روزنامه تجارت
1401/12/21
واشنگتن بازند ه بزرگ صلح ایران و عربستان
گروه سیاسی: توافق ایران و عربستان برای ار سرگیری مناسبات د ر سطحی گسترد ه کانون توجهات سیاسی و رسانه‌ای را به سوی خود معطوف کرد ه است. د ر این بین استفبال ویژه کشورهای اروپایی از توافق نیز این فرضیه را تد اعی کرد ه که احتمالا د ر آیند ه نزد یک گره‌گشایی د ر مذاکرات هسته‌ای و رفع تحریم‌ها را شاهد خواهیم بود .
به گزارش تجارت، بهبود روابط ایران و عربستان گام بزرگی د ر راستای کاهش تنش میان بزرگترین و قد رتمند ترین کشورهای حوزه خلیج فارس است و د رها را برای پیشرفت بیشتر با هد ف پایان جنگ یمن باز می کند .
توافق تهران- ریاض پس از د ید ارهای یک هفته‌ای میان «علی شمخانی» د بیر شورای عالی امنیت ملی و «مساعد العیبان» همتای عربستانی وی با میانجیگری «وانگ یی» د یپلمات عالی رتبه چین انجام شد . پیش از این عراق و عمان نیز از مذاکراتی که قبلا میان ایران و عربستان صورت گرفته بود ، حمایت کرد ه بود ند .
به نوشته المانیتور، موضوع قابل توجه د ر توافق میان ایران و عربستان همزمانی آن با انتشار ارزیابی تهد ید سالانه جامعه اطلاعاتی آمریکا از سوی کنگره این کشور است که د ر آن چین نقش اصلی را به عنوان د شمن شماره یک جهانی د ارد . ضمن آنکه بسیاری د یگر از کارشناسان، میانجیگری پکن را نه تنها نشان د هند ه تمایل آن به تعمیق روابط با ایران و روسیه، بلکه پرکرد ن جای واشنگتن د ر زمینه د یپلماتیک با ریاض می د انند .
این پایگاه خبری–تحلیلی د ر اد امه مطلب خود آورد ه است: توافق میان ایران و عربستان د ر حالی صورت می گیرد که روزنامه آمریکایی "وال استریت ژورنال" این هفته گزارش د اد که سران سعود ی برای عاد ی سازی روابط با اسرائیل، به د نبال تضمین های امنیتی و کمک هسته‌ای آمریکا هستند . همزمان «شاهزاد ه فیصل بن فرحان آل سعود » وزیر امور خارجه عربستان نیز د ر هفته جاری با سفر به روسیه نشان د اد که این کشور متحد اصلی خود د ر اوپک پلاس را فراموش نمی کند . براساس مطلب این تارنمای آمریکایی، ایران با توجه به روابط خصمانه ای که با ایالات متحد ه و اسرائیل د ارد ، روابط با روسیه و چین را برای عمق استراتژیک خود حیاتی می د اند . ایران خود را نه یک بازیگر منطقه ای که یک بازیگر جهانی می د اند که خاورمیانه و آسیا را د ر بر گرفته است. تهران بیش از آنکه کشورهای عرب را د وست خود بد اند به روسیه و چین نزد یک است. ضمن آنکه ریاض را تهد ید بزرگی نمی د اند و فقط آن را به عنوان متحد نزد یک واشنگتن د ر نظر می گیرد . بنابراین با این توافق ایران می خواهد مهره عربستان را از صفحه شطرنج کنار بزند .
د ر عین حال گزارش ها حاکی از چرخش د ر پروند ه هسته ای ایران است. تهران این هفته د ر بیانیه مشترکی که د ر جریان سفر «رافائل گروسی» مد یرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به ایران امضا شد ، با افزایش فعالیت های راستی‌آزمایی و نظارت آژانس بین المللی انرژی اتمی موافقت کرد و پیشبرد موضوعات باقیماند ه د ر مورد موضوعات پاد مانی د ر سه مرکز د ر د ستور کار قرار گرفته است. موضوعی که به عقید ه ناظران د ر صورت توجه کافی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و ایران به پروند ه پاد مان‌ها، می‌تواند گامی به سوی بازگشت به د یپلماسی هسته‌ای باشد . «انریکه مورا» معاون «جوسپ بورل» مسئول سیاست خارجی اتحاد یه اروپا د ر واکنش به گفت‌وگوهای ایران و گروسی، این امر را برای پروند ه هسته ای تهران مثبت ارزیابی کرد و گفت: د ر صورت د ستیابی به توافق، بازگشت به برجام آسان تر خواهد شد .
«میخائیل اولیانوف» نمایند ه روسیه د ر سازمان‌های بین‌المللی مستقر د ر وین د ر این خصوص به المانیتور گفت که «اگر مذاکرات از سر گرفته شود ، ما برای همکاری با سایر طرف ها مشکلی نخواهیم د اشت». وی سپس افزود : «بد یهی است که همه چیز به ما بستگی ند ارد ».
د ر سطحی د یگر، سرویس اقد ام خارجی اتحاد یه اروپا با انتشار بیانیه‌ای به نقل از پیتر استانو سخنگوی این اتحاد یه د رباره ازسرگیری روابط د یپلماتیک بین ایران و عربستان سعود ی، از توافق بین کشور استقبال کرد .
د ر این بیانیه آمد ه است: اتحاد یه اروپا از توافق اعلام شد ه د رباره ازسرگیری روابط د یپلماتیک بین پاد شاهی عربستان سعود ی و جمهوری اسلامی ایران استقبال کرد ه و منتظر اجرای آن است. اتحاد یه اروپا تلاش‌های د یپلماتیک منتهی به این گام مهم را تصد یق می‌کند .
این بیانیه می‌افزاید : از آنجا که عربستان سعود ی و ایران هر د و برای امنیت منطقه بسیار مهم هستند ، ازسرگیری روابط د یپلماتیک آن‌ها می‌تواند به ثبات منطقه د ر کل کمک کند .
استانو د ر اد امه اعلام کرد : ارتقای صلح و ثبات و د ستیابی به تنش‌زد ایی د ر خاورمیانه گسترد ه‌تر اولویت‌های اصلی برای اتحاد یه اروپاست. اتحاد یه اروپا همچنان آماد ه تعامل با همه بازیگران د ر منطقه با رویکرد ی تد ریجی و فراگیر و د ر شفافیت کامل است. انریکه مورا معاون جوزپ بورل مسئول سیاست خارجی اتحاد یه اروپا هم د ر توییتی توافق صورت گرفته بین ایران و عربستان سعود ی را «تحول خوب» خواند .
وزارت امورخارجه فرانسه نیز پس از اعلام ایران و عربستان برای بهبود روابط میان د و کشور بیانیه‌ای منتشر و از توافق تهران و ریاض که با میانجیگری چین انجام شد ، استقبال کرد .
وزارت امورخارجه فرانسه د ر بیانیه خود تصریح کرد : کاترین کولونا، وزیر امور خارجه از گفت‌وگو و هر ابتکار عملی که بتواند کمک ملموسی به کاهش تنش‌ها و تقویت امنیت و ثبات منطقه‌ای بینجامد ، حمایت می‌کند . وزارت امورخارجه فرانسه د ر اد امه این بیانیه از ایران خواست تا از آنچه اقد امات بی‌ثبات کنند ه عنوان کرد ه است، صرف نظر کند .
همچنین آن کلر لوژاند ر، سخنگوی وزارت امورخارجه فرانسه ضمن قرائت این بیانیه خاطر نشان کرد که فیصل بن فرحان، وزیر امورخارجه عربستان د ر د ید ار با کاترین کولونا همتای فرانسوی خود د ر پاریس وی را د ر جریان این توافق قرار د اد ه بود .
روزنامه نیویورک تایمز د ر گزارشی د رباره توافق عاد ی‌سازی روابط ایران و عربستان و برقراری مجد د روابط د یپلماتیک میان د و کشور نوشت: این یکی از پیچید ه‌ترین تحولاتی است که هر کسی ممکن بود تصور کند ؛ تغییری که باعث شد همه د ر پایتخت‌های جهان توجهشان به آن جلب شود . متحد ان و رقبایی که سال‌هاست کنترل د یپلماسی را د ر د ست د اشته‌اند ، حد اقل د ر حال حاضر کنترل امور از د ستشان خارج شد ه است.
نیویورک تایمز د ر اد امه نوشت: آمریکایی‌ها که د ر مد ت سه چهارم قرن گذشته بازیگران اصلی د ر خاورمیانه بود ه‌اند و تقریبا همیشه، د ر هر اتفاقی که افتاد ه حضور د اشته‌اند ، حالا د ر لحظه تغییری چشمگیر خود را د ر حاشیه می‌یابند . چینی‌ها که سال‌ها نقشی ثانویه د ر منطقه د اشتند ، یک‌باره، به بازیگر جد ید ی د ر قد رت‌نمایی تبد یل شد ه‌اند . اسراییلی‌ها که د ر قبال د شمنان مشترکشان با عربستان د ر تهران، چاپلوسی آن‌ها را می‌کرد ند ، حالا د ر تعجبند که این موضوع آن‌ها را د ر چه موقعیتی قرار می‌د هد .
د ر اد امه این گزارش آمد ه است: اِیمی هاثورن، معاون تحقیقاتی گروه پروژه د موکراسی خاورمیانه د ر واشنگتن د ر این باره می‌گوید ، «این موضوع مهمی است. بله، آمریکا نمی‌توانست د ر حال حاضر چنین توافقی با ایران انجام د هد ، به ویژه الان که روابطی ند اریم. اما به طور کلی، موفقیت بزرگ و مهم چین آن را از نظر د یپلماتیک به جمع جد ید ی وارد می‌کند و تمامی د ستاورد های آمریکا د ر منطقه از زمان روی کار آمد ن د ولت باید ن را تحت‌الشعاع قرار می‌د هد .»
این روزنامه د ر اد امه نوشت که تحلیل‌گران مستقل می‌گویند ، با توجه به د هه‌ها رقابت شد ید میان ایران و عربستان برای هد ایت خاورمیانه و جهان گسترد ه‌تر اسلام، معلوم نیست که آشتی د وباره میان این د و کشور تا چه حد ی پیش برود و تصمیم برای بازگشایی سفارت‌ها که د ر سال ۲۰۱۶ انجام شد ، تنها گام اول خواهد بود .
د ر گزارش این روزنامه با اد عایی علیه نقش ایران د ر منطقه مطرح شد ه است: طبق آنچه سعود ی‌ها به آمریکا گفته‌اند ، راه‌گشای این توافق، تعهد ایران نسبت به این بود که حملات بیشتر به عربستان سعود ی را متوقف و حمایت از گروه‌های شبه‌نظامی را که به عربستان حمله کرد ه‌اند ، کاهش د هد . ایران و عربستان سعود ی جنگی نیابتی د ر یمن د اشته‌اند که د ر آن،حوثی‌های متحد تهران هشت سال با عربستان سعود ی جنگید ند . آتش‌بسی مذاکره‌شد ه با حمایت سازمان ملل و د ولت باید ن د ر سال گذشته، تا حد زیاد ی باعث متوقف شد ن خصومت‌ها شد .
این گزارش می‌افزاید : عربستان سعود ی، سال‌ها به د نبال پایان د اد ن به خصومت‌ها با ایران بود ه است که اول از طریق مذاکرات بغد اد انجام شد که د ر نهایت هم راه به جایی نبرد . مقامات د ولت باید ن گفتند که سعود ی‌ها به آن‌ها د رباره مذاکرات د ر پکن اطلاع د اد ه بود ند اما آمریکایی‌ها ترد ید د اشتند که ایران به تعهد ات جد ید ش عمل کند .
نیویورک تایمز د ر بخش د یگری از این گزارش با توجه به تحولات اخیر روابط واشنگتن-ریاض د ر پی رخ‌د اد هایی همچون قتل جمال خاشقجی، خبرنگار آمریکایی د ر سفارت عربستان د ر ترکیه نوشت: د نیل سی.کورتز،
سفیر پیشین آمریکا د ر اراضی اشغالی و مصر گفت که «این تغییرات ناشی از توافقی که با کمک چین انجام شد ه است، هنوز چالشی برای د ولت باید ن ایجاد می‌کند که ترجیح می‌د هد روی جای د یگری متمرکز باشد ». به گفته او، « این موضوع نشان‌د هند ه زیرکی چین د ر بهره‌برد ن از خشم عربستان سعود ی نسبت به آمریکا و بازتاب این واقعیت است
که سعود ی‌ها و ایرانی‌ها مد تی بود ه است که د ر حال مذاکره بود ه‌اند . این موضوع همچنین گواه سیاست تاسف‌بار آمریکا است.»
