روزنامه وطن امروز
1401/12/06
جنگ جهانی اوکراین
گروه بین‌الملل: معاون شورای امنیت روسیه یک سال بعد از جنگ اوکراین اعلام کرد این کشور از خواسته‌هایش در جنگ عقب نخواهد نشست و لازم باشد تا مرزهای لهستان هم پیشروی می‌کند که همه این موارد نشان می‌دهد نظم جدیدی در حوزه نظامی، سیاسی، انرژی و اقتصادی جهان ایجاد شده است. جنگ اوکراین در حالی وارد ۲ سالگی خود شده که چشم‌اندازی برای پایان آن دیده نمی‌شود و عملیات‌های روسیه روز‌به‌روز تشدید میشود و کشورهای غربی هم در حال افزایش کمک‌های تسلیحاتی به اوکراین هستند. از سویی ناتو و آمریکا بشدت در حال مسلح کردن اوکراین و دولت زلنسکی هستند و از طرف دیگر ائتلافی به مرکزیت شرق با همپیمانی روسیه و چین علیه غرب در حال شکل‌گیری است. روس‌ها هم بارها اعلام کردند هرگز از خواسته‌های خود مبنی بر غیرنظامی کردن اوکراین کوتاه نخواهند آمد. خواسته اصلی کرملین عدم پیوستن کی‌یف به ناتو و نبود پایگاه‌های نظامی نونازی‌ها و آمریکا در اوکراین است. «دیمیتری مدودف» معاون شورای امنیت ملی روسیه روز جمعه در سالگرد آغاز عملیات نظامی ویژه این کشور در منطقه دونباس، بر پیروزی مسکو در جنگ با اوکراین تاکید کرد. مدودف ضمن تاکید بر لزوم رفع تهدیدها علیه مرزهای روسیه گفت: «جنگ در اوکراین با پیروزی به پایان خواهد رسید، یا ممکن است با توافق هم باشد. ما باید تا آنجا که ممکن است تهدیدها را از کشورمان دور کنیم، حتی اگر لازم باشد تا مرزهای لهستان پیش برویم». به نوشته خبرگزاری «اسپوتنیک»، وی با بیان اینکه نمی‌توان اجازه شروع یک جنگ جهانی جدید را داد، اظهار داشت: «بنابراین دستیابی به تمام اهداف عملیات نظامی ویژه مهم است. همه ما می‌خواهیم هرچه زودتر به پیروزی برسیم و سرزمین‌های خود را بازگردانیم و از مردم خود که سال‌ها از نسل‌کشی و بمباران رنج کشیده‌اند، محافظت کنیم». رئیس جمهور سابق روسیه ضمن تاکید بر لزوم ریشه‌کن شدن نئونازیسم، توضیح داد: «تا می‌جنگیم مجبور نشویم در آینده برای شکار بقایای آنها در جنگل‌های روسیه وقت تلف کنیم و جهان به آرامشی که مدت‌ها انتظارش را می‌کشد، برسد». طبق این گزارش، مدودف با تقدیر از ارتش روسیه در جنگ با اوکراین گفت: «سربازان ما نظم، صلح و عدالت را به سرزمین ما بازگردانده‌اند و در حال نابودی ریشه‌های نئونازیسم هستند، آنها قهرمان هستند». به نوشته اسپوتنیک، وی اضافه کرد: «پس از پیروزی روسیه، مذاکرات دشواری با زلنسکی، البته در صورت زنده بودن وی انجام خواهد شد». پیش از این نیز «ولادیمیر پوتین» رئیس‌جمهور روسیه در پیام تبریک روز مدافعان میهن به کهنه‌سربازان جنگ، با بیان اینکه مسکو بیش از گذشته به تقویت توان دفاعی خود می‌پردازد، بر تقویت شبکه سه‌گانه اتمی این کشور تاکید کرده بود. رئیس‌جمهور روسیه با اشاره به موشک‌های هسته‌ای مبتنی بر زمین، دریا و هوا گفت: مانند گذشته، ما به تقویت سه‌گانه هسته‌ای توجه بیشتری خواهیم کرد. پوتین گفت برای نخستین بار، موشک‌های بالستیک قاره‌پیما سارمات - سلاحی که قادر به حمل کلاهک‌های هسته‌ای متعدد است- سال جاری مستقر خواهد شد. پوتین گفت: ما به تولید انبوه سامانه‌های مافوق صوت کینژال مبتنی بر هوا ادامه خواهیم داد و عرضه انبوه موشک‌های مافوق صوت زیرکن مبتنی بر دریا را آغاز خواهیم کرد. روسیه دیروز جمعه تمرینات نظامی خود را با چین در آفریقای جنوبی آغاز و یک ناو مجهز به موشک‌های مافوق صوت را به این کشور اعزام کرد. پوتین روز سه‌شنبه پیمان استارت جدید (پیمان کاهش تسلیحات استراتژیک) با ایالات متحده را به تعلیق درآورد و این کشور را متهم کرد با تسلیح اوکراین، جنگ را به یک درگیری جهانی تبدیل کرده است. به نقل از خبرگزاری تاس، ولادیمیر پوتین، با تاکید بر اینکه سربازان روس «شجاعانه و قهرمانانه» می‌جنگند، گفت: «امروز، مبارزان ما قهرمانانه با نئونازیسمی که در اوکراین ریشه دوانده، می‌جنگند و از مردم ما در سرزمین‌های تاریخی ما محافظت می‌کنند». * افزایش تولید تسلیحات ولادیمیر پوتین در سخنرانی خود همچنین گفت: سربازان تجهیزات پیشرفته‌ای را دریافت خواهند کرد و صنعت تسلیحات‌سازی به سرعت تولید انواع مختلف تسلیحات را افزایش می‌دهد. پوتین گفت: «ما به تامین پیشرفته‌ترین تجهیزات برای سربازان خود ادامه خواهیم داد». او توضیح داد این شامل سامانه‌های حمله جدید، وسایل شناسایی و ارتباطی، پهپادها و سامانه‌های توپخانه‌ای میشود. رهبر روسیه افزود: «تاکید ویژه بر تقویت پتانسیل هسته‌ای این کشور خواهد بود». او خاطرنشان کرد: «توان دفاعی کشور براساس تجربه رزمی به‌دست‌آمده تقویت خواهد شد». به گفته پوتین، سیستم‌های موشکی «درجه یک روسیه» موسوم به سارمات که مجهز به موشک‌های بالستیک قاره‌پیمای مداری با سوخت مایع سنگین و قابلیت حمل کلاهک‌های هسته‌ای است، سال ۲۰۲۳ به حالت آماده‌باش رزمی در خواهند آمد. به گفته او، تحویل انبوه موشک‌های مافوق صوت زیرکن هم سال ۲۰۲۳ آغاز خواهد شد. * تسلیحات مدرن در نیروهای هسته‌ای رئیس‌جمهوری روسیه گفت که سهم تسلیحات مدرن در نیروهای هسته‌ای راهبردی دریایی با ورود زیردریایی «اس‌اس‌بی‌ان امپراتور الکساندر سوم کلاس Borei-A» به صد درصد خواهد رسید. پوتین اظهار داشت: «با ورود رزم‌ناو زیردریایی هسته‌ای امپراتور الکساندر سوم Borei-A به خدمت رزمی، سهم تسلیحات و تجهیزات مدرن در نیروهای هسته‌ای استراتژیک دریایی به صد درصد خواهد رسید. ۳ رزم‌ناو دیگر از این نوع هم سال‌های آینده به ناوگان ملحق خواهند شد.» «اس‌اس‌بی‌ان امپراتور الکساندر سوم» هفتمین زیردریایی کلاس Borei-A، ۲۹ دسامبر ۲۰۲۲ کار خود را آغاز کرد. زیردریایی‌های این نوع قادر به حمل ۱۶ فروند موشک بالستیک قاره‌پیما از نوع Bulava هستند. آزمایش‌های دریایی این رزم‌ناو قرار است ژوئن ۲۰۲۳ آغاز شود. از طرفی برخی از کشورهای آسیایی بویژه چین و ایران همواره قصد داشتند با انجام مذاکرات جنگ اوکراین خاتمه یابد. در همین رابطه چین متنی درباره توافق آتش‌بس بین روسیه و اوکراین منتشر کرد. ۲ روز بعد از سفر «وانگ یی» رئیس کمیسیون مرکزی حزب حاکم چین در امور خارجی به مسکو، پکن سند 12 ماده‌ای خود برای حل و فصل بحران اوکراین را منتشر کرد. در این طرح آمده است: همه طرف‌ها باید عقلانیت و خویشتن‌داری از خود نشان دهند، از دامن زدن به تنش‌ها و اتخاذ اقدامات برای تشدید درگیری‌ها و خارج شدن اوضاع از کنترل جلوگیری و به تماس بین روسیه و اوکراین و از سرگیری گفت‌وگوهای مستقیم و کاهش تدریجی تنش کمک کنند. چین در سند پیشنهادی خود گفته، مذاکرات صلح باید آغاز شود. گفت‌وگو و مذاکره تنها راه‌حل بحران اوکراین است و همه تلاش‌ها برای حل مسالمت‌آمیز بحران باید مورد تشویق و حمایت قرار بگیرند. وزارت خارجه چین در این سند تاکید کرده، پکن اصرار دارد به منافع و نگرانی‌های امنیتی مشروع همه کشورها توجه کند. در ادامه این سند آمده است: ذهنیت جنگ سردی باید کنار گذاشته شود. امنیت یک کشور نباید از طریق آسیب زدن به امنیت سایر کشورها تامین و امنیت منطقه‌ای نمی‌تواند از طریق تقویت و توسعه بلوک‌های نظامی حفظ و تامین شود. پکن همچنین تاکید کرده است بحران انسانی در اوکراین باید حل و از گسترش آن نیز جلوگیری شود. در بندی از این طرح پیشنهادی آمده: نیاز است بحران انسانی حل و فصل شود. تمام اقداماتی که به کاهش بحران انسانی کمک می‌کند باید تشویق و حمایت شود. ماموریت‌های بشردوستانه باید بر اساس اصل بی‌طرفی انجام شود تا مسائل بشردوستانه سیاسی نشود. این سند همچنین اضافه می‌کند امنیت غیرنظامیان باید بدرستی تضمین شود. وزارت خارجه چین همچنین گفته: کمک‌های بشردوستانه باید در مناطق هدف تشدید شود و اوضاع انسانی بهبود یابد و اطمینان از دسترسی سریع، ایمن و بدون مانع به کمک‌های بشردوستانه و جلوگیری از گسترش این بحران ضروری است. در ادامه این سند آمده است: پکن از طرح تبادل زندانی میان روسیه و اوکراین حمایت می‌کند و خواستار فراهم شدن شرایط آن است. حمایت از غیرنظامیان و زندانیان جنگ باید تضمین شود. وزارت خارجه چین در این سند همچنین خواستار تضمین صادرات غلات به بازارهای جهانی شد: «همه طرف‌ها باید به توافقنامه حمل غلات از طریق دریای سیاه که توسط روسیه، ترکیه، اوکراین و سازمان ملل امضا شده است، به صورت متعادل، فراگیر و موثر احترام بگذارند. این سند همچنین خواستار جلوگیری از گسترش سلاح‌های اتمی و جلوگیری از بحران هسته‌ای و حفظ امنیت نیروگاه‌های هسته‌ای شده است. چین همچنین در این سند تاکید کرده با تحریم‌های یکجانبه در زمینه بحران اوکراین و اعمال این تحریم‌ها بدون تصمیمات مرتبط با شورای امنیت سازمان ملل کاملا مخالف است». اما کماکان کشورهای غربی و ناتو بر طبل جنگ در اوکراین می‌کوبند و ادعا می‌کنند چین به روسیه سلاح ارسال می‌کند. در همین رابطه مجله آلمانی اشپیگل مدعی شد روسیه قصد دارد ماه آوریل ۱۰۰ پهپاد چینی تحویل بگیرد. روسیه که در پی جنگ اوکراین هدف تحریم‌های شدید غرب قرار گرفته، از کشورهایی از جمله کره‌شمالی سلاح خریداری کرده اما تا امروز همکاری مشابهی با چین نداشته است. روزنامه اشپیگل آلمان مدعی شد شرکت پهپادسازی چینی «سیان بینگو» اعلام کرده آماده است ۱۰۰ نسخه اولیه پهپاد ZT-180 را تولید کند؛ پهپادی که توانایی حمل کلاهک‌های ۳۵ تا ۵۰ کیلویی را دارد. پیش از انتشار این گزارش، اولاف شولتس، صدراعظم آلمان به یک رسانه دیگر آلمانی گفته بود: من به نمایندگان چین گفته‌ام فروش سلاح به روسیه قابل پذیرش نیست، البته چینی‌ها هم جواب آمریکا و اروپا را دادند و اعلام کردند خود این کشورها به اوکراین سلاح ارسال می‌کنند و نباید حرفی در این رابطه بزنند. دبیرکل ناتو با ادعای اینکه نشانه‌هایی از برنامه‌ریزی چین برای کمک نظامی به روسیه وجود دارد، گفت: به‌دلیل اینکه پکن هنوز تهاجم غیرقانونی به اوکراین را محکوم نکرده، غرب هم میانجی‌گری این کشور را قبول ندارد. درس دیگر در تجربه جنگ اوکراین این بود که آمریکا در شرایطی که منافعش در خطر باشد پشت متحدانش را خالی می‌کند. اوکراین با چراغ سبز و حمایت‌های لفظی آمریکا با وعده عضویت در ناتو وارد این درگیری شد، اما بعد از آغاز جنگ، کشورهای غربی به بیان اظهارات ضد و نقیض درباره عضویت اوکراین در اتحادیه اروپایی یا ائتلاف ناتو روی آوردند. جنگ اوکراین در نخستین سالگرد خودش وارد یک پدیده جهانی شده است. از سویی غرب برخی کشورها مانند ایران و چین را متهم به ارسال سلاح به روسیه می‌کند و از طرفی دیگر این جنگ باعث بروز مشکلات بزرگ اقتصادی و انرژی در جهان شده است. بعد از جنگ اوکراین قیمت اقلام غذایی بویژه گندم و جو و به تبع آن نان در جهان افزایش یافت. از سوی دیگر برخی متحدان آمریکا در منطقه غرب آسیا و خلیج‌فارس در یک چرخش آشکار به سمت چین و روسیه گرایش پیدا کرده‌اند و به اعتقاد بسیاری از کارشناسان یک نظم جدید جهانی مبتنی بر چندجانبه‌گرایی شکل گرفته است و جهان در سال‌های آینده دچار چرخش کامل از یک‌جانبه‌گرایی آمریکا شده و به سمت پایان هژمونی این کشور پیش خواهد رفت. *** درخواست ایران برای تشکیل ائتلاف کشورهای مستقل برای پایان جنگ اوکراین نماینده دائم جمهوری اسلامی ایران در سازمان ملل خواستار ایجاد گروه فرامنطقه‌ای از کشورهای مستقل، بی‌طرف و صاحب ظرفیت برای پایان بخشیدن به جنگ در اوکراین شد. وی همچنین ضمن انتقاد از پیش‌نویس قطعنامه پیشنهادی اظهار داشت انتظار می‌رفت در سالگرد وقوع این درگیری پیش‌نویس قطعنامه به نحوی جامع و بی‌طرفانه تمام جنبه‌های مخاصمه را مدنظر قرار می‌داد. اما متاسفانه این سند شرایط و اقدامات تحریک‌آمیزی را که پیش‌زمینه ایجاد این بحران است، نادیده گرفته و نتوانسته ارزیابی بی‌طرفانه از شرایط ایجاد کند. سعید ایروانی، نماینده دائم کشورمان در سازمان ملل اظهار داشت: با اولویت بخشی به گفت‌وگو و دیپلماسی و توجه به دلایل ریشه‌ای این مخاصمه رسیدن به صلح امکان‌پذیر خواهد بود. در این باره جمهوری اسلامی ایران از ایده بهره‌برداری از ظرفیت دبیرکل سازمان ملل به منظور ایجاد گروه فرامنطقه‌ای از کشورهای مستقل، بی‌طرف و صاحب ظرفیت برای رسیدگی به این موضوع و پایان بخشی به مخاصم جاری استقبال می‌کند. *** قطعنامه غرب علیه روسیه با رأی منفی شرقی‌ها مجمع عمومی سازمان ملل قطعنامه‌ای غیرالزام‌آور با موضوع درخواست از روسیه برای پایان دادن به درگیری‌ها در اوکراین و خارج ساختن نیروهایش از این کشور تصویب کرد. این قطعنامه که از سوی اوکراین با رایزنی متحدانش تنظیم شد با ۱۴۱ رای موافق در مقابل ۷ رای مخالف و ۳۲ رای ممتنع تصویب شد. به نوشته آسوشیتدپرس ۷ کشوری که علیه این قطعنامه رای مخالف دادند عبارتند از بلاروس، نیکاراگوئه، روسیه، سوریه، کره شمالی، اریتره و مالی. بلاروس اصلاحیه‌هایی برای متن این قطعنامه پیشنهاد داده بود که رد شد. قطعنامه‌های مجمع عمومی سازمان ملل برخلاف قطعنامه‌های شورای امنیت به لحاظ قانونی الزام‌آور نیستند. پیش از این نیز شورای امنیت سازمان ملل ۵ قطعنامه را از زمان شروع عملیات روسیه در اوکراین در یک سال قبل در ۲۴ فوریه ۲۰۲۲ در ارتباط با درگیری در اوکراین تصویب کرده بود. دیپلمات‌ها و وزرای خارجه بیش از ۷۵ کشور طی ۲ روز جلسات مناظره به ایراد سخنرانی در مجمع عمومی پرداختند.
