روزنامه خراسان

مسئولان محترم! طنز فاخر را توطئه نپندارید

وقتی به سراغ فضای مجازی می‌رویم، با تعداد زیادی کلیپ روبه‌رو می‌شویم که محض خندیدن من و شما تولیدشده است. کلیپ‌هایی که سازندگان آن برای وادارکردن ما به خندیدن دست به هر کاری می‌زنند. ماجرای این آشفته‌بازار، تنها به فضای مجازی محدود نمی‌شود .تلویزیون و تعداد زیادی از نشریات طنزمحور نیز از این آسیب بی‌بهره نمانده‌اند. وقتی تلویزیون را روشن می‌کنیم، با تعداد زیادی از مسابقات شعرخوانی و برنامه‌های تلویزیونی طنزمحور روبه‌رو می‌شویم که با دیدنشان این سؤال در ذهنمان مطرح می‌شود که تفاوت طنز و لودگی در چیست؟ چرا برخی برنامه‌های طنزمحور تلویزیون با اینستاگرام و دیگر اپلیکیشن‌های فضای مجازی از نظر کیفیت و تولید محتوا تفاوتی  ندارد؟ با دکتر اسماعیل امینی ، استاد زبان و ادبیات فارسی و پژوهشگر ادبی، درباره وضعیت طنز امروز در رسانه‌ها و چالش‌های آن گفت‌وگو کرده‌ایم. جدیدترین کتاب این شاعر و طنزپرداز شناخته‌شده با نام «جلسه طنز» که شامل مباحث آموزشی و کارگاهی است، چند روز پیش به همت انتشارات «روزبهان» چاپ و روانه بازار شد.    لطفاً مختصری درباره تاریخچه طنزنویسی در ایران توضیح دهید . برخی صاحب‌نظران ،شروع طنزنویسی را به دوران مشروطه نسبت می‌دهند که این باوری اشتباه است. طنز در ادبیات فارسی دارای تاریخچه‌ای بلندبالاست؛ به‌طوری‌که در آثار بزرگانی مانند عطار،مولوی ،حافظ ،سعدی ،بیدل ، صائب و حتی پیش از آن‌ها شاهد طنزنویسی‌های فاخری هستیم. اگرچه عبید زاکانی جزو بزرگان ادبیات فارسی است که بیشتر همتش را در زمینه  خلق طنز صرف کرده است؛ اما او اولین طنزنویس ادبیات فارسی نیست.پیش از عبید، آثار زیادی در این حوزه نوشته‌شده است که منظومه «درخت آسوریگ» ( مناظره یک بز و درخت خرما) از مهم‌ترین متون طنز پیش از اسلام در ایران به شمار می‌آید. به‌طورکلی از زمان رودکی تا روزگار ما، در شعر بسیاری از شاعران ما نشانه‌های طنز وجود دارد. خلاصه این‌که در تعریف طنز باید بگوییم این سبک ادبی صورت متعالی نقد به شمار می‌آید و ادبیات ما هیچ‌گاه از وجود این‌گونه ادبی، خالی نبوده است.    تعریف جهانی طنز چیست؟ امروز،این تعریف اشتباه که «هر چیزی ما را بخنداند طنز است» باعث سوءتفاهم‌هایی در زمینه خلق طنز شده است. درصورتی‌که نگاه جهانی به طنز، نوعی نگاه خاص به زبان و رخدادهاست. ریشه ناآگاهی عمومی جامعه ما نسبت به طنز به ضعف نظام آموزشی‌مان برمی‌گردد؛ زیرا ما در مدارس و دانشگاه‌ها هیچ‌وقت از اصول طنزنویسی صحیح و طنز واقعی حرف نمی‌زنیم .   جای چه عناصری را در طنز امروز  خالی می‌بینید؟ امروزه متأسفانه همه‌چیز تحت سیطره سیاست قرارگرفته است و طنز نیز از این موضوع مستثنا نیست. تعداد بی‌شماری از طنزنویسان ما بر این باورند که طنز ،ابزاری برای تاخت‌وتاز به رقیب‌های سیاسی است. نه‌تنها شاعران و نویسندگان بلکه صداوسیما نیز درگیر این نوع دیدگاه اشتباه است. در طنز امروز، جای خالی نگاه انسانی به‌شدت احساس می‌شود. طنزپردازان، امروز باید به این نکته توجه داشته باشند که در طنز به‌جای طرفداری از جناح و گروه خاص سیاسی باید طرفدار مردم و انسانیت باشند. یکی از موارد دیگری که در طنزنویسی جایش خالی مانده ،اجرای تکنیک شخصی در زبان و روایت است. امروز زبان و نوع نگاه همه طنزپردازانی که به سرودن و نوشتن مشغول‌اند شبیه هم شده است. طنزپردازان روزگار ما  قصد دارند با آثارشان نظر عوام را جلب کنند به همین دلیل به سمت‌وسوی استفاده از زبان ساده و عامه‌پسند رفته‌اند . درنتیجه، زبان،اندیشه و روایت‌های همه آثار طنز روزگار ما  شبیه هم به نظر می‌رسد.   برخی طنزنویسان ،نبود حمایت‌های رسانه‌ای را دلیل کمرنگ شدن طنز روزگار ما می‌دانند،نظر شما چیست؟ هم‌اکنون طنزنویس خوب زیاد داریم اما باید به این نکته توجه داشت که دوره چهره‌سازی گذشته است و نمی‌توان نبود حمایت‌های رسانه‌ای و نداشتن تریبون را دلیل کمرنگ شدن طنز امروز دانست. امروزه اساسا انگیزه پیگیری کار فرهنگی وجود ندارد.برخی مسئولانی که شرایط را به این روز رسانده‌اند، هیچ‌وقت فکر نمی‌کردند به شرایطی برسیم که کتاب ،مجلات و روزنامه منتشر شود ولی تعداد انگشت‌شماری از مردم این محصولات فرهنگی را خریداری کنند. در این روزگار،شناخت طنز باید بیش‌ازپیش موردتوجه قرار گیرد؛اما امروز متأسفانه هیچ‌کس، نگران طنز نیست.   راهکارهای تقویت طنز چیست؟  آموزش مداوم طنزنویسی به شاعران ، نویسندگان و حتی مردم از مهم‌ترین اولویت‌هاست. امروزه به دلیل ناشناخته بودن  طنز واقعی برای مردم ، هنرمندان و حتی مسئولان، با این رویکرد مواجهیم که از همه‌چیز توطئه درمی‌آورند . وقتی فردی یک شعر طنز می‌نویسد به‌سرعت در برابر او موضع می‌گیرند. بسیاری از افراد جامعه و مسئولان ما ،طنز را دشمن خود و هم‌فکرانشان می‌دانند این‌گونه است که دست طنزنویس بسته می‌شود.   لطفاً درباره کتاب جدیدتان توضیح دهید. از چند سال پیش ،مجموعه یادداشت‌های آموزشی‌ام را جمع‌آوری کردم و همین تجربیات را که سابقه آن به همکاری‌ام با هفته‌نامه «گل‌آقا» برمی‌گردد، در کتابی با نام «جلسه طنز» منتشر کردم. محتوای این کتاب مباحث کارگاهی برای طنزنویسی ،شناخت و تحلیل طنز است. در طنزنویسی امروز، شاهد خطاهای تحلیلی زیادی هستیم. برخی طنزنویسان با این خیال که هر متنی که مردم را بیشتر بخنداند طنزی  موفق است شروع به نوشتن می‌کنند . این افراد ،گاهی با همین نوع تفکر به شوخی‌های گستاخانه‌ای دست می‌زنند.در حالی که طنز، گونه‌ای از نگاه کردن اندیشمندانه به زبان و جهان است . اتفاقاً این نوع طنزنویسی ملازمت چندانی با قهقهه زدن مخاطب ندارد.    و سخن پایانی؟ امروز شبکه‌های مختلف صداوسیمای ما از برنامه‌های به‌اصطلاح طنز پرشده است.در برخی از این برنامه‌ها این باور، رایج شده که هر آن‌کس که غیر من است باید به باد سخره گرفته شود و من حق‌دارم او را تحقیر کنم. گسترش این نوع تفکر در رسانه ملی باعث می‌شود ذائقه مردم نسبت به طنز فاخر تغییر کند و گستاخی، جای طنز واقعی را بگیرد. نسل آینده با دیدن این برنامه‌ها ،استهزا کردن دیگران را هم‌معنا با طنز می‌انگارد.به اعتقاد من این موضوع باید جدی گرفته شود و مسئولان با جدیت چاره‌اندیشی کنند.
لینک منبع خبر
پربازدیدترین‌های روزنامه ها
شیخ بلاگر (جوان) اخبار ویژه (کيهان)
سایر اخبار این روزنامه
بدون لکنت با رئیس عدلیه مسئولان محترم! طنز فاخر را توطئه نپندارید معمای کمبود شکر همچنان بی جواب 2500 کلاس درس استان بدون معلم! سیر تا پیاز تأسیس «نظمیه» در ایران 11 اقدام برای ساماندهی اتباع غیر مجاز طنین وحدت‌بخش «موسیقی اقوام» در کردستان قفل 4 ساله بر واگذاری خودروسازان کورس‌های شبانه، بلای جان آرامش شهر مک‌کارتی؛ قربانی ترامپیسم تهران، کانون رایزنی برای حل بحران قفقاز سرکرده اشباح سرگردان بر چوبه دار ظاهر شد نگرد؛ بلیت نیست!