خوشنویسی زیر تیغ بی‌مهری

بهاره موفقی- خوشنویسی با تاریخ چندین هزار ساله، هنری است که هنرمند در خلوت خود اعجاز می‌آفریند؛ قلم آغشته می‌شود بر جوهری که تمامیت آن معنویت است و عرفان و عشق. خوشنویسی پیکره خود را از ظرافت دستان هنرمندی می‌گیرد که خطی خوش را بر صفحه بی‌جان کاغذ به‌مثابه یک نقش و نگاره زیبا احیا می کند و تلألوی نور و معنویت را به تصویر می‌کشد. به گزارش «خراسان»، به مناسبت 21 مهرماه روز ملی خوشنویسی سراغ تعدادی از استادان این هنر در مشهد رفتیم تا هم گریزی به وضعیت خوشنویسی در شهر و استان بزنیم و هم از مشکلات این هنر قدسی بگوییم.
 
سازمان های دولتی با ما رفیق‌تر باشند محمدعلی فراستی، رئیس انجمن خوشنویسی خراسان رضوی است. او از سال 1366 به عنوان خوشنویس وارد آستان قدس رضوی شد و تاکنون در این هنر مشغول است و هنرآفرینی می کند. او درباره فضای هنر خوشنویسی در مشهد می‌گوید: مشهد ظرفیت بسیار بالایی دارد چون یکی از ارکان خوشنویسی کشور است. ما دوست داریم که سازمان های دولتی و حامیان خصوصی با ما رفاقت شان را بیشتر و این هنر قدسی را حمایت کنند. این هنر اگر حمایت نشود، جوانان و نوجوانان ما در آینده‌ای نه چندان دور به سمت و سوی دیگری خواهند رفت و مسئولان فرهنگی ما باید پاسخگوی این مهم باشند. در این خصوص انجمن تلاش خود را می‌کند و کلاس‌هایی را برگزار می کند، اما اگر جوانان با درهای بسته این کلاس‌ها مواجه شوند، مشکلاتی ایجاد خواهد شد. فراستی ادامه می‌دهد: افتخار می‌کنم که استادان ما تا حالا جز خوبی ننوشته‌اند؛ هرچه نوشتند از ادبیات و سخنان بزرگان و ائمه اطهار(ع) است؛ بنابراین عاجزانه خواهش می‌کنم مسئولان ما را در این زمینه کمک کنند. وی درباره زمان برگزاری کلاس‌های خوشنویسی نیز می گوید: کلاس های انجمن خوشنویسان از نیمه مهرماه شروع می‌شود و تا اردیبهشت سال بعد ادامه دارد. کلاس های خوشنویسی در تابستان نیز به‌صورت فشرده از تیر تا مرداد تشکیل می‌شود. بنابران مسئولان باید با ما همکاری کنند که از استادان استفاده شود. استادان درجه یکی داریم، اما کلاس ها کمرنگ است و آن‌گونه که باید و شاید نیست. کلاس‌های ما مخاطبان خاصی دارد و شاید توان مالی فراهم کردن این فضا برای آن‌ها مهیا نباشد. باید حامیان این نخبه ها را کمک کنند. در این زمینه تا جای ممکن با  سازمان‌های مختلف نامه‌نگاری کردیم و تخفیف‌هایی هم در نظر گرفته‌ایم و هزینه‌ها را آن‌قدر پایین آورده‌ایم که مدرس ما متضرر می‌شود؛ بنابراین باید ارشاد، شهرداری، سازمان‌های دولتی و فرهنگی کمک کنند.   قطب خوشنویسی کشورفاقد مکان برگزاری کلاس حسین قائمی نیز یکی دیگر از استادان و پیش‌کسوتان هنر خوشنویسی در مشهد است و حدود 35 سالی در این عرصه مشغول است. در مسابقات جهانی کل کشورهای اسلامی رتبه اول را کسب کرده و کتیبه های زیادی هم از او در حرم عتبات، مدینه منوره و حرم امام رضا(ع) موجود است. وقتی از استاد قائمی سوال می‌کنم که وضعیت هنر خوشنویسی را در مشهد چگونه ارزیابی می کند؟ می‌گوید: خوشنویسی قبل از انقلاب در مشهد جایگاه ضعیفی داشت، اما بعد از انقلاب با همت انجمن خوشنویسان و استادان پیش‌کسوت این توفیق حاصل شد که هم اکنون استادان درجه یک کشور، از مشهد به عنوان قطب خوشنویسی کشور یاد می‌کنند. بیشترین استادان خوشنویسی را در مشهد داریم، همچنین بیشترین میزان هنرجویان در برخی از رشته ها متعلق به مشهد است. وی ادامه می دهد: رتبه‌های نفرات اول تا سوم مسابقات جهانی خوشنویسی در کشورهای مختلف را خوشنویسان مشهدی کسب می‌کنند. وی در ادامه برای حفظ جایگاه خوشنویسی در مشهد می گوید: در حوزه حمایت از تشکل خوشنویسی اگر نگویم هیچ، کمتر سازمانی هست که در مشهد برای خوشنویسی سرمایه‌گذاری و با انجمن خوشنویسان همکاری کند. این امر در حالی است که انجمن خوشنویسان تنها انجمنی است که بین همه انجمن های هنری مدارکش ارزش معادل دارد. وی می افزاید: برای برگزاری یک نمایشگاه باید از مسئولان خواهش و تمنا کنیم که به ما فضا بدهند. همچنین برای تقدیر از استادان حاضر نیستند کمترین ریالی هزینه کنند. ای کاش دستگاه‌هایی مثل آستان قدس، ارشاد و حوزه هنری توجه بیشتری به این هنر می‌کردند. انجمن خوشنویسان، هیچ فضا و مکانی ندارد و انجمن با هزینه شهریه هنرجویان هزینه اجاره کلاس ها را فراهم می‌کند در حالی‌که در استان های دیگر این امکان فراهم است.   حال و روز ناخوش این روزهای خوشنویسی حسین صالحی، مدرس دانشگاه هنر و از دیگر استادان خوشنویسی شهر است که با او هم‌کلام می شویم. استاد صالحی درجه ممتازی را سال 1372 و درجه استادی را در سال 1391 دریافت کرده و 30 سال است که در این حوزه مشغول به فعالیت است. او می‌گوید: هنر خوشنویسی در خراسان پیشینه گسترده‌ای دارد و یکی از خاستگاه های این هنر به‌ویژه در حوزه خط نستعلیق است. ما  نام آورانی چون سلطان علی مشهدی، میر علی هروی در مکتب خراسان، حسن شاملو و... را به‌عنوان نام آوران این هنر داشته ایم. امروزه هم از قافله خوشنویسی هم‌روزگاران خود عقب نیستیم و استادان بزرگی در مشهد هستند که فعالیت می کنند. وی درباره جایگاه خوشنویسی در مشهد می گوید:  انجمن خوشنویسان مشهد یکی از بزرگ‌ترین مجموعه‌های آموزش و تولید آثار خوشنویسی در ایران است. با وجود این، امکانات بسیار  اندکی در اختیار داریم که هر روز هم این امکانات کمتر می‌شود. حال و روز  این روزهای خوشنویسی مشهد شرایط نامساعدی دارد ولی به همت استادان بزرگوار خوشنویسی مشهد، این کار مهم به انجام می رسد و به تربیت شاگرد مشغول هستند. فرایند تربیت خوشنویس و هنرمندان تراز اول در خراسان منقطع نشده است. هرچند شرایط خوب نیست، اما کار معطل نمانده است. ما در حوزه فرهنگ و هنر عده‌ای عاشق داریم که هنر خوشنویسی با همین جان‌فشانی و کار این عزیزان در استان پیش رفته است. وی می‌افزاید: خط خوب نیاز همیشگی جامعه است و این‌گونه نیست که مقطعی باشد. ضمن این‌که معنویت و حس و حال قدرتمندی که در خوشنویسی هست، عده‌ای را به سمت خودش خواهد آورد. صالحی درباره محدودیت‌های موجود بر توسعه هنر خوشنویسی می‌گوید: جا دارد کسانی که توان دارند، همت کنند و ساختمانی را برای انجمن خوشنویسان مشهد ایجاد کنند. ما معتقدیم ترویج خوشنویسی، ترویج معنویت است.