کنترل اجاره بها در مشهد؛ نقطه سر خط!

درحالی که طغیان تورم در تمام عرصه های زندگی فشار مضاعفی را به مردم وارد می کند، این موضوع در بخش مسکن به دلیل نیاز و ارزش بالا به یکی از معضلات جدی خانواده ها تبدیل شده است؛ هرچند گرانی مسکن در تمام دولت ها یک چالش بزرگ بود اما در چند سال گذشته با رشد غیر قابل باور مواجه شده و  نگرانی بزرگی را برای خانواده ها به وجود آورده است. به طوری که آخرین داده های آماری مرکز آمار ایران، در شهر تهران از تورم نقطه به نقطه و سالانه مسکن در محدوده 80 درصد خبر داد؛ اگرچه مشخص است که این ارقام قابل تطبیق با اوضاع مسکن در استان خراسان رضوی  و شهر مشهد نیست، اما می تواند روند صعودی مسکن را با درصدهای بالا تایید کند. در شرایطی که طبق آخرین گزارش نفوس و مسکن حدود 55 درصد خانوارهای مشهدی مستاجرند  طبق گزارش ها نرخ افزایش قیمت مسکن در سال گذشته بیش از 50 درصد بوده که همین موضوع متوسط افزایش اجاره بها را حداقل به بیش از 50 درصد افزایش داده است؛ اگرچه بارها و بارها چنان که رستمی رئیس اتحادیه مشاوران املاک مشهد، می گوید؛ افزایش هزینه های برخی مناطق به 200 تا 300 درصد نیز می رسد. اگر به دلیل نگاه اقتصادی صرف، از آسیب بسیار بزرگ و جدی لطمه به کرامت انسانی به دلیل کوچ اجباری خانوارها از متن شهر به حاشیه و از حاشیه به روستا در این گزارش بگذریم؛ نمی توانیم از چالش ها و آسیب های متعدد اقتصادی و معیشتی به راحتی عبور کنیم. در فضایی که آگهی های اجاره مسکن در فضای مجازی، ارقام فضایی را پیش چشمانمان نمایان می کنند، فرمانداری مشهد، در مرداد امسال از سامانه تعیین اجاره بها رونمایی کرد که قرار بود جلوی رشد افسارگسیخته اجاره ها را بگیرد و با تعیین نرخ اجاره بها در هر منطقه اجازه ثبت اجاره نامه با مبالغی بیشتر از حدود تعیین شده را ندهد، اما فضای بازار نشان می دهد که به نظر این سامانه بیشتر نقش یک حرکت نمایشی را به دوش می کشید تا راه حل منسجم و جامع؛ چرا که ارقامی که در پلتفرم های مجازی برای اجاره بهای مناطق مختلف نشان داده می شود اندک همگرایی با مبالغ عنوان شده در این سامانه ندارند، علاوه بر این ها مشکلات خود سامانه مزید بر علت  ناکارآمدی آن شده است. از جمله این که برای مثال یک خانه 100 متری در منطقه سجاد با تمام امکانات تنها 27 درصد گران تر از یک خانه با مشخصات ثابت در محدوده خیابان دستغیب و محله آبکوه است، موضوعی که حتی رستمی به آن اشاره می کند. به وضوح مشخص است که این اختلاف قیمت تنها در ذهن سازندگان این سامانه وجود دارد و این موضوع هیچ نسبتی با واقعیت بازار ندارد. رستمی رئیس اتحادیه مشاورین املاک مشهد با بیان این که سامانه تعیین اجاره بها از مرداد اجرا شده است، گفت: تا هفته آینده قرار است از فرمت جدید این نرم افزار رونمایی شود که این بار نرم افزار به صورت آنلاین در دسترس قرار می گیرد و سعی شده در این فرمت از هوش مصنوعی نیز کمک گرفته شود.   می خواستیم شوک روانی بدهیم! رستمی در پاسخ به این سوال که آیا این سامانه توانسته است به اهداف خود در این سه ماه برسد یا خیر؟ بیان کرد: ما با این سامانه می خواستیم شوک روانی ایجاد کنیم، ما گفتیم این موضوع را اجرا می کنیم، قاطع هم اجرا می کنیم؛  این نرم افزار خودش  ایراداتی داشت حالا ما آن ها را لحاظ کردیم برای اصلاح، ولی در کل نگفتیم چون برنامه ایراد دارد ما اجرا نمی کنیم، با همان نقص ها شروع کردیم به اجرا.   نرخ ها دقیق نبود! او درباره نقص های این سامانه بیان کرد: چون در نرم افزار به صورت بلوک بندی مناطق مختلف تقسیم شده است، در بعضی مناطق نرخ ها چندان دقیق نبود؛ به دلیل این که منطقه کلی تعریف شده بود. اما در برنامه جدید که به صورت آنلاین است اطلاعات ریز شده است. برنامه قبلی (فعلی) اطلاعات ملک دقیق نبود و به ریزه کاری ها توجه نکرده بود.   به دنبال تعامل بودیم رئیس اتحادیه املاک در پاسخ به این سوال که پس با وجود نقص های جدی که خود شما قبول دارید، تکلیف آن قراردادهایی که خود شما همه را ملزم به اجرای آن کرده اید، چه می شود؟ بیان کرد: لحظه ای که ما نصب کردیم این نرم افزار در واحدهای صنفی، غالبا مالکان  و مستاجرها توافق می کردند یعنی ممکن است مالک به نرم افزار تمکین نکرده است و مستاجر هم گفته ایرادی ندارد و با یک مبلغ دیگر توافق کرده‌اند، ما دنبال تعامل بودیم و نمی خواستیم همه بروند دادگاه و پاسگاه و شکایت کنند، در تمام مصاحبه ها هم تاکید می کردم که مالکان با مستاجران تعامل کنند، حالا ما می گوییم 20 درصد افزایش طرف می گوید 30 درصد، خوب توافق می کنند، درست است که شورای عالی مسکن گفته افزایش 20 درصد اما خیلی ها می گویند ما قبول نداریم، خود مستاجر گاهی می گوید که 30 درصد هم حاضریم بدهیم، اما هدف اصلی ما این بود که تعامل کنند.   پلتفرم های دیوار و شیپور باید کنترل شوند رستمی ادامه داد: وقتی مالک 20 درصد را نمی پذیرفت، در سایر پلتفرم های فضای مجازی ملک خود را با قیمت مدنظرش تبلیغ می کرد و مشتری خودش را پیدا می کرد که ما اعتراض کردیم، که اگر قرار است این نرم افزار به دقت اجرا شود، فضاهایی که اطلاعات ملکی را ثبت می کنند باید کنترل شوند، که ان شاءا... در این مورد هم ما هفته آینده رونمایی خواهیم کرد که جایگزین دیوار و شیپور هم این برنامه خواهد بود، نمی شود که ما یک نرم افزار بدهیم و بگوییم که خوب فضای سایر پلتفرم ها به ما ربطی ندارد، اتفاقا خیلی هم ربط دارد.   دنبال تعامل بودیم اما قانون ابلاغ کردیم! او در واکنش به این سوال که اگر قرار به تعامل بود چه نیازی به سامانه وجود داشت؟ چرا که جنس قانون اجبار است نه چیز دیگر، اظهار کرد: علتش این است که زیرساخت مناسب برای این موضوع فراهم نبود.   مسئله اصلی کمبود مسکن است رستمی در پاسخ به این که ابتدا این که بعضی زیرساخت های این موضوع احتیاج به قانون گذاری دارد که در حیطه کاری شما نیست، در مرحله بعدی با چه منطقی وقتی تورم مسکن بیش از 50 درصد است ما از مالکان می خواهیم تنها 20 درصد افزایش اجاره بها داشته باشند؟ گفت: من حرف شما را می پذیرم، حوزه کارشناسی ما در تصمیم گیری  لحاظ نشده است، من نمی دانم چه کسانی نشستند و این تصمیم را گرفتند؛ اما این تصمیم ابلاغ شد و لازم الاجرا بود و ما مجری بودیم البته در حین اجرا این مشکلات را گفتیم، در حالی که وظیفه ما نبود اما می خواستیم به مستاجران که آسیب پذیرند، کمک کنیم، مستاجران امروز از شهر به حاشیه و از حاشیه به روستاها رفته اند و الان در روستا هم نمی توانند اجاره بدهند. این ضعف مدیران بالادستی بوده که تولید مسکن در سال های قبلی به نحو احسن انجام نشده است. چرا که اگر تولید مسکن کافی باشد هیچ نیازی به کنترل اجاره نیست حتی مالک خودش به دنبال مستاجر خواهد بود چرا که خانه اش خالی خواهد ماند.   ثباتی در بازار رهن  واجاره نداریم او با اشاره به این که بازار خرید و فروش هم اکنون دچار رکود است، افزود: حباب مسکن که از سال گذشته تا اردیبهشت شکل گرفته بود کمی اصلاح شد اما این اصلاح قیمت تاثیری در مبلغ اجاره ها نداشته چرا که مقدار مسکن تولیدی زیاد نبوده است، الان ثباتی در بازار رهن و اجاره نداریم.   فرماندار: سامانه مانع رشد اجاره بها شد داوری فرماندار شهرستان مشهد در خصوص میزان موفقیت سامانه اجاره بها به خبرنگار خراسان گفت: سامانه تعیین اجاره بها در حال کار است و اصلاحاتی نیز قرار است  روی آن صورت بگیرد، یک کار بسیار سختی است که مشاوران املاک زیر چنین باری بروند ولی بالاخره پذیرفته اند و ما هم در حال نظارت هستیم. داوری در پاسخ به این سوال که آیا این سامانه به این هدف رسیده که جلوی رشد اجاره بها را بگیرد یا خیر؟ بیان کرد: نمی توانیم بگوییم صد درصد موفق بوده ولی ما امیدواریم و می توانیم بگوییم مانع از رشد اجاره بها شده است.   نمی توانیم برخورد کنیم او در واکنش به این که مصوبه شما مشاورین املاک و طرفین قرارداد را به بستن اجاره نامه هلوگرام دار ملزم و تصریح کرده است که در اجاره نامه نباید مبلغ اجاره بیشتر از مبلغ تعیین شده توسط سامانه باشد؛ اما ما شاهد این هستیم که طرفین قرارداد با تعامل یکدیگر این موضوع را رعایت نمی کنند؛ بیان کرد: کسی خودش می رود توافق می کند و از قرارداد هلوگرام دار استفاده نمی کند و شکایت نمی کند، ما نمی توانیم با او برخورد کنیم، اگر شما خودتان توافق کردید که یک ملک را گران تر بخرید ما نمی توانیم ورود کنیم. فرماندار مشهد درباره این که ارقام اعلام شده در سامانه هیچ نسبتی با بازار ندارد اظهار کرد: ما کار کارشناسی در این رابطه کردیم، البته نقص هایی در نرم افزار وجود داشت که آن ها را داریم برطرف می کنیم. داوری در خصوص این که عدم افزایش بالای 20 درصد اجاره ها در حالی که تورم در مسکن حداقل بیش از 50 درصد است، غیرواقعی نیست؟ گفت: نرم افزار ما نسبت به سال قبل رشد قابل توجهی داشته است، این یک واقعیت است و ما نمی توانیم مبلغی بگذاریم که هیچ کس قبول نکند، اما ما قائلیم که جلوی رشد را گرفته ایم. او در پاسخ به این که آیا این موضوع مداخله در مالکیت خصوصی نیست؟ بیان کرد: خیر انضباط کاری است و مصوبه شورای عالی مسکن است.   بازار ملاکی ندارد فرماندار مشهد در پاسخ به سوال دیگر خبرنگار خراسان مبنی بر این که آیا اختلاف قیمت بازار با سامانه خیلی زیاد نیست؟ بیان کرد: خیر، بازار ملاکی ندارد که اختلافی داشته باشد.