روزنامه جوان
1401/12/02
بند دولت به دلار
پریشانی بازار ارز بعد از ماه‌ها سیاستگذار ارزی را واداشت نسبت به تغییر رهیافت مدیریت حوزه ارزی برای «ثبات‌بخشی» به این بازار اقدام کند و بندی به پای این گستاخ چموش بزند. به همین منظور «مرکز مبادله ارز و طلای ایران» به استناد مصوبه ۱۱ بهمن شورای پول و اعتبار تشکیل شد و از ساعت ۱۱ امروز فعالیت رسمی خود را در حوزه معاملات ارزی (اسکناس و حواله) آغاز می‌کند. «ثبات‌بخشی به بازار ارز»، «بازگرداندن ارز به چرخه اقتصادی کشور» و «حرکت نظام ارزی به سمت عرضه و تقاضای واقعی» از جمله دلایل تشکیل این مرکز به شمار می‌رود. ایجاد مرجعیت قیمت، افزایش حجم معاملات رسمی و سهولت دسترسی متقاضیان بازار ارز و طلا از مهم‌ترین اهداف کلان مرکز مبادله ارز و طلای ایران عنوان شده است. این مرکز، همچنین در راستای فعالیت خویش، ابزارسازی و نهادسازی در بازار‌های ارز، طلا و تقویت و بهینه‌سازی حداکثری زیرساخت‌های فناوری اطلاعات را دنبال خواهد کرد و دارای چندین تالار معاملاتی و عرضه ارز و طلا خواهد بود که در مرحله نخست تالار ارز خدماتی و تالار حواله مرکز مبادله ایران در آن گشایش شده است و شروع به فعالیت خواهد کرد. متغیر‌های مؤثربهزعم خبرگان، ریشه‌های نابسامانی بازار ارز تک‌بُعدی نیست و متأثر از متغیر‌های مؤثر مهمی است که در دو گروه «متغیر‌های بنیادین» و «متغیر‌های محرک» تقسیم‌بندی میشود. متغیر‌های نخست شامل تورم سنگین، رشد نقدینگی، ناهماهنگی مدیریت اجرایی، چندنرخی بودن نظام ارزی و متغیر‌های گروه دوم به چگونگی مسیر سیاست خارجی، وضعیت پول‌های بلوکه‌شده، خروج ارز از چرخه اقتصادی و فضاسازی رسانه‌ای ختم میشود. طبعاً آشفتگی این روز‌های بازار ارز متأثر از متغیر‌های گروه دوم است. از طرفی کشورمان دچار یک جنگ اقتصادی سنگین و جنگ روانی- رسانه‌ای است که دشمنان با تمام قوا در تلاش برای القای گزاره «بی‌ثبات بودن ایران» هستند، از این جهت برای غیرقابل پیش‌بینی کردن اقتصاد کشورمان تلاش می‌کنند و در چنین شرایطی طبعاً روی به‌هم‌ریختگی بازار ارز متمرکز می‌شوند، بنابراین مسئولیت دولت در چنین شرایطی سنگین میشود و باید عاقلانه و عاجل نسبت به مدیریت بازار ارز اقدام کند. تشکیل مرکز مبادلات طلا و ارز ایران از جمله راهکار‌های اقتضائات فعلی عنوان شده است.
روش کشف نرخ.
اما چگونگی کشف نرخ ارز در این مرکز یکی از سؤالات اساسی است. طبق گفته رئیس کل بانک مرکزی، نرخی که در مرکز مبادله ارز و طلا کشف و اعلام میشود، نرخ مبنا و مرجع قیمت‌گذاری در بازار میشود و با تشکیل مرکز مبادله ارزی کشور، نرخ ارز با توجه به منابع، مصارف ارزی و عوامل بنیادین کشف خواهد شد و به عبارتی نرخ ارز و طلا بر اساس واقعیت‌های اقتصادی کشور تعیین میشود. همچنین طبق اطلاعیه این بانک، نرخ معاملات ارزی در مرکز مبادله ارز و طلای ایران در دو تالار نقد و حواله ارز بر مبنای منابع و مصارف ارزی کشور و بر اساس متغیر‌های بنیادین اقتصادی کشف و مبنای معاملات فیمابین قرار می‌گیرد، البته محمدرضا فرزین این وعده را داده است «نرخی که در مرکز مبادله ارز و طلا شکل می‌گیرد، بر اساس منابع و مصارف ارزی و متغیر‌های بنیادین اقتصاد کلان خواهد بود و تلاش می‌کنیم این نرخ قطعاً مناسب و خارج از انتظارات و حباب باشد که بر این اساس هم عرضه‌کننده و هم متقاضی از منابع ارزی کشور استفاده کنند.»
تالار حواله ارزی
بر اساس اطلاعات اعلامی بانک مرکزی، منابع لازم ارزی از محل صادرات شرکت‌های صنایع پتروشیمی، مس، معادن، فولاد، پالایش نفت، قیر و سایر صادرکنندگان در تالار حواله ارزی مرکز مبادله ارز و طلای ایران تأمین و جهت فروش به واردکنندگان عرضه میشود. همچنین تأمین ارز بابت واردات دارو، لوازم و تجهیزات پزشکی و کالا‌های اساسی همچنان با نرخ ۲۸ هزارو ۵۰۰ تومان بر بستر سامانه نیما کماکان با قوت ادامه خواهد یافت.
با راه‌اندازی مرکز مبادله ارز و طلای ایران ضمن بازنگری صورت‌گرفته در سرفصل‌های تخصیص ارز خدماتی، به منظور پاسخگویی به همه نیاز‌های واقعی ارزی از یک سو و جایگزینی روش‌های نظارت پسینی به جای نظارت پیشینی از سوی دیگر، سرفصل‌های مربوط با رویکرد تسهیل مقررات توسعه یافتند. از مهم‌ترین سرفصل‌های بازنگری شده ارز خدماتی در مقررات می‌توان به سرفصل‌های ارز درمانی، ارز دانشجویی، ارز مأموریت، ارز مسافرتی، ارز شرکت‌های هواپیمایی داخلی، ارز شرکت‌های ترانزیت زمینی و دریایی و سایر موارد اشاره داشت.
فرایند تأمین ارز در تالار ارز خدماتی
متقاضیان ارز خدماتی با مراجعه به مرکز مبادله ارز و طلای ایران، از طریق تارنمای مربوط، نیاز واقعی ارزی خود را ثبت و همچنین اسناد و مدارک مرتبط با هر سرفصل را در سامانه طراحی‌شده جهت بررسی دستگاه اجرایی ذی‌ربط بارگذاری کنند. اسناد و مدارک مربوط توسط دستگاه اجرایی ذی‌ربط ملاحظه، بررسی و متقاضی به بانک ملی ایران ارجاع داده میشود و متقاضیان پس از تأیید پرداخت، جهت دریافت حجم ارزی اسکناس یا حواله تأییدشده به شعب منتخب بانک ملی ایران مراجعه می‌کنند و مراتب به طریق مقتضی به آن‌ها اطلاع‌رسانی‌می‌شود.
برنامه‌های آتی
توسعه تالار‌ها بر اساس نیاز‌های متنوع ارزی، توسعه ابزار‌های معاملاتی مبتنی بر ارز و طلا از جمله سلف و سوآپ، مرجعیت نرخ به عنوان نرخ مرجع ارز و طلای کشور و توسعه ارتباطات منطقه‌ای و بین‌المللی با بازار‌های مالی و ارزی منطقه‌ای و جهانی، از مهم‌ترین برنامه‌های آتی مرکز مبادله ارز و طلای ایران عنوان شده است.
تراز منابع و مصارف
راه‌اندازی «مرکز مبادله ارز و طلای ایران» در حالی است که منابع و مصارف ارزی در حال تراز قرار دارد، به طوری که حتی بیشتر از میزان مصرف ارز در کشور، درآمد ارزی وجود دارد و به لحاظ پشتوانه طلا نیز مشکلی در کشور وجود ندارد بلکه آنچه مهم به نظر می‌رسد «نوع مدیریت» است که باعث میشود واردکنندگان برای دریافت ارز مدت‌ها معطل بمانند. پیش‌بینی میشود درآمد ارزی کشور از محل صادرات غیرنفتی تا پایان سال از رقم ۵۰میلیارد دلار عبور کند.
چرخه اقتصادی
یکی از اهداف مهم سیاستگذار ارز، تلاش برای بازگرداندن ارز به چرخه اقتصادی کشور است و این مهم از مسیر ارسال پیام «ثبات اقتصادی» ممکن میشود، بنابراین امید می‌رود با تشکیل «مرکز مبادلات ارز و طلا» چنین هدف‌گذاری مهمی تحقق یابد.
پربازدیدترین‌های روزنامه ها
