روزنامه جوان
1401/12/13
شمایل روستاییان در سیما و سینما از تمسخر تا احترام
زمانی طولانی از دهه ۵۰ پیش از انقلاب اسلامی تا همین اواخر زندگی روستاییان بیشتر همراه با تمسخر و لوده‌بازی در برنامه‌های مختلف صداوسیما بازتاب پیدا کرده‌است. برای مثال در دهه ۶۰ برنامه‌ای با عنوان آقای اقتصادی پخش می‌شد که اگرچه سعی داشت بازتابی از زیست روستاییان باشد، اما بخش هنر‌های نمایشی آن به طور واضح به تمسخر این قشر می‌پرداخت. در دهه‌های بعد نیز هر گاه صداوسیما به سمت به تصویر کشیدن زندگی روستاییان رفت، کمدی و طنز را قالب اصلی قرار داد. برای مثال سریال‌های پربیننده‌ای، چون «پایتخت» و «نون خ» اگرچه فضایی روستایی را نشان می‌دهند، اما قالب طنز و کمدی سبب‌شده همواره چهره‌ای مضحک از روستاییان مخابره شود و کمتر شاهد شکل‌گیری شخصیت‌های محبوب بوده‌ایم که لوده و کمیک نباشند. در این میان استثنائاتی هم وجود داشته‌است.برای مثال کیانوش عیاری در سریال «قریب» که به زندگی مرحوم دکتر قریب پزشک سرشناس ایرانی می‌پرداخت، چهره‌ای انسانی و محترمانه از روستاییان را به تصویر کشید. کارگردانی که جای خالی او در میان مدعوین همایش روستا احساس می‌شد. جالب است که سینمای ایران در این‌باره همان مسیر را ادامه داده‌است. برای مثال فیلم «خجالت‌نکش» به کارگردانی رضا مقصودی که چند سال پیش ساخته و روانه اکران شد، تمسخر فرزند‌آوری را دستمایه کار قرار داد و روستاییان را انسان‌هایی لوده و بی‌سواد به تصویر کشید که بنا به همین ویژگی توان کنترل جمعیت خانواده در سنین پیری را هم ندارند یا مسعود جعفری جوزانی فیلمساز خوب و قابل‌احترام کشورمان هم غفلتاً در این مسیر گام گذاشت و چند سال پیش فیلم «ایران برگر» را تولید کرد که در آن مسئله دموکراسی و انتخابات در یک روستا دستمایه شوخی و خنده قرار گرفت. با این حال هر‌ازگاه شاهد تولید آثاری بوده‌ایم که با نگاهی متعهدانه به روستا ساخته شده‌اند.
در میانه دهه ۷۰ سریالی با عنوان «روزی روزگاری» از صداوسیما روانه آنتن شد که در آن زندگی روستاییان در دوره‌ای تاریخی (معاصر) به شکلی جذاب و نمایشی ارائه می‌شد. شاید بتوان گفت ماندگارترین شخصیت از یک زن در تاریخ سریال‌سازی ایران در این سریال نمود یافت و آن شخصیت خاله لیلا بود که به طوری کاملاً احترام‌آمیز از حقیقت زن ایرانی آن هم در جامعه‌ای روستایی پرده‌برداری می‌کرد، اما تحقیر زندگی روستاییان از همان آغاز به کار تلویزیون در ایران در پیش از انقلاب اسلامی و با تولید شخصیت‌هایی که با لهجه روستایی صحبت می‌کردند، آغاز شد و عجیب اینکه تقریباً همان رویه پس از انقلاب اسلامی و در دهه شصت و تا همین سال‌های اخیر به طور جدی ادامه داشته‌است.
صداوسیما با برگزاری همایشی با عنوان روستا سعی کرده اهمیت دیده‌شدن روستا‌ها در برنامه‌های تلویزیونی به ویژه سریال‌ها را پیش بکشد، اما باید انتظار داشت دیدگاه‌هایی از این دست صرفاً در حد همایش و سمینار و سخنرانی باقی نمانند و شاهد تولید آثاری باشیم که فرهنگ روستاییان به درستی به نمایش گذاشته شود و این بخش مهم جامعه به شکلی احترام‌آمیز خود را در تلویزیون ببینند.
تصاویری که از روستا‌های ایران در جریان راهپیمایی ۲۲ بهمن امسال مخابره شد، نشان داد روستاییان چه سهم عظیمی در استقامت پای انقلاب اسلامی داشته‌اند و رسانه‌ها تا چه اندازه از این نقش غافل بوده‌اند. در واقع این قشر طی دهه‌ها یا در رسانه‌های بزرگ سانسور شده یا به تمسخر درآمده‌اند.
در همایش روستا که صداوسیما دیروز آن را برگزار کرد، یک چهره مهم از میان کارگردان‌ها در کنار پیمان جبلی خودنمایی می‌کرد. امرالله احمدجو، میهمان ویژه این مراسم بود. کارگردان سریال ماندگار «روزی روزگاری» در این مراسم مورد تقدیر قرار گرفت. صداوسیما در چند دهه گذشته فرصت‌های بسیاری را برای تولید سریال درباره روستا‌ها از دست داده و امید است همایشی که با عنوان روستا در این سازمان برگزار شد، آغازی جدی برای به تصویر کشیدن چهره‌ای قابل‌احترام از این قشر تأثیرگذار، اما کمتر قدر‌دیده ایران‌زمین باشد.
سایر اخبار این روزنامه
نیاز به گفت‌وگوی بیشتری با آحاد جامعه داریم
الگوی جوان تراز انقلاب اسلامی
گلشیفته بعد از مسیح در آغوش برنارد تجزیه‌کار!
خیال آشوب با ماسک مسموم
رافائل بهونه‌گیر در تهران
آشوب در آستانه خانه نتانیاهو
انتشار ۷۵۰ عنوان کتاب درباره حاج قاسم فقط در ۳ سال
اعلام اسامی فیلم‌های جشنواره مقاومت
شمایل روستاییان در سیما و سینما از تمسخر تا احترام
سفر بی‌رهاورد تاج!
سریال مسمومیت‌ها با چاشنی دروغ و شایعات
