«مرد‌های بی‌صفات» یا «مرد‌های متعهد با محبت»؟

ناپایداری پیوند‌های عاشقانه یکی از زوایای پنهان فرهنگ سوداگرانه غرب است. آدرین برجس درباره روابط زن و مرد می‌نویسد: «وعده تعهد، در بلند‌مدت پوچ و بی‌معنی است.» کریل روسبولت، «متخصص رابطه» در دانشگاه کارولینای شمالی، معتقد است احساس تعهد افراد اوج و حضیض یا طلوع و افول دارد. او با تأکید بر «مرد‌های بی‌صفات» به مرد‌ها توصیه می‌کند: «شما سهام‌هایی می‌خرید و مادامی که این امید وجود دارد که ارزش آن‌ها افزایش یابد، آن‌ها را نگه‌می‌دارید، ولی وقتی سود‌ها در مسیر کاهش بیفتد یا دیگر سهام‌ها درآمد بیشتری را نوید دهد، بی‌درنگ آن‌ها را می‌فروشید. فوت و فن اصلی این است که از این لحظه غفلت نکنید.» از نظر آنان شراکت‌های احساسی و جنسی، پیروی از خواسته‌ها به معنای باز نگه‌داشتن در «به روی دیگر احتمالات عاشقانه»‌ای است که به قول لامون و کاترین جاروی، «ممکن است رضایت‌بخش‌تر و ارضاکننده‌تر باشند.»
این نظریه‌پردازان دنیای شیطانی معتقد به «برانگیختگی سریع و اطفای فوری خواسته‌ها» هستند با این بیان که اجازه دهید خواسته‌هایتان بدون نمایشنامه‌ای مقرر شده، نمایش را اجرا کنند. از نظر آنان رابطه جنسی مرد با زن استفاده اتفاقی است و پیش از هر چیز، کاملاً یک بار مصرف و دورانداختنی است.
آدرین برجس می‌گوید: «روابط مرد و زن، سرمایه‌گذاری‌هایی مثل هر سرمایه‌گذاری دیگری هستند، ولی آیا تا به حال برایتان اتفاق افتاده که به سهام‌هایی که تازه از کارگزار سهام خریده‌اید، سوگند وفاداری یاد کنید؟ آیا در چنین موردی قسم خورده‌اید که در سختی و آسانی، در ثروت و فقر، «تا هنگامی که مرگ ما را از هم جدا سازد» همیشه به یکدیگر وفادار بمانید؟ آیا هرگز زیرچشمی به جایی نگاه نکرده‌اید که غنایم بیشتری به شما چشمک زده‌است؟»
زیگمونت باومن در کتاب خود با عنوان «عشق سیال» توصیه می‌کند: باید از حالا به بعد بیشتر این سؤال را از خود بپرسید که «این کار برای من چه سودی دارد؟» و با قاطعیت بیشتری از شریک جنسی خود بخواهید فضای بیشتری به شما بدهد؛ یعنی فاصله خود را با شما حفظ کند و به طرزی احمقانه انتظار نداشته‌باشید که وقتی کسی تعهدی را پذیرفت برای همیشه به آن‌ها پایبند بماند.


او می‌گوید: «نگذارید گیر بیفتید. از آغوش‌هایی که خیلی محکم هستند، دوری کنید. به یاد داشته‌باشید هر چه دلبستگی‌ها و تعهدات شما عمیق‌تر باشد، بیشتر در معرض خطر قرار دارید...، البته به یاد داشته باشید که نهایت حماقت این است که همه امکانات خود را در یک جا به کار بگیرید!»
این نگاه جهان «فردیت بخشی» بی‌امان غرب متوحش است که گریبانگیر انسان‌های مفلوک آن شده‌است. درنده خویی در دنیای آزاد و بی‌قید و بند غرب تا بدانجا پیش می‌روند که دریدا معتقد است: برخی از عناصر تحریک جنسی ممکن است به گونه‌ای باشد که همگان هنوز هم آن را «منحرف» بدانند و «تقبیح» کنند، مانند رابطه جنسی با کودکان؛ ولی در دوران سیال مدرن ما دیگر قوایی وجود ندارد که در ترسیم مرز میان رابطه جنسی «صحیح» و «منحرف» به کار رود. امروز عصری فرا رسیده که در آن باید با توجه به «آزادی انتخاب» هرگونه مجرای تخلیه نیروی جنسی را تقویت کرد.
اما نگاه اسلام به روابط جنسی زن و مرد در چارچوب خانواده و دو مؤلفه ارتباط در خانواده «مودت» و «رحمت» است. خداوند در آیه ۲۱ سوره روم می‌فرماید: «و از نشانه‌های او اینکه همسرانی از جنس خودتان برای شما آفرید تا در کنار آنان آرامش یابید و در میان‌تان مودت و رحمت قرارداد...» در این آیه اشاره به «مودت» و «رحمت» مابین اعضای خانواده و حتی جامعه خارج از خانواده دارد و از «خصوصیت رابطه‌ای» بین زن و مرد به عنوان دو مؤلفه ارتباط در خانواده سخن به میان می‌آورد. علامه طباطبایی در تفسیر این آیه می‌فرماید: مودت به معنای محبتی است که اثرش در مقام عمل ظاهر باشد و «رحمت» به معنای این است که نسبت به رفع محرومیت از هم در جهت رسیدن به کمال و رفع نقص از هم در مقام عمل برآید و او را وادار کند تا طرف مقابل خود را از محرومیت نجات دهد و نقصش را رفع کند.
مودت به معنای محبت باثبات و شدید همراه با توجه و مراعات است که مانند صمیمیت دوسویه و متقابل است؛ یعنی محبتی طرفینی و رفتاری است و محدود به صمیمیت قلبی و کلامی نیست و «رحمت» به معنای محبتی همراه با رقت قلب و نرم دلی است که حالت ایثارگرانه و حمایتگرانه دارد و در جهت برطرف ساختن نقصی توسط شخصی که آن کمال و امکان را داراست، صورت می‌پذیرد.
از نظر اسلام ازدواج و پایبندی به کانون خانواده نشانه شخصیت انسانی و اساس تکامل زن و مرد است و مقوله‌ای است که خداوند، انسان را به آن کرامت بخشیده است. امام‌رضا علیه‌السلام می‌فرماید که تشکیل خانواده امری عقلی است و اگر بر فرض تأکید دین هم بر آن نبود، انسان‌های خردمند و کسانی که در پی موفقیت در زندگی هستند، ازدواج را در اولویت کارهایشان قرار می‌دادند.
هدف روابط انسانی در قرآن حرکت به سمت کمال و وحدت اجتماعی است؛ در جامعه اسلامی با حرکت به سمت مودت و رحمت؛ اتحاد، مفاهمه و اشتراک روزافزون خواهد شد. الگوی رابطه‌ای در جامعه اسلامی الگوی رابطه «خانواده‌گونه» است. تحقق ارتباطات کامل و مطلوب اسلامی در راستای سعادت اجتماع و ایجاد وحدت و انسجام برای حرکت در مسیر رشد و کمال در سایه برقراری محبت، صمیمیت، مودت و رحمت.
در اسلام به‌طور ویژه ارتباط با زن؛ ارتباط براساس حفظ کرامت اوست. از دیدگاه اسلام روحیه لطیف زن حراستی ویژه می‌طلبد. کرامت زن به دست خود و اجتماع حفظ می‌شود و چگونگی تعامل فردی و اجتماعی با وی در این زمینه بسیار مؤثر است. زن با توجه به ساختار روحی و جسمی خاص از شخصیتی ویژه برخوردار است و پاسداشت کرامت زن موضوعی است که به چگونگی حضور زن در جامعه و خانواده جهت می‌دهد و نوع رفتار و موضع‌گیری‌های وی را سامان می‌بخشد و بر تصحیح و سالم‌سازی ارتباط زن و مرد تأثیر می‌گذارد. در حوزه خانواده چگونگی رفتار و گفتار همسرش با او، رعایت حقوق جنسی او، نفی خشونت و تأمین مخارج زندگی زن همگی بر حفظ کرامت زن تأکید دارند.
سؤال این است کدام رابطه را به عنوان یک انسان آزاده می‌پسندیم؟  پژوهشگر حوزه زن و خانواده