[شهروند] در روزهای اخیر اخباری از احتمال خروج نیروهای آمریکایی از کشورهای عراق، سوریه و تعطیلی پایگاه‌های نظامی ایالات‌متحده در این دو کشور منتشر شد که بازتاب گسترده‌ای داشت. چهارشنبه‌گذشته و پس از دیدار آلینا رومانوفسکی، سفیر آمریکا در عراق با وزیر خارجه این کشور، فواد حسین از تحویل یک پیام مهم از سوی دولت آمریکا سخن گفت که برخی از تحلیلگران آن را به مسئله خروج احتمالی آمریکا از عراق در چارچوب برخی مذاکرات پیشین و احتمالا در ازای برخی امتیازات برای ایالات‌متحده سخن گفتند. در همین ایام نشریه آمریکایی فارن پالیسی نیز مدعی شد آمریکا در حال بررسی طرح خروج از سوریه است. گمانه‌های مختلفی حول این مسئله و طرح آن در فضای رسانه‌ای و سیاسی در مقطع کنونی مطرح شده است که نیم‌نگاهی به آن خواهیم داشت.

آمریکایی‌ها در عراق و سوریه چه می‌کنند؟
پس از خروج آمریکایی‌ها از عراق در سال 2011، در حوالی سال 2014و 2015نیروهای آمریکایی تحت عنوان ائتلاف بین‌المللی مبارزه با داعش مجددا وارد خاک عراق و ایضا سوریه شدند و این حضور تاکنون ادامه یافته است. اکنون آمریکا در کشورهای عراق و سوریه به‌ترتیب، 11و 30پایگاه و حدود 5تا 6هزار نیرو دارد. بسیاری از تحلیلگران با توجه به حمایت اولیه آمریکا از داعش، تداوم حضور آمریکا در عراق و سوریه را بعد از شکست داعش با محوریت ایران و گروه‌های مقاومت؛ صرفا بهانه‌ای برای اشغال خاک عراق و سوریه و پیشبرد طرح‌های خود در منطقه قلمداد می‌کنند. چندی پیش محمد فواز، از اعضای مجلس مردمی سوریه از سرقت نفت میادین شمالی سوریه توسط نیروهای آمریکایی و صادرات آن به کردستان عراق و ترکیه خبر داد.(1) افزون بر آن تلاش آمریکا برای تغییر ژئوپلیتیک منطقه، حمایت از رژیم صهیونیستی و تنفس مصنوعی به بقایای گروهک‌های تکفیری با حمایت‌های اطلاعاتی و تسلیحاتی مخفیانه را می‌توان از دیگر علل تداوم حضور آمریکا در عراق و سوریه عنوان کرد. فارس چندی پیش به نقل از قیس خزعلی، دبیرکل «عصائب اهل‌حق» عراق، در این‌باره عنوان کرد: «آمریکایی‌ها به‌دنبال ایجاد یک منطقه [خودمختار] در مرزهای عراق و سوریه هستند. اطلاعات دقیقی درباره جایگزینی نیروهای آمریکایی با 2هزار و ۵۰۰ نظامی دیگر داریم. یک‌هزار و ۵۰۰ نفر دیگر هم قرار است از پایگاه الحریر به سوریه اعزام شوند. اصلی‌ترین هدف حضور نظامی آمریکا در عراق و سوریه، حفظ رژیم صهیونیستی است.»(2) محمدرضا مرادی، تحلیلگر مسائل منطقه، نیز درباره حضور آمریکا در سوریه می‌گوید: «هرچند وجود منابع نفتی در شمال‌شرق سوریه دلیلی بر وجود پایگاه‌های آمریکا در این مناطق است، اما نباید وجود پایگاه‌های آمریکا را به‌دلیل منابع نفتی تقلیل داد. آمریکا به‌دنبال حضور بلندمدت در سوریه است و سعی دارد آینده این کشور با نفوذ و بازیگری واشنگتن ترسیم شود.» (3)

مقامات و رسانه‌های آمریکایی چه می‌گویند؟
اکنون وزارت‌خارجه عراق از توافق برای تشکیل کمیته‌ای مشترک برای کاهش نیروهای آمریکایی و سپس خروج آنان از عراق براساس مذاکرات و توافقات آگوست 2023(مرداد 1402) خبر داده است. این در حالی است که در سپتامبر گذشته(شهریورماه) برخی منابع عراقی از افزایش قابل توجه نیروهای آمریکایی در عراق خبر داده بودند. سی‌ان‌ان درباره پیام اخیر آمریکا به عراق نوشته است: «انتظار می‌رود که واشنگتن، مذاکرات خود را با بغداد درخصوص آینده حضور نظامی آمریکا در عراق به‌زودی آغاز کند. آمریکا قصد ندارد نیروهای خود را از سوریه خارج کند و این موضوع در دست بررسی نیست.»(4) اما در روزهای اخیر نشریه آمریکایی فارن پالیسی درباره خروج آمریکا از سوریه نوشت: «آمریکا در حال برنامه‌ریزی برای خروج از سوریه است...چهار منبع در وزارت دفاع و وزارت خارجه آمریکا به فارن پالیسی گفته‌اند کاخ سفید دیگر علاقه‌ای به حفظ مأموریتی که آن را غیرضروری می‌داند، ندارد.»(5) علاوه بر این، رویترز با اشاره به پیام سفیر آمریکا در دیدار فواد حسین نوشت: «سفیر آمریکا در عراق به وزیر خارجه این کشور پیامی را درباره روند پایان دادن به ماموریت ائتلاف بین‌المللی تحت رهبری ایالات متحده و برقراری روابط دوجانبه تحویل داد...این روند ممکن است چند ماه تا چند سال طول بکشد و خروج نیروهای آمریکایی قریب‌الوقوع نیست.»(6) در این میان روایت پایگاه آمریکایی پولیتیکو نیز در رابطه با این موضوع نیز قابل تامل است. پولیتیکو در این باره آورده است: «پنج مقام دولت آمریکا گزارش دادند هیچ دستور قریب‌الوقوعی از سوی جو بایدن، رئیس‌جمهوری آمریکا، برای خروج از عراق یا سوریه در کار نیست.»(7) این تحلیل‌ها و گمانه‌زنی‌ها ادامه داشت تااینکه معاون سخنگوی پنتاگون صریحا به انکار برنامه آمریکا برای خروج از عراق پرداخت و عنوان کرد: «نشست کمیسیون عالی نظامی آمریکا و عراق ربطی به مذاکره برای خروج نیروهای آمریکایی از عراق ندارد. شرکای عراقی به ما اطمینان داده‌اند که با همکاری هم آینده‌ای براساس حضور نظامی آمریکا در عراق به‌منظور شکست پایدار داعش ترسیم خواهیم کرد.»(8)

جمع‌بندی
به‌نظر می‌رسد آمریکا در حال طراحی بازی و نقشه تازه‌ای برای تعمیق حضور خود در منطقه باشد و بازی سیاسی و رسانه‌ای روزهای اخیر برای تست افکار عمومی عراق از یک‌سو و بررسی واکنش گروه‌های مقاومت پس از حملات شدید آنان به پایگاه‌های آمریکایی در سوریه و عراق در سه ماه اخیر باشد. پس از ماجراهای روزهای اخیر گروه‌های مقاومت در بیانیه‌ای بحث کمیته مشترک برای بررسی خروج آمریکا از عراق را نتیجه ضربات مقاومت خوانده و با اشاره به خُلف وعده‌های مکرر آمریکایی‌ها، این طرح را «تشویش و اقدام علیه مقاومت و وقت‌کُشی(خرید زمان) برای اجرای جنایات بیشتر و طرح‌های شیطانی برای آسیب رساندن به ملت و امت ما» و از استمرار عملیات علیه آمریکا سخن گفته‌اند.(9) به‌نظر می‌رسد آمریکایی‌ها به سادگی حاضر به خروج از عراق و سوریه نیستند و بعید نیست با بحران‌آفرینی امنیتی تازه، حضور خود را در این دو کشور تعمیق بخشد یا کاهش حضور خود را به کنترل یا خلع‌سلاح گروه‌های مقاومت لااقل در عراق منوط کند. وضعیت رژیم صهیونیستی و بحران جنگ غزه و ضرورت مهار گروه‌های مقاومت و قدرت ایران در منطقه نیز مورد توجه دولتمردان و استراتژیست‌های آمریکایی است و موضع پنتاگون تحت عنوان ادامه حضور آمریکا برای شکست پایدار داعش، بهانه و پوششی برای کمک به رژیم صهیونیستی و مهار گروه‌های مقاومت و جلوگیری از بسط قدرت منطقه‌ای ایران است.

پی‌نوشت‌ها: