روزنامه خراسان

پیراستن چاپلوسی از ادب فارسی، درخواست هنیه و بحران اردوغان

  دکتر نعمت ا... پناهی - calture@khorasannews.com                 پهلوان پیراستن چاپلوسی از ادب فارسی در سالروز شهادت میرزا تقی خان امیر کبیر، بر گوشه ای از خدمات او به ادبیات فارسی، نظری افکنده ایم   میرزا تقی خان امیرکبیر، زاده فراهان اراک است. شهرت امیرکبیر در تاریخ سیاسی اجتماعی ایران به دوره‌ای کوتاه یعنی 3 سال و یک ماه و 27 روز بر می‌گردد اما همین مدت کوتاه به‌قدری چشم‌گیر است که دوستان و دشمنانش سال‌هاست به هوش و نبوغ سیاسی و اندیشه ترقی‌جویانه‌اش بالیده و اعتراف کرده‌اند. امیرکبیر (1185-1230 ش)پرورش یافته محضر شخصیت بزرگ تاریخ و صدر اعظم دوره قاجار یعنی قائم مقام فراهانی است که در وصف امیرکبیر گفته است:   «این پسر خیلی ترقیات دارد و قوانین بزرگ به روزگار می‌گذارد.» ابوالقاسم قائم مقام فراهانی (۱۱۵۸ - ۱۲۱۴ ش) را علاوه بر سیاست، در حوزه ادبیات با منشآت (نامه‌ها) می‌شناسیم. همان نامه‌هایی که با نثری زیبا و دلکش خطاب به افراد مختلف نوشته شده است. در منشآت، قدرت و لطافت زبانی ادبی قائم مقام را تحت تأثیر شاهکار نثر قرن هفتم یعنی گلستان سعدی به‌خوبی می‌بینیم. امیرکبیر نیز به‌واسطه تعلیمات برگرفته از آموزگار یگانه خود یعنی قائم مقام است که در نامه‌نگاری چنین مهارت خاصی دارد. نامه‌های امیرکبیر شامل مجموعه قابل توجهی است که به شخصیت‌های مهم مملکتی مثل ناصرالدین شاه و افراد سیاسی و نظامی نوشته است. بی تردید سبک نوشتاری این نامه‌ها به ادبیات نامه‌نگاری و ساده‌سازی زبان فارسی کمک کرد تا نویسندگان از بیماری متکلف‌نویسی و تصنع‌آفرینی بیهوده بپرهیزند. در این باره اعتماد السلطنه از قول امیرکبیر می‌گوید: «میرزا ابوالقاسم قائم مقام در تعلیم و مشق خط من مواظبتی به کمال داشت. من خود همت کرده، خطی تحصیل نمودم و در حفظ کردن منشآت میرزا ابوالقاسم، اصراری داشتم و همان برای من سوادی شد.» از این نکته می‌توان به ذوق ادبی، قریحه نویسندگی و حساسیت او به مسائل زبانی پی برد. کسی که از سرچشمه زلالی مثل قائم مقام فراهانی سرشار شده بود، در دوره‌های بعد به خدمات شایان توجهی در نشر و گسترش فرهنگ و زبان مردمان کشور همت گماشت.   روزنامه «وقایع اتفاقیه» نقش امیرکبیر در تغییر و تحولات زبان فارسی با مدیریت روزنامه وقایع اتفاقیه ملموس‌تر می‌شود به طوری که اولین شماره این روزنامه سال سوم سلطنت ناصرالدین‌شاه قاجار در ۱۸ بهمن ۱۲۲۹ شمسی و به همت امیرکبیر انتشار می‌یابد. هدف او از انتشار روزنامه «اطلاع یافتن دولت از اوضاع جهان و دیگر پرورش عقلانی مردم و آشنا کردن آن‌ها با دانش جدید و احوال دیگر کشورها بود تا بر دانش و بینش آن‌ها بیفزاید.» نکته جالب در نظارت و مداومت بر انجام کارها این که امیرکبیر دستور می‌دهد اشتراک روزنامه وقایع اتفاقیه برای افراد شاغل در دستگاه دولتی که بیش از ۲۰۰ تومان حقوق می‌گرفتند، اجباری شود. محتوای این روزنامه، اخبار داخلی و خبرهای مربوط به دربار، عزل و نصب‌ها، اعطای مقام‌ها، نشان‌ها و امتیازات چاپ را شامل می‌شد. هنوز یک سال از انتشار اولین شماره  نمی‌گذشت که در شماره ۴۹ خبر تحریف‌شده‌ای از مرگ امیرکبیر منتشر شد.   نکوهش شعر تفننی و تصنعی روزگار امیرکبیر دوره پرشتاب پیشرفت کشورهای اروپایی است. او خوب می دانست که نسخه پیشرفت ایران در تلفیق دستاوردهای جدید با فرهنگ سنتی، فقط ابزار و فناوری و صنعت کافی نیست. دوراندیشی شخصیت‌هایی مانند امیرکبیر ایجاب می‌کرد که در زبان ارتباطی و گفت و گوی افراد نیز متأثر از این اوضاع اجتماعی تغییرات جدی ایجاد کنند. عصر جدید، اندیشه و زبان نوینی را رقم زده بود. به همین دلیل امیرکبیر استفاده طمع‌ورزانه و چاپلوسانه از القاب و عنوان‌های فرمایشی را ناشی از ضعف اخلاقی و موجب زیان‌های ذلت‌بار فرهنگی اجتماعی می‌دانست. امیرکبیر کسی بود که «در نامیدن دیگران به گفتن واژه «جناب» اکتفا می‌کرد، حتی نسبت به مقام صدارت»؛ در این زمان، سنت مدح و ستایش‌های نابجا از افراد در جای جای متون ادبی دیده می‌شود. شاعران و نویسندگان هم‌عصر امیرکبیر می‌کوشند با سرودن قصایدی زبان به مدح و ثنای صدر اعظم کشور باز کنند ولی با واکنش منفی او مواجه می‌شوند. یکی از مواجهه‌های ثبت شده در تاریخ، واکنش تند و صریح امیرکبیر به قصیده‌سرای بزرگ این دوره یعنی میرزا حبیب ا... شیرازی متخلص به قاآنی است که در نخستین نشست صدارت امیرکبیر اتفاق می افتد. قاآنی از شاعران مطرح و نامدار دربار فتحعلی‌شاه و نیز محمدشاه بود که با لقب «حسان‌العجم» در اوایل سلطنت ناصرالدین شاه هم حضور داشت. او شاید اولین شاعر ایرانی باشد که به زبان فرانسه تسلط داشت و در ریاضیات، کلام، حکمت و منطق نیز مسلط و چیره دست بود. قاآنی روزی قصیده بلند و غرّایی در مدح و ستایش امیرکبیر می‌سراید و امیر کبیر را جانشین وزیر ظالم قبلی یعنی حاج میرزا آقاسی قلمداد می‌کند:   نسیم خلد می‌رود مگر ز جویبارها که بوی مشک می‌دهد هوای مرغزارها فراز خاک و خشت‌ها، دمیده سبزکشت‌ها چه‌کشت‌ها بهشت‌ها نه ده نه صد هزارها ... ز سعیِ صدرِ نامور، مِهین امیر دادگر کزو گشوده باب و در، ز حصن و از حصارها به جای «ظالمی شقی» نشسته «عادلی تقی» که مؤمنان متقی، کنند افتخارها امیر شه، امین شه، یسار شه، یمین شه که سر ز آفرین شه، به عرش سوده بارها...   ولی این چرب‌زبانی‌ها  در امیر کبیر بی نیاز از مدح، کمترین تأثیر مثبتی نمی‌گذارد. او که خریدار چنین تعابیر و توصیفات عقل کور کن و دل‌فریبی نبود «به تملّق گویی‌های خادمان، چنان برآشفت که در جا مستمری وی را قطع کرد و گفت: تو که تا دیروز مدح میرزا آقاسی می‌گفتی و امروز که او نیست، ظالم شقی‌اش می‌خوانی و این بار مدح من می گویی!» قاآنی همان شاعری بود که حاج میرزا آقاسی را "قلب گیتی"، "انسان کامل" و "خواجه دو جهان" خوانده بود! پس از این اتفاق نکته‌آموز که به قطع شدن مقرری قاآنی انجامید، اعتضاد السلطنه وساطت کرد تا بلکه امیرکبیر از این کار چشم‌پوشی کند. امیرکبیر وقتی از مهارت‌های عجیب قاآنی خبردار شد، به ویژه از تسلطی که او به زبان فرانسه داشت، برقراری حقوق قاآنی را به ترجمه کتابی در زمینه فلاحت (کشاورزی) از زبان فرانسه به زبان فارسی مشروط کرد. البته پس از این که امیرکبیر مغضوب و معزول دربار ناصرالدین شاه می‌شود، زخم کهنه قاآنی سرباز می‌کند و در اشعارش از امیرکبیر به «خصم خانگی» و «اهرمن خو و بد گوهر» یاد می‌کند.       --------------------------------------------------------------------------------------------------     هنیه: کشورهای اسلامی سلاح بدهند    همزمان با سفر بلینکن به تل‌آویو، حزب ا... در پاسخ اولیه به شهادت «حاج جواد» ، مقر فرماندهی ارتش اسرائیل در شهر «صفد» را هدف قرار داد     ارتش صهیونیستی این روزها همزمان با کشتارهای گسترده در غزه، پروژه ترور فرماندهان مقاومت را کلید زده و توانسته است برخی از فرماندهان مطرح سیاسی و میدانی حزب ا... و حماس را به شهادت برساند. شهید حاج جواد نیز بیش از آن‎که در نیروهای رضوان مسئولیت داشته باشد، از فرماندهان یگان‌های خارجی حزب‌ا... (مانند نیروی قدس ایران) بود و خود شهید هم همان‎طور که از تصاویر بعد از شهادت مشخص است، فعالیت‌های گسترده‌ای در عراق و سوریه در راستای مبارزه با تروریسم داشت. دیروز اما مقاومت اسلامی لبنان در بیانیه‌ای اعلام کرد که در پاسخ به ترور شهید «صالح العاروری» معاون رئیس دفتر سیاسی حماس و همراهان او و همچنین در پاسخ به شهادت «وسام حسن طویل» معروف به حاج جواد، مقر فرماندهی ارتش رژیم صهیونیستی را با چند پهپاد انتحاری هدف قرار داده است. همچنین ارتش اسرائیل  اذعان کرد که در جریان درگیری‌های غزه طی ۲۴ ساعت گذشته ۹ افسر و نظامی این رژیم کشته شده‌اند. در این بین، «اسماعیل هنیه» رئیس دفتر سیاسی حماس در سخنانی در کنفرانس اتحاد جهانی علمای مسلمان در دوحه گفت که نبرد غزه تنها نبرد فلسطینی‌ها نیست، بلکه نبرد مسجدالاقصی است. به نوشته الجزیره، اسماعیل هنیه گفت: «امت اسلام و علمای آن در حمایت از مقاومت نقش بسیار بزرگی دارند، می‌بینیم که کشورهای جهان با هواپیما و ناو برای رژیم اشغالگر سلاح می‌فرستند؛ اکنون وقت حمایت مسلحانه از مقاومت است؛ چرا که این نبرد مخصوص فلسطینی‌ها نیست، بلکه نبرد مسجدالاقصی است». رئیس دفتر سیاسی حماس افزود: «اسرائیل سه هدف را در غزه تعیین کرد، نابودی مقاومت، بازگرداندن اسرا و کوچاندن مردم غزه به خاک مصر؛ اما با وجود هزینه سنگین و جنایت‌ها و نسل‌کشی، هیچ کدام از اهدافش محقق نشده است و تلفات و کشته‌هایش در میدان نبرد بیش از آن چیزی است که اعلام می‌کند». اسماعیل هنیه همچنین گفت که ارتش اشغالگر با گذشت حدود ۱۰۰ روز از جنگ و بمباران و پهپادهای جاسوسی، نتوانسته‌ است یک اسیر را نیز بازگرداند و آزادی اسرای اسرائیلی تنها با آزادی تمامی اسرای فلسطینی امکان‌پذیر است. او از کشورهای اسلامی خواست تا برای رزمندگان مقاومت در غزه، سلاح ارسال کنند. درمقابل،آنتونی بلینکن، وزیر خارجه آمریکا دیروز و در حضور اسحاق هرتزوک، رئیس رژیم صهیونیستی گفت که آن‏چه از کشورهای منطقه شنیده را با مقام‌های اسرائیلی در میان خواهد گذاشت. بلینکن که اخیرا به اردن، قطر، امارات و عربستان سفر کرده است، گفت که «موضوعات زیادی درباره آینده پیش رو» برای صحبت کردن با مقام‌های اسرائیلی وجود دارد. وزیر خارجه آمریکا همچنین به رئیس رژیم صهیونیستی گفت که فرصت‌هایی برای ادغام اسرائیل در منطقه وجود دارد «اما لازم است این موضوع بعد از این مرحله بسیار چالش‌انگیز مورد بررسی قرار گیرد.»دیپلمات ارشد آمریکا دو روز پیش هم مدعی شده بود که کشورهای منطقه خواستار داشتن رابطه با اسرائیل هستند اما تنها در صورتی که راهی عملی برای تشکیل کشور فلسطینی وجود داشته باشد.»       -----------------------------------------------------------------------------     رئیس بانک مرکزی ترکیه از پس هزینه مسکن برنیامد و به خانه پدر و مادرش برگشت!   اردوغان، مولد بحران   خادم- حزب حاکم عدالت و توسعه با همان سرعتی که توانست در ابتدای قرن بیست و یکم رفاه و پویایی اقتصادی را به مردم کشورش هدیه کند، در سراشیبی سقوط ارزش پول، تورم و گرانی به پیش می‎راند. گرانی و تورم در دولتی که رجب طیب اردوغان دو دهه است در راس آن قرار دارد، ماه هاست که باعث شده حتی سیاستمداران این کشور نیز با چالش معاش روبه‎رو شوند. بهار سال گذشته قلیچ‌دار اوغلو، رهبر اپوزیسیون ترکیه اعلام کرد که برق خانه‌اش پس از دو ماه و نیم پرداخت نکردن صورت حساب‌هایش قطع شده است. حالا، نوبت به رئیس بانک مرکزی رسیده است. وقتی که حتی رئیس کل بانک مرکزی هم توان پرداخت اجاره بها را ندارد، کارمندان دولت یا کارگرانی که حداقل دستمزد را دریافت می‌کنند، چه کار باید بکنند؟ این سوالی است که شهروندان ترکیه این روزها در شبکه‌های اجتماعی مطرح می‌کنند. به گزارش یورونیوز، حفیظه غایه ارکان، رئیس کل بانک مرکزی ترکیه در مصاحبه با رسانه‌های این کشور از افزایش سرسام‌آور قیمت‌های اجاره استانبول انتقاد کرده و گفته است: «ما نتوانستیم خانه‌ای در استانبول پیدا کنیم. خیلی گران است. به ناچار به خانه پدر و مادرم نقل مکان کردیم.» صحبت‌های ارکان، واکنش بسیاری از ترک‌ها را در شبکه‌های اجتماعی برانگیخته است، چرا که وقتی رئیس ۴۴ ساله بانک مرکزی که سابقه مدیریت در بانک‌های بزرگ بین‌المللی از جمله گلدمن ساکس و فرست ریپابلیک را داشته، از پس پرداخت اجاره بها در استانبول برنمی‌آید، یعنی این که اوضاع بازار مسکن واقعا بحرانی شده است. این موضوع جدیدی نیست: سما دومانلی، دانشیار دانشگاه، بیش از یک سال پیش با به اشتراک گذاشتن قیمت اجاره یک آپارتمان در استانبول (۱۰۹۴ یورو) و فیش حقوقی خود (۸۹۷ یورو) مشکل بازار مسکن را برجسته کرد. بر اساس گزارش مرکز تحقیقات اقتصادی و اجتماعی دانشگاه باهچه شهیر (BETAM)، متوسط اجاره ماهانه هر مترمربع در ترکیه در نوامبر ۲۰۲۳، 128.4 لیر ترکیه (4.20 یورو) و به طور خاص در استانبول166.7 لیر بود. این بدان معناست که اجاره ماهانه آپارتمان ۷۰ مترمربعی در استانبول بدون لحاظ هزینه‌های سربار از جمله هزینه برق و آب، ۳۷۸ یورو بود، در حالی که خالص حداقل دستمزد ماهانه ۳۶۹ یورو بود. قیمت اجاره شامل قبض آب و برق نمی شود. در ترکیه، متوسط حقوق خالص یک معلم حدود ۸۴۷ یورو در ماه است، در حالی که یک افسر پلیس متوسط حدود ۹۳۸ یورو به خانه می‌برد. البته در ژانویه ۲۰۲۴، حداقل دستمزد خالص ماهانه به ۵۲۰ یورو افزایش یافت. حقوق کارکنان دولت نیز حدود ۵۰ درصد افزایش پیدا کرد. با این حال، انتظار می‌رود اجاره بها همچنان به دلیل تورم و افزایش نقدینگی بالاتر برود. اقتصاددانان می گویند که این افزایش شدید حداقل دستمزد «تأثیر قابل توجهی بر تورم» خواهد داشت و نرخ تورم می‌تواند در نیمه اول سال ۲۰۲۴ به حدود ۷۰ درصد برسد. به گزارش دویچه وله، بر اساس گزارش اداره ملی آمار در آنکارا، در ماه دسامبر 2023 (آخرین ماه میلادی) قیمت‌ مواد مصرفی نسبت به مدت مشابه سال قبل 64.77 درصد افزایش یافت. کارشناسان، دخالت مستقیم اردوغان در تصمیم گیری های خرد و کلان اقتصادی را دلیل این نابسامانی ها می دانند.     
لینک منبع خبر
پربازدیدترین‌های روزنامه ها
شیخ بلاگر (جوان) اخبار ویژه (کيهان)
سایر اخبار این روزنامه
نظام مردم پایه اتمام حجت با وزیر بهداشت  رقابت کارگردان‌های خوشنام و باسابقه در فجر 42 جنایت وحشتناک جوان چپ دست! پیراستن چاپلوسی از ادب فارسی، درخواست هنیه و بحران اردوغان ویژگی حکمرانیِ مردم‌پایه قالیباف:برخی به حاج قاسم می گفتند ولایتمدار نیستی! ماجرای جهش مشکوک واردات طلا گوشت قرمز در ترازوی حساب و کتاب! عجیب‌ترین ماشین‌های عروس ازدواج موفق با مکمل‌ها یا مشابه‌ها؟ وحدت یا وزن‌کِشی در اردوگاه اصولگرایی؟