خودِ کار پزشکی عقب‌ مانده و سال‌هاست این ظرف گنجایش آن مظروف را ندارد و خود مانعی در تحول آن محتوا شده است؛ آن هم مظروف یا محتوایی که در واقع ماده‌ای همواره در حال تطور است. چگونه می‌توان این ظرف را با آن محتوا متناسب کرد؛ به‌نحوی‌که از تحولات باورنکردنی آینده هم درنماند؟ اين قطعا نیازمند ساعت‌ها کار کارشناسی از سوی کمیسیون‌های تخصصی است؛ اما تأکید بر این واقعیات بدیهی در برنامه‌ریزی‌های دولت آینده از اهمیتی حیاتی برخوردار هستند. در زمینه درمان، مدل مطب خصوصی مجزا برای هر طبیب، متعلق به دورانی است که بیمار مثلا تنها برای گلودرد چرکی مراجعه می‌کرد تا دستور پنی‌سیلینی بگیرد یا طبیب قراری برای جراحی فتق او برایش بگذارد. بیمارستان‌های خصوصی هم به شکل فعلی تنها برای جراحی‌های با قرار قبلی مناسب هستند و درست به‌همین‌دلیل است که همان جراحی‌ها هم درحالی‌که سایر تخصص‌ها به شکل تمام‌وقت وجود ندارند، ممکن است به بهترین شکل ممکن انجام نشوند. 
درحال‌حاضر نیاز به یک دبیرخانه متمرکز و مدرن برای ثبت اطلاعات بیماران و انجام مکاتبات مختلف برای آنها، نیاز به مشاوره‌های هرچه سریع‌تر با تعدادی هرچه بیشتر از متخصصین مختلف، ضرورت ارائه خدمات چندتخصصی در بسیاری از بیماران، پزشکان متخصص را مجبور می‌کند که به جای مطب در پلی‌کلینیک‌های تخصصی مشغول به کار باشند. دولت می‌تواند با تدبیرهای تشویقی و حمایت از تعرفه‌های واقعی چارچوب‌های لازم را برای این اشکال جدید فراهم آورد. از نظر آموزشی، همه اشکال و امکانات موجود با نیازهای آموزشی کشور در تضاد هستند. آموزش پزشکی از سوی افرادی معدود در بیمارستان‌هایی محدود و با اشکالی بسیار محدودتر و عمدتا به شکل تئوری صورت می‌گیرد و بازهم عمدتا به شکل تئوری آزموده می‌شود. تنها دولت است که می‌تواند همه این سدها را به نحوی بشکند. کار اصلاح اشکال تحقیق و پژوهش در کشور ما از اصلاح درمان و آموزش پزشکی آسان‌تر است. عجیب آنکه این کمبودها با وجود تأکیدهای فراوانی بوده است که در سال‌های گذشته بر اهمیت تحقیقات می‌شد! ارتقای هیئت علمی صرفا براساس میزان تحقیقاتش صورت می‌گرفت و نمره فارغ‌التحصیلی در آن بحبوحه و کارزار وانفسای «حافظه برتری» بورد -که باید یک کتاب چند‌ هزار صفحه‌ای به طور کامل با جداول و زیرنویس‌ها در مغز دانلود می‌شد- هم منوط به چاپ یک مقاله تحقیقاتی بود! اصلاح همه ساختارهای پیش‌گفته اقتدار دولتی‌ای می‌خواهد که جز با همکاری و تشریک مساعی جامعه پزشکی مقدور نخواهد شد.
*مدیر سابق گروه مغز و اعصاب علوم‌پزشکی ایران