روزنامه وطن امروز
1401/12/27
تشکیل قدرت جدید دریایی با محوریت ایران مهدی بختیاری
هدی بختیاری*: چهارمین رزمایش مشترک دریایی «ایران، چین و روسیه» در شمال اقیانوس هند آغاز شده و طی چند مرحله، یگان‌های دریایی ۳ کشور به انجام عملیات‌های مشترک دریایی و مقابله با تهدیدات خواهند پرداخت. جمهوری اسلامی ایران یکی از مهم‌ترین کشورهای حوزه اقیانوس هند است که از طریق سواحل مکران به آب‌های اقیانوسی در جنوب وصل میشود. این منطقه برای کشورهایی نظیر چین و روسیه نیز اهمیت زیادی دارد و همین مساله موجب شده آنها طی سال‌های اخیر به صورت مداوم به حضور در این رزمایش با محوریت نیروهای دریایی کشورمان مبادرت ورزند. نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران از سال 88 با اعزام مداوم ناوگروه‌های خود به مناطق مختلف جهان که تعداد آنها به نزدیک 90 ناوگروه رسیده، یکی از مهم‌ترین نقش‌آفرینان در این مناطق بویژه در شمال اقیانوس هند است که حوزه ماموریتی اصلی نداجا نیز محسوب میشود. با این حال، نیروی دریایی سپاه نیز در سال‌های اخیر با تجهیز به شناورهای اقیانوس‌پیما، حضور در این منطقه را در دستور کار خود دارد تا توانمندی‌های دریایی کشور از خلیج‌فارس به منطقه مهم شمال اقیانوس هند نیز سرریز شود. حضور ۲ قدرت مهم شرق (روسیه و چین) در این رزمایش مشترک بویژه در سال‌های اخیر از اهمیت زیادی برخوردار است، بویژه پس از جنگ روسیه و اوکراین و اخباری که پیرامون همکاری‌های این ۳ کشور با هم در حوزه‌های فناورانه و نظامی شنیده میشود. جمهوری اسلامی ایران برنامه خرید تجهیزات مدرن نظامی نظیر جنگنده‌های سوخو ۲۵ و انواع بالگردهای نظامی از روسیه را در دستور کار دارد و چین نیز این روزها به یکی از مهم‌ترین بازیگران جهانی در منطقه تبدیل شده است. احیای روابط دوجانبه ایران و عربستان با وساطت چین نیز از جمله اقدامات مهمی بود که در روزهای اخیر به سرخط مهم اخبار تبدیل شده است. افزایش روابط ایران با کشورهای شرق نظیر روسیه و چین بویژه پس از بدعهدی‌ها و دشمنی‌های چند باره آمریکا و کشورهای اروپایی، بویژه پس از ماجرای برجام و خروج آمریکا از این تعهدات و بدقولی اروپا در انجام تعهدات خود، به این معناست که ایران حاضر نیست همه منافع خود را در تعامل با این کشورها تعریف کند. اگر چه در دنیای سیاست هیچ کشوری را نمی‌توان دوست همیشگی برای خود محسوب کرد اما با توجه به وضعیت موجود، عقل و منطق ایجاب می‌کند برای حفظ منافع ملی از همه ظرفیت‌ها به بهترین شکل استفاده شود و یکی از این ظرفیت‌ها، همین نگاه به شرق و همکاری با این کشورها بر اساس منافع دو طرف است. همان‌طور که گفته شد، این چهارمین رزمایش مشترک دریایی میان ۳ کشور قدرتمند شرق یعنی ایران، چین و روسیه است و البته بنا بر آنچه در اخبار گفته شده، امسال ۲ کشور پاکستان و قزاقستان نیز به عنوان ناظر در این رزمایش حضور دارند. حضور این ۲ کشور نشانه آن است که ایران به دنبال افرایش کشورهای حاضر در این رزمایش است و احتمالا دور آینده این رزمایش مشترک با حضور کشورهای بیشتری برگزار خواهد شد. نقش‌آفرینی کشورمان در حوزه دریایی در حالی است که نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران در سال‌های اخیر فرماندهی آیونز (اجلاس نیروهای دریایی کشورهای اقیانوس هند) را نیز بر عهده داشت و یکی از موثرترین اعضا در ایجاد برخی تحولات در این اجلاس بود که برای نمونه می‌توان به تدوین کتاب تاکتیکی برای انجام رزمایش‌های مشترک میان این کشورها اشاره کرد. این کتاب در واقع یک نشریه تاکتیکی شامل محاوره و مکالمه تاکتیکی بین نیروهای دریایی است که به عنوان یک زبان مشترک میان کشورهای دوست برای تعامل با یکدیگر در جریان رزمایش‌ها، تمرین‌ها و عملیات‌های دریایی مورد استفاده قرار می‌گیرد. اهمیت این اقدام در این است که تا پیش از این، کشورهای منطقه اقیانوس هند برای تعامل در دریا و انجام عملیات‌های دریایی از زبان مشترک کشورهای عضو ناتو با عنوان N.T.P (NATO TACNICAL Publication) استفاده می‌کردند. همچنین در زمان فرماندهی ایران بر این اجلاس، رزمایش بزرگ مشترک میان این کشورها در همین منطقه شمال اقیانوس هند - که به واسطه دسترسی به تنگه‌های مهم دنیا نظیر تنگه هرمز، مالاکا و باب‌المندب (مثلث طلایی برای خطوط تجاری جهان) یکی از مهم‌ترین آبراه‌های جهان محسوب میشود - انجام شد. نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی در سال‌های اخیر اقدام به تاسیس ۳ فرماندهی مهم در اقیانوس‌های هند، آرام و اطلس کرده که با توجه به تمرکز ایران بر تقویت قوای دریایی، نشان‌دهنده عزم راسخ جمهوری اسلامی برای افزایش سیادت خود بر آبراه‌های مهم جهانی بویژه در شمال اقیانوس هند و تا مدار ۱۰ درجه شمالی است. *کارشناس ارشد دفاعی - امنیتی
