افزایش ۴ برابری صادرات نفت با وجود ۲۲۳ تحریم

درآمد ماهانه فروش نفت خام ايران تنها به چين از 3/3 ميليارد دلار عبور كرد. همچنين نفت خام و ميعانات گازي ايران در پالايشگاه‌هاي منطقه امريكاي لاتين به پالايش مي‌رسند و روزانه بيش از 500 هزار بشكه نفت خام و ميعانات در مرداد 1402 به فروش رسيده است. اين در حالي است که بررسي گزارش‌های وزارت خزانه داري امريكا نشان مي‌دهد اين كشور از مي‌۲۰۲۲ تا ژوئن ۲۰۲۳ سلسله تحريم‌هاي نفتي را بر شبكه فروش ايران اعمال كرده است. در اين بازه زماني وزارت خزانه‌داري امريكا ۲۲۳ تحريم نفتي جديد اعمال كرده كه به تفكيك شامل ۲۵ فرد، ۱۴۸ شركت و ۵۰ نفتكش مرتبط با ايران است، اما نكته جالب اينكه با وجود افزايش ۲۲۳ تحريم نفتي عليه شبكه فروش ايران، صادرات نفت كشور در بازه زماني مذكور تقريباً چهار برابر شده است.

وزارت نفت دولت سيزدهم در واكنش به تحريم‌هاي غرب، نياز به كشف بازارهاي جديد براي نفت خام خود را تشخيص داد. تمركز بر امريكاي جنوبي، آسياي ميانه، آفريقا، منطقه غرب آسيا و همچنين پالايشگاه‌هاي خصوصي در شرق آسيا بود. ايران با ايجاد مشاركت و ايجاد قراردادهاي تجاري با كشورهاي امريكاي لاتين و آفريقا، صادرات نفت خام خود را با موفقيت به اين مناطق گسترش داد. اين همكاري نه تنها شامل فروش نفت خام، بلكه بازسازي ظرفيت پالايشگاه‌هاي مستهلك شده در اين كشورها بود كه منجر به مشاركت‌هاي سودمند متقابل شد.
علاوه بر اين، ايران استراتژي‌هاي بازاريابي موفقي را در شرق آسيا اتخاذ كرد و پالايشگاه‌هاي خصوصي و دولتي را هدف قرار داد. اين تلاش‌ها حتي با وجود تشديد تحريم‌هاي غرب منجر به افزايش صادرات و درآمدهاي بيشتر براي بخش نفت خام ايران شد. بر اساس آمار مؤسسه تانكر تركرز، متوسط صادرات نفت و ميعانات گازي ايران در مردادماه به يك ميليون و 850 هزار بشكه در روز رسيد كه نشان دهنده افزايش قابل توجه توليد است.


به موازات توسعه بازارهاي جديد، ايران گسترش همكاري با شركاي تجاري كوچك را از طريق بازاريابي خصوصي در اولويت قرار داده است. هدف اين رويكرد تنوع بخشيدن به پايگاه مشتريان و ايجاد شراكت‌هاي بلندمدت است كه كمتر در معرض تأثير تحريم‌ها قرار دارند. با تعامل با شركاي تجاري كوچك، ايران مي‌تواند به بازارهاي خاص دست يابد و روابط سودمند دوجانبه برقرار كند.
بازاريابي خصوصي در اين زمينه نقش حياتي ايفا مي‌كند، زيرا امكان انعطاف پذيري و سازگاري را در برآوردن نيازهاي مشتريان مختلف فراهم مي‌كند. از طريق طرح‌هاي بازاريابي خصوصي، ايران مي‌تواند راه‌حل‌هاي مناسب ارائه دهد، در مورد قيمت‌هاي رقابتي مذاكره كند و خدمات تخصصي را به شركاي تجاري كوچك ارائه دهد. اين رويكرد باعث تقويت اعتماد، تقويت روابط تجاري و ارتقاي پايداري در مواجهه با چالش‌هاي
اقتصادي مي‌شود. نتايج مثبت و ركوردشكني در صادرات نفت خام در شرايط تحريمي
تلاش‌هاي ايران براي توسعه همكاري با كشورهاي امريكاي لاتين و آفريقا، همراه با استراتژي‌هاي بازاريابي موفق در شرق آسيا، نتايج مثبت قابل توجهي به همراه داشته است. به‌رغم تشديد تحريم‌هاي غرب، ايران توانسته است صادرات نفت خام خود را به ركوردهاي بي‌سابقه‌اي برساند.
بر اساس آمارهاي اخير، صادرات نفت خام ايران به حدود 8/1 ميليون بشكه در روز رسيده است كه نسبت به سال 2019 كه صادرات آن به 300 هزار بشكه در روز رسيده بود، شش برابر افزايش داشته است. اين دستاوردها نشان دهنده اثربخشي سياست بازاريابي تضميني ايران و گسترش همكاري با شركاي تجاري كوچك از طريق بازاريابي خصوصي است.
در ادامه پيرامون اهميت سياست‌ها و استراتژي‌هاي كليدي دولت سيزدهم در توسعه تجارت نفت خام در شرايط تحريمي با كارشناسان اين حوزه به گفت‌وگو پرداختيم. تحول با تكيه بر بازارسازي تضميني و بازاريابي تخصصي در شرق آسيا
سيدعلي مرتضوي، كارشناس حوزه سياستگذاري انرژي در رابطه با اهميت توسعه تجارت نفت خام به «جوان» مي‌گويد: «توسعه تجارت نفت خام ايران و گسترش همكاري با شركاي تجاري كوچك از طريق بازاريابي خصوصي فوايد و پيامدهاي متعددي دارد. اولاً؛ ايران را قادر مي‌سازد تا پايگاه مشتريان خود را متنوع كند، وابستگي به چند خريدار عمده را كاهش دهد و كشور را در برابر چالش‌هاي ژئوپلتيكي و اقتصادي مقاوم‌تر كند. ثانياً؛ گسترش همكاري با شركاي تجاري كوچك باعث تقويت روابط بلندمدت مبتني بر اعتماد و سود متقابل مي‌شود. اين مشاركت‌ها به جريان‌هاي درآمدي پايدار، ارتقاي رشد اقتصادي و تسهيل انتقال فناوري و اشتراك دانش كمك مي‌كند.»
وي مي‌افزايد: «علاوه بر اين، نتايج مثبت به دست آمده از طريق سياست‌هاي بازاريابي تضميني و ابتكارات بازاريابي خصوصي، تأثير گسترده‌تري بر اقتصاد ايران دارد. افزايش صادرات نفت خام درآمد قابل توجهي ايجاد مي‌كند كه مي‌تواند در بخش‌هاي مختلف مانند توسعه زيرساخت‌ها، آموزش، مراقبت‌هاي بهداشتي و پيشرفت فناوري سرمايه‌گذاري مجدد شود. توسعه تجارت نفت خام ايران با تمركز بر ايجاد بازارهاي جديد و گسترش همكاري با شركاي تجاري كوچك از طريق بازاريابي خصوصي، در مواجهه با تحريم‌هاي غرب موفقيت آميز بوده است. ايران با ايجاد مشاركت با كشورهاي امريكاي لاتين و آفريقا و اجراي استراتژي‌هاي بازاريابي مؤثر در شرق آسيا، به ركوردشكني صادرات نفت خام دست يافته است. اين دستاوردها نه تنها بخش انرژي ايران را تقويت مي‌كند، بلكه پيامدهاي گسترده‌تري براي رشد اقتصادي و تاب آوري كشور دارد. ايران با تنوع بخشيدن به مشتريان خود و ايجاد مشاركت‌هاي بلندمدت، مي‌تواند تأثير چالش‌هاي ژئوپلتيكي و اقتصادي را كاهش دهد. علاوه بر اين، درآمد حاصل از افزايش صادرات نفت خام مي‌تواند به بخش‌هاي مختلف هدايت شود و توسعه اقتصادي را پيش ببرد و پيشرفت فناوري را تقويت كند.»
مرتضوي ادامه مي‌دهد: «در حال حاضر با ورود به سال سوم دولت، ايران بايد روند بازارسازي تضميني براي نفت خام خود را با تكيه بر توسعه ظرفيت پالايشگاهي در زيرساخت‌هاي مستهلك شده كشورهاي آفريقايي و امريكاي لاتين گسترش دهد و ظرفيت جديدي براي نفت خام خود علاوه بر ظرفيت بازار ايجاد كند كه تجارت نفت خام ايران را به طور جدي گسترش خواهد داد. اين سياست موجب خواهد شد ايران بازارهاي جديد را كشف و شراكت با شركاي تجاري كوچك و بزرگ منطقه‌اي را تقويت كند. اين استراتژي‌ها به شكوفايي اقتصادي ايران، ارتقاي جايگاه جهاني آن و تضمين پايداري بلندمدت در مواجهه با پويايي‌هاي در حال تحول بين‌المللي كمك خواهد كرد. اين نكته بسيار قابل توجه است كه درآمد نفتي ايران طي سال جاري با تداوم اين وضعيت از درآمدهاي نفتي بعد از برجام نيز پيش خواهد گرفت، زيرا حجم توليد نفت خام كشور به حدود 5/3 ميليون بشكه در روز رسيده است كه تنها 300 هزار بشكه كمتر از اوج توليد و صادرات نفت خام در زمان برجام بوده است و در عوض قيمت نفت خام ايران نيز تقريباً 30 دلار در هر بشكه بيشتر به فروش مي‌رسد كه اين وضعيت بيانگر درآمدزايي تحولي نفت خام ايران طي سال جاري است.» صادرات5/1ميليون بشكه‌اي نفت خام به چين
محمدعلي رنجبر، كارشناس انرژي نيز در رابطه با تنوع بخشيدن به بازارهاي نفتي ايران از طريق مشتريان جديد به «جوان» مي‌گويد: «اجراي تحريم‌هاي غرب عليه تجارت نفت خام ايران چالش‌هاي مهمي را براي اقتصاد اين كشور ايجاد كرد. با اين حال، ايران با اتخاذ رويكردي فعال و تمركز بر سياست‌هاي بازاريابي تضميني، توانسته است تأثير اين تحريم‌ها را كاهش دهد. ايران با تنوع بخشيدن به مشتريان خود و ايجاد قراردادهاي تجاري با كشورهاي امريكاي لاتين، آفريقا و آسياي شرقي، اتكاي خود به بازارهاي سنتي را كاهش داده و خريداران جايگزيني براي نفت خام خود پيدا كرده است.»
اين كارشناس انرژي با اشاره به بازاريابي جديد ايران در پالايشگاه‌هاي شرق آسيا و توسعه صادرات به ميزان بيش از 5/1 ميليون بشكه در روز مي‌افزايد: «گسترش همكاري با شركاي تجاري كوچك از طريق ابتكارات بازاريابي خصوصي، نه تنها رشد اقتصادي ايران را تقويت كرده، بلكه روابط ديپلماتيك آن را نيز تقويت كرده است. ايران با تعامل با كسب و كارهاي كوچك در كشورهاي مختلف، روابط دوجانبه سودمندي برقرار كرده كه فراتر از روابط اقتصادي است. اين مشاركت‌ها به تعامل ديپلماتيك گسترده‌تر، تقويت حسن نيت و ارتقاي جايگاه بين‌المللي ايران كمك مي‌كند. اقدامات از اين دست زمينه‌ساز توسعه تجارت نفت خام ايران خواهد شد و در آينده هم در زمينه خنثي كردن تحريم‌ها بسيار اثرگذار است.»
رنجبر در ادامه با اشاره به جريان ثابت درآمدي براي ايران از طريق اين تنوع‌بخشي به مبادي صادراتي تصريح مي‌كند: «توسعه تجارت نفت خام ايران با سياست‌هاي بازاريابي تضميني و همكاري با شركاي تجاري كوچك به امنيت انرژي كشور كمك مي‌كند. ايران با ايجاد تنوع در پايگاه مشتريان خود و شراكت با كشورهاي مختلف در مناطق مختلف، خطر اتكاي شديد به چند خريدار عمده را كاهش مي‌دهد. اين تنوع، ثبات صادرات انرژي آن را افزايش مي‌دهد و جريان ثابت درآمد را حتي در مواجهه با عدم قطعيت‌هاي ژئوپلتيكي تضمين مي‌كند.»
راهبرد اثرگذار ايران در زمينه توسعه تجارت برد- برد نفت خام
سيدمحمدرضا ميرتاج الديني، عضو كميسيون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس در رابطه با اهميت سياست‌هاي جديد ايران در بازارهاي بين‌المللي نفت خام و گسترش تجارت نفت خام ايران در دولت سيزدهم به «جوان» مي‌گويد: «ايران در سال‌هاي اخير به دليل تحريم‌هايي كه عليه صنعت پالايشگاهي وضع شده بود به دنبال بومي‌سازي تجهيزات و فرآيندهاي پالايشگاهي رفت و همين موضوع برای ایران توانمندي در بازسازي و نوسازي تجهيزات و فرآيندهاي پالايشگاه‌هاي مستهلك شده و نيمه فعال بازارهاي جديد نفتي ايجاد كرد. از همين رو نيز ايران توانسته است بازارهاي جديدي را براي خود در كشورهاي امريكاي لاتين و آسياي ميانه ايجاد كند و صادرات نفت خام خود را به طور گسترده افزايش دهد.»
وي مي‌افزايد: «ما توانستيم با تكيه بر توان داخل به سمت بازارسازي تضميني در حوزه نفت خام حركت كنيم و پس از اين نيز بازارهاي مهمي را در دسترس خواهيم داشت كه بتوانيم نفت خام خود را صادر كنيم. در شرايط تحريمي فعلي، صنعت نفت و گاز كشور با ايجاد راه‌حل‌هاي ابتكاري و نوين نظير صدور خدمات فني و مهندسي و بازسازي پالايشگاه‌هاي نيمه فعال كشورهاي همسو توانست درآمدهاي ارزي كشور را افزايش دهد و براي اولين بار در اين دولت سهامدار پالايشگاه‌هاي فراسرزميني در امريكاي لاتين شديم و سياست سهامداري در پالايشگاه‌هاي فراسرزميني يك اهرم و راهكار نوين براي توسعه تجارت نفت خام ايران فراهم كرده است.»
اين نماينده مجلس خاطرنشان مي‌كند: «صادرات خدمات فني و مهندسي بايد بيش از پيش مدنظر قرار گيرد و همكاري در پالايشگاه‌هاي فراسرزميني در آفريقا و كشورهاي عضو بريكس نيز افزايش جدي يابد. با استفاده از توان داخلي ما توانستيم بستري بسيار بزرگ و مهم براي همكاري با ديگر كشورها براي صنعت نفت و گاز ايران فراهم كنیم و اين ظرفيت بزرگ و مهم در آينده تجارت نفت خام ما را گسترش خواهد داد. يكي از مهم‌ترين اقدامات در جهت خنثي‌سازي تحريم‌ها همين روش جديد بازارسازي بوده است، زيرا بازارسازي تضميني براي ايران خواهد داشت و هيچ مشكلي در زمينه تحريم‌ها در جهت تجارت نفت خام ايران ايجاد نخواهد كرد. پالايشگاه‌هاي فراسرزميني فرصت بي‌نظيري براي ما خواهد بود و يك رابطه دو سر برد بين ايران و كشور هدف ایجاد
خواهد کرد.» جمع‌بندي
توسعه تجارت نفت خام ايران با سياست‌هاي بازاريابي تضميني و گسترش همكاري با شركاي تجاري كوچك از طريق بازاريابي خصوصي، مزاياي قابل توجهي براي كشور به همراه داشته است. ايران با تنوع بخشيدن به مشتريان خود، ايجاد شراكت و اجراي استراتژي‌هاي بازاريابي مؤثر توانسته است بر چالش‌هاي ناشي از تحريم‌هاي غرب غلبه كند. اين تلاش‌ها تاب آوري اقتصادي ايران را تقويت كرده، روابط ديپلماتيك را بهبود بخشيده و به ايجاد شغل و رشد اقتصادي كمك كرده است. در آينده، براي ايران مهم است كه نه تنها اين تلاش‌ها را حفظ كند، بلكه فرصت‌هايي را براي تنوع بخشيدن به سبد انرژي خود و پذيرش شيوه‌هاي پايدار مطابق با روندهاي جهاني
بررسي كند.