توفان ریزگردها و تاخیرهای تکراری هواشناسی استان

بهاره موفقی/ توفانِ گرد و خاک باز هم آسمان شهر را بلعید. چشمانِ شهر لابه لای غرش بی رحمانه توفان، پر شد از خاک. همه این ها در حالی بود که اداره هواشناسی استان برای پیش بینی این وضعیت باز هم تاخیر داشت و هشدار نارنجی هواشناسی برای روز پنج شنبه درست در صبح همان روز اعلام شده بود؛ وضعیتی که اگر پیش بینی های سامانه ملی گرد وغبار کشور نبود، شاید منجر به تاخیر در برگزاری جلسات کمیته اضطرار می شد؛ طوری که معاون محیط زیست انسانی اداره کل حفاظت محیط زیست خراسان رضوی در این باره به صراحت اظهار کرد: «همین دو جلسه کمیته اضطرار هم بر اساس پیش بینی های سامانه ملی گرد و غبار کشور بود، چون هواشناسی بسیار با تاخیر موضوع را اعلام کرد». هر چند مسئولان ذی‌ربط علت این تاخیرها در پیش بینی را کمبود تجهیزات هواشناسی برای پیش بینی به موقع مطرح می‌کنند، اما سوال این است که اداره هواشناسی استان  چه زمانی مجهز به دستگاه های پیشرفته خواهد شد تا چرخه تکراری تاخیرهای اداره هواشناسی استان در پیش بینی وضعیت هوا قبل از وقوع حادثه پایان یابد؟ تشکیل 2 جلسه کمیته اضطرار به دنبال وضعیت گرد وغبار هوا مهدی یزدانجو، معاون محیط زیست انسانی اداره کل حفاظت محیط زیست خراسان رضوی در پاسخ به چگونگی وضعیت آلایندگی گرد و غبار طی چند روز اخیر بیان کرد: گرد و غبار چند روز اخیر در مشهد، منشأ داخلی و محلی داشت. تا روز پنج‌شنبه گرد و غبار را از سمت سمنان داشتیم و فکر می‌کنم شاخص به حدود 245 رسید. وی افزود: هم‌اکنون مدل هواشناسی مرکز ملی گرد و غبار را هم که رصد می‌کنم، از ساعت پنج بعدازظهر جمعه از سمت سرخس توده گردو غباری خواهیم داشت که تا ساعت 10 شب افزایش خواهد یافت. این وضعیت تا ساعت 10 صبح روز شنبه ادامه خواهد داشت. از این زمان به بعد این وضعیت فروکش خواهد کرد و با خروج گرد و غبار از مشهد وضعیت پایداری را خواهیم داشت.  یزدانجو در پاسخ به چگونگی اقدامات انجام شده برای کنترل این وضعیت بیان کرد: روزهای چهارشنبه و پنج‌شنبه جلسه کمیته اضطرار تشکیل دادیم. در جلسه روز چهارشنبه کلیه فعالیت های آموزشی و ورزشی را در روز پنج‌شنبه ممنوع اعلام کردیم. همچنین حضور افراد حساس و سالمند را در مناطق باز، پرخطر اعلام کردیم. تعریف مدل سازی برای استان در سامانه مرکز ملی گرد و غبار کشور معاون محیط زیست انسانی اداره کل حفاظت محیط زیست خراسان رضوی در پاسخ به این سوال که چرا سازمان هواشناسی در صدور هشدارها تاخیر دارد، بیان کرد: من نمی توانم در این باره اظهارنظر کنم، اما در جریان هستم که آن‌ها را تجهیز به رادار می کنند تا بتوانند پیش بینی بلندمدت داشته باشند. وی افزود: موضوعی که جدیدا داریم، مدل پیش بینی هوا در سامانه مرکز ملی گرد و غبار کشور است. این کار برای استان در دو بخش صورت می‌گیرد؛ یکی از سمنان به سمت مشهد و دیگری از زابل به سمت سرخس که مشهد را هم منتج می‌شود. این مدل هواشناسی تا 72 ساعت می تواند وضعیت هوا را پیش بینی کند. البته کاستی هایی دارد، اما قدمی رو به جلو  است. از هفته قبل برای استان ما هم در این سامانه مدل سازی صورت گرفت و بارگذاری شد. تاخیر سازمان هواشناسی در پیش بینی وضعیت هوا معاون محیط زیست انسانی اداره کل حفاظت محیط زیست خراسان رضوی در اشاره به اهمیت تعریف مدل سازی برای استان در سامانه ملی گرد و غبار کشور خاطر نشان کرد: همین دو جلسه کمیته اضطرار هم بر اساس همین سامانه بود که پیش بینی هایمان را بر همین اساس به ستاد بحران اعلام کردیم که جلسه را تشکیل دهیم تا حالت انفعال قبلی را بتوانیم جبران کنیم. چون هواشناسی بسیار با تاخیر موضوع را اعلام کرد. وی افزود: علت تاخیر هواشناسی هم این بود که منشأ این  گردو غبار محلی بود و روی سامانه های آن‌ها قابل رویت نبود. یزدانجو در جزئیات بیشتر درباره سامانه ملی گردو غبار کشور بیان کرد: این سامانه مربوط به هواشناسی است و ما چون دبیر ستاد گرد و غبار هستیم، از این مرکز استفاده می کنیم. کلیت و ساختار این سامانه  زیرنظر وزارت راه و شهرسازی، سازمان هواشناسی کشور و مرکز ملی گرد و غبار است. اصلاح شیوه نامه برای بومی سازی استان؛ در حال اجرا به صورت تقریبا پایلوت یزدانجو در پاسخ به این سوال که آیا اصلاح شیوه نامه های هواشناسی برای بومی سازی استان صورت گرفت یا خیر، بیان کرد:  شیوه نامه کشوری اعلام کرده برای شرایط اضطرار، متوسط غلظت گرد و غبار باید 255 باشد و 24 ساعت باید این وضعیت برقرار باشد؛ یعنی عملا همه باید یک دوره گرد و غبار را تجربه کنند و بعد به جلسه برسند. ما در خدمت دکتر طهماسبی دبیر گرد و غبار کشور هم که بودیم، این مسئله را مطرح کردیم که ما به محض صدور هشدار هواشناسی منتظر میانگین غلظت نخواهیم بود و جلسه را سریع‌تر برگزار می‌کنیم تا بتوانیم عکس‌ العمل به موقع نشان دهیم. نظرخواهی هم از دستگاه های استان کرده‌ایم  و موضوع را به سازمان منعکس کردیم. هم‌اکنون ما تقریبا به صورت پایلوت داریم این کار را انجام می دهیم. وضعیت جوی پایدار در استان از روز شنبه یحیی قائنی پور، رئیس مرکز پیش بینی اداره کل هواشناسی استان،  در پاسخ به این‌که منشأ گرد و غبار در روزهای اخیر چه بوده است، بیان کرد: بیشتر کانون داخلی منجر به این  گرد و غبار شده بود، اما شهرهای شمالی استان مثل درگز تحت تاثیر قره قوم ترکمنستان قرار داشت. وی درباره چگونگی وضعیت هوا طی روزهای آینده افزود: به طور کلی از اوایل شنبه وضعیت جوی استان نسبتا پایدار است. در یکی دو روز آینده شرایط خوبی را خواهیم داشت،  هرچند شهرهای جنوب شرق درگیر گردو غبار خواهند بود. وضعیت جوی حداقل سه روز آینده در استان پایدار خواهد بود و رخداد جوی خاصی را پیش بینی نمی کنیم. قائنی پور در پاسخ به این سوال که چرا هشدارهای هواشناسی با تاخیر صادر می شود، بیان کرد: ما شیوه نامه داریم. ما هشدار زرد را برای کاهش کیفیت هوا صادر کردیم و این اتفاق افتاد. صبح روز پنج شنبه نیز هشدار نارنجی را برای بعدازظهر آن روز اعلام کردیم. برخی از رخدادها مقیاس کوچکی دارند و نمی شود از سه روز قبل روی نقشه تشخیص دهیم.  صبح روز پنج شنبه متوجه این وضعیت شدیم و هشدار نارنجی را صادر کردیم، هشدار هواشناسی روی سایت قرار گرفت و به سازمان های مربوط اعلام کردیم. وی افزود: روز پنج شنبه نقشه ها طوری تغییر کرد که هشدار نارنجی را صادر کردیم که تقریبا بالاترین سطح هشدار، هشدار نارنجی است؛ چون هشدار قرمز در توان استان نیست و باید از استان‌های معین کمک بگیریم. وی ادامه داد: تشخیص برخی از پدیده های جوی روی نقشه دشوار است و در کل دنیا این مشکل وجود دارد. برخی از رخدادها را شاید ساعتی بتوان تشخیص داد.