کتاب های درسی دخترانه و پسرانه؟ !

در پی یک اظهار نظر وزیر آموزش و پرورش که دو روز قبل اعلام کرد، «سند تحول بنیادین آموزش و پرورش به ما می‌گوید که باید کتاب‌های درسی‌مان را متناسب با جنسیت دختران و پسران متفاوت کنیم و فرهنگ حیا در سراسر جامعه نهادینه شود، ساختار و سازمانی که برای دختران می‌بینیم باید متحول شود و خانواده از طریق مدرسه باید آموزش ببیند» برخی رسانه ها و کاربران در فضای مجازی، این حرف وزیر را در جهت تفکیک جنسیتی در کتاب ها قلمداد و اظهار کردند، این وزیر می‌خواهد کتاب ها را دخترانه پسرانه کند.   واکنش رسانه ها رسانه با تیترهایی که از این اظهارات رضا مراد صحرایی، وزیر آموزش و پرورش انتخاب کردند، به نوعی از رویکرد احتمالی افراطی و غیرعلمی انتقاد کردند: کتاب‌های درسی دانش‌آموزان هم تفکیک جنسیتی شد/ دیدبان ایران کتاب‌های درسی دخترانه و پسرانه می‌شود؟ /فردای اقتصاد / جهان صنعت نیوز کتاب‌های درسی دخترانه و پسرانه می‌شود / تابناک کتاب های درسی باید دخترانه و پسرانه شود / رسانه تصویری تلوبیون   مگر می شود؟ در یکی دیگر از این واکنش ها، ابراهیم سحرخیز، معاون پیشین متوسطه وزارت آموزش و پروش، به انتخاب گفت: مگر علم زنانه و مردانه دارد؟ مگر می‌شود علوم و ریاضی و ادبیات را زنانه و مردانه کرد؟ در سند تحول چنین چیزی نداریم این کار نیز امکان پذیر نیست. مگر می‌شود علوم و ریاضی و ادبیات را زنانه و مردانه کرد؟ البته در گذشته درباره برخی رشته‌ها از جمله زیست شناسی و حرفه و فن و دین و زندگی تفاوت‌های جنسیتی وجود داشت؛ از جمله احکام اسلامی زنانه که لزومی ندارد در کتاب پسرها باشد؛ یا در حوزه حرفه و فن که درس خیاطی و آشپزی و کودک یاری دارد، ترجیح داده می‌شد که در کتاب درسی دختران ذکر شود. معنای این مسئله، اما تفکیک جنسیتی نیست.    سند تحول چه می گوید؟ اما آن‌چه وزیر آموزش و پرورش به آن استناد کرده، سند تحول بنیادین آموزش  وپرورش است که در شمار اسناد فرادستی ابلاغی نظام محسوب می شود. رهبر انقلاب این سند را در سال 1390 به دولت و دستگاه های مربوط ابلاغ کردند. البته که ایشان در نوبت های متعدد از کم کاری آموزش و پرورش در اجرایی سازی این سند گلایه هایی را مطرح کرده اند. در عین حال آن‌چه این سند درباره توجه به جنسیت دانش آموزان در حوزه های فرهنگی و آموزشی آن‌ها مورد تاکید قرار داده است، به طور قطع پسرانه و دخترانه کردن کتاب های درسی نیست. در این باره در 4 بند در موقعیت های مختلف در سند تحول به این موضوع اشاره کرده است که با هم مرور می کنیم: - متناسب‌سازی فضاهای فیزیکی، آموزشی و تربیتی با نیازهای ویژه و تفاوت‌های جنسیتی دانش‌آموزان با تأکید بر فراهم آوردن الزامات نهادینه سازی فرهنگ ایمانی و عفاف و پوشش و رعایت احکام محرّمیت در محیط.  - توجه بیشتر به تفاوت‌های فردی به ویژه هویت جنسیتی دانش‌آموزان و تفاوت‌های شهری و روستایی - رعایت اقتضائات هویت جنسیتی (پسران و دختران) و ویژگی‌های دوران بلوغ دانش‌آموزان در برنامه‌های درسی و روش‌ها و برنامه‌های تربیتی ضمن توجه به هویت مشترک آنان. -عدالت تربیتی در ابعاد کمی، همگانی و الزامی و عدالت کیفی با رعایت تفاوت‌های فردی، جنسیتی، فرهنگی و جغرافیایی.       کتاب خاص دختران یا پسران؛ نه  ما برای بررسی کارشناسی این موضوع به سراغ حجت الاسلام والمسلمین، محی‌الدین بهرام محمدیان رفتیم. او مشاور فعلی ستاد اقامه نماز در امور برنامه‌ریزی و نماز نسل نو است که پیش تر به مدت 10 سال معاون پژوهشی وزیر و رئیس سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی وزارت آموزش و پرورش بوده است.محمدیان معتقد است: بخشی از درس ها هستند که مورد نیاز دختران یا پسران نیست مثل آن‌چه در مهارت‌های زندگی مطرح است مثل کتاب تفکر و مهارت زندگی در متوسطه اول که بخشی از آن ویژه دختران و بخشی نیز ویژه پسران تدوین شده است. یا موضوع بهداشت جنسی دختران یا همین مضوع برای پسران طبیعتا ویژه همان جنسیت ارائه می شود.  طبیعتا معلمانی که این موضوعات را ارائه می کنند، متناسب با همان جنسیت است.محمدیان همچنین به یکی دیگر از کتاب هایی که متناسب با جنسیت ارائه می شود، اشاره می کند: «برخی مشاغل و حرفه هایی که در بازار کار بر اساس آمایش سرزمینی و پایش منطقه ای مشخص شده است که در آن جا شاغلان دختر یا پسر نیست. در این مناطق کتاب هایی همچون کار و فناوری بر اساس اولویت همان جنسیتی که مورد نیاز است ارائه می‌شود.وی به سند تحول هم اشاره می کند: در سند تحول نیز به همین موارد پیش بینی شده است. اما این که کتابی خاص دختران یا ویژه پسران مثلا فارسی و ریاضی دختران یا فارسی و ریاضی پسران بخواهیم بنویسیم، خیر چنین چیزی در سند تحول مقصود نیست. از حجت الاسلام محمدیان درباره کتاب های دینی هم می پرسم که می‌گوید: در بخشی از دروس دینی نیز برای نمونه در موضوعات احکام ویژه دختران یا پسران، یا موضوع حجاب و... مواردی است که در کتاب ها برای یک جنسیت اختصاص دارد که این کاملا منطقی و لازم است. اما جدا از این موارد یعنی در کتاب های عمومی مثلا جغرافیا، تاریخ و... ویژه دختران یا پسران داشته باشیم یا چنین چیزی لازم باشد، خیر. محمدیان می گوید: در سال های گذشته، در بخشی موارد همچون کار و فناوری، آداب تفکر زندگی و موضوعات سبک زندگی اختصاصی اجرا شده است.