روزنامه خراسان

لرزه کمبود اعتبار بر پیکره آثار تاریخی

بهاره موفقی- طبق آمار ارائه شده از سوی سازمان میراث فرهنگی استان 2 هزار و 200 اثر تاریخی ثبت شده در خراسان رضوی داریم که بیش از 90 درصد آن به مرمت اضطراری نیاز دارد؛ این آمار تکان دهنده در حالی است که اعتبار اختصاص یافته به استان آن قدر ناچیز است که سرپرست معاونت میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان با اشاره به رقم 40 میلیارد تومانی اعتبار سال گذشته (20 میلیارد تومان اعتبار استانی و 20 میلیارد تومان اعتبار ملی) برای مرمت 2 هزار و 200 اثر تاریخی اظهار می کند: «هزینه آن معادل قیمت دو آپارتمان در مناطق متوسط رو به بالا است!» دست اندازهای پیش روی مرمت اضطراری آثار تاریخی فقط منوط به تخصیص اعتبارات کم از سوی کشور نیست بلکه آن طور که این مقام مسئول اعلام می کند شهرداری مشهد نیز برای مرمت سرای عزیز ا... اف برای پرداخت اعتبارات خود اقدام نمی کند و اتمام مرمت این اثر لنگ تزریق اعتبار شهرداری مشهد است؛ موضوعی که حتی سازمان میراث فرهنگی درباره آن با فرماندار مشهد نیز مکاتبه کرده است.   بیش از 90 درصد آثار تاریخی استان نیاز به مرمت اضطراری دارد احسان زهره وندی، سرپرست معاونت میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان درباره وضعیت بناهای تاریخی نیازمند مرمت به «خراسان رضوی» گفت: استان خراسان رضوی جزو یکی از پرآثارترین استان های کشور است. 2 هزار و 200 اثر ثبتی داریم که دایم به این تعداد افزوده می شود طوری که در حال حاضر قبل از سال 150 پرونده دیگر را برای ثبت به تهران خواهیم برد. از این رو در ثبت دارای رتبه بالایی در کشور هستیم. وی افزود: همچنین حدود 2 هزار اثر شناسایی شده داریم که بنا به ظرفیتی که در هر سال داریم این‌ها را فراتر از شاخص هایی که برای ما تعریف شده، برای ثبت به تهران می‌بریم. به عنوان مثال اگر شاخص برای ما 15 عدد تعیین شده است، 150 پرونده ثبتی می بریم. در جلسه قبلی در مشهد، شورای ملی ثبت را دعوت کردیم و حدود 80 پرونده ثبت را به سرانجام رساندیم درحالی که شاخص ما 10 تا 15 پرونده بود. وی تصریح کرد: در حال حاضر 2 هزار و 200 اثر شامل تپه ها، محوطه ها و بناها داریم که اگر بخواهم بگویم از نظر علمی کدام  یک از این‌ها نیاز به مرمت اظطراری دارند باید بگویم بیش از 90 درصد این‌ها نیاز به مرمت اضطراری دارند چراکه اصولا مرمت فرایندی دایمی است. ممکن است بنای تاریخی مصالحش فرسوده شود، تحت تاثیر شرایط جوی قرار بگیرد، تحت تاثیر عوامل غیر منتظره یا عوامل انسانی قرار بگیرد یا تحت تاثیر گسترش شهرها در اثر طرح های بالادستی قرار بگیرد. مرمت به‌عنوان عمل فیزیکی کاری دایمی است و نگهداری و حمایت قانونی از آن بناها هم کاری است که به موازات آن  انجام می شود که ارزش آن کمتر از مرمت کردن نیست. در واقع، وقتی بنایی را ثبت می کنیم و قانون را پشت آن می گذاریم و حریم برایش تعیین می کنیم، کار بزرگی است که برابر و پایاپای مرمت و چه بسا مهم تر از آن است. چون ظرفیت قانونی را پشت آن اثر می آورید. وی در توضیح جزئیات بیشتر ادامه می دهد: برای هر جایی از شهرستان‌های استان که دست روی آن بگذارید؛ حتما مرمت اضطراری در وهله اول برای آن نیازمند است که بعد از آن مرمت جامع انجام شود. زهره وندی درباره چگونگی اولویت بندی آثار تاریخی برای مرمت اضطراری اظهار کرد: ما مجبور هستیم بنا به اهمیتی که بنای تاریخی به لحاظ تاریخی، معماری، مکانِ رویداد خاصی باشد و... تمام این عوامل را کنار هم بگذاریم و بر اساس اعتبار بسیار محدودی که به میراث فرهنگی تخصیص داده می شود، این بناها را اولویت بندی کنیم.   اعتبار مورد نیاز استان 10 برابر بیشتر از رقم تخصیص یافته است سرپرست معاونت میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان در پاسخ به این سوال که در مجموع چه تعداد بنای تاریخی مرمت اضطراری می شود، بیان کرد: در سال چیزی حدود 100 بنا را مرمت اضطراری و جامع انجام می دهیم البته اکثرا مرمت اضطراری است آن هم به خاطر محدودیت اعتباری که وجود دارد. وی دراین باره تصریح کرد: سعی می کنیم از ظرفیت مشارکت و ظرفیت سایر دستگاه ها استفاده کنیم. شاید بیشتر از 90 درصد، اعتباری است که خودمان چه از منابع استانی و چه منابع ملی می گذاریم. توان مالی ما بیش از مرمت 100 اثر در سال نیست. البته این گونه نیست که اگر بنایی را مرمت اضطراری نمی کنیم به این معنا باشد که رهایش کردیم، خیر. بلکه آن را ثبت می‌کنیم، برایش حریم قائل می‌شویم و اجازه نمی‌دهیم تحت تاثر ساخت و سازهای شهر قرار بگیرد و مداخله های عمومی در آن صورت بگیرد. زهره وندی در پاسخ به این سوال که میزان اعتباری که به استان برای مرمت تعلق گرفته چقدر است؟ گفت: آن‌چه مصوب می شود با آن‌چه تخصیص پیدا می کند متفاوت است. جز درصد پایینی هنوز تخصیص های امسال نیامده است. چیزی که سال گذشته اختصاص یافت و آن‌چه در اختیار ما بود مبلغ 20 میلیارد تومان استانی و مبلغ 20 میلیارد تومان ملی بود؛ رقمی که هزینه آن معادل دو آپارتمان در مناطق متوسط رو به بالاست. بنابراین این عدد برای 2 هزار بنای تاریخی برای استان که مجموعه های بزرگی مثل خیام، فردوسی، عطار و... را دارد، عددی نیست. آن چیزی که ظرفیت داریم سالانه هزینه کنیم، فراتر از این‌هاست و شاید 10 برابر این مبلغ را نیاز داشته باشیم. بنابراین مجبوریم اولویت بندی کنیم  و سراغ مهم‌ترین بنایی برویم که در خطر است. وی ادامه داد: وقتی عددی را برای بنایی در شهرستان سرخس می گذارید، شامل ضریب دوری منطقه می شود که پیمانکار تا آن‌جا برای انجام کار برود. این پول اگر اوراق هم باشد، 50 تا 60 درصد آن تا واردش نشوید، رفته است. بنابراین این عدد خیلی کم است. وی در پاسخ به این سوال که اعتبار مصوب امسال برای مرمت آثار تاریخی چه میزان است؟ اظهار کرد: آماری ندارم. زهره وندی در پاسخ به این سوال که چرا بودجه کافی به استان اختصاص پیدا نمی کند؟ گفت: این موضوع مختص استان نیست. بارها مقام عالی وزارت میراث فرهنگی اعلام کردند که اعتبارات خیلی کم است و بارها از طرف وزارتخانه با کمیسیون اقتصادی مجلس صحبت شده که بودجه میراث فرهنگی نسبت به ظرفیت خیلی کم است. متاسفانه در تمام کشور وضعیت این گونه است. البته با تدبیری که وزیر میراث فرهنگی دیده بودند، توانستند وضعیت را مقدار زیادی بهتر کنند اما هنوز هم رقمی که در اختیار قرار می گیرد متناسب با آثار تاریخی کشور ایران و در محدوده کوچک‌تر یعنی استان خراسان رضوی نیست.   رتبه اول تا سوم استان در شاخص های متفاوت آثار تاریخی سرپرست معاونت میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان در اشاره به اهمیت پیشینه تاریخی استان اظهار کرد: در ثبت آثار میراث فرهنگی چه منقول و چه غیر منقول رتبه بالایی داریم. جزو معدود استان‌هایی هستیم که موزه بزرگ ما فعال شده است درحالی که در خیلی از استان ها چنین چیزی صورت نگرفته است. در مرمت بناهای تاریخی شاخصی که هر سال انجام می‌دهیم 100 اثر است درحالی که ممکن است در دیگر استان ها 5 اثر باشد. وی افزود: سالی 4 تا 5 هزار شیء را ثبت سامانه جام می‌کنیم. در کشور استانی نداریم که این میزان را ثبت این سامانه کند. ما بیشترین موزه را در کشور داریم. در کل کشور رتبه اول  را در موزه، رتبه اول را در ثبت، رتبه اول تا سوم را در مرمت بناهای تاریخی داریم و اگر میانگین بگیرم رتبه اول تا سوم در کشور هستیم. زهره وندی در پاسخ به این سوال که کدام یک از بناهای تاریخی استان در اولویت مرمت اضطراری قرار دارد؟ بیان کرد: از 54 کاروان‌سرای کشور که ثبت جهانی شده 7 کاروان‌سرا سهم استان است. بنا به سیاست های ما این کاروان‌سرها مهم است، همچنین  مدرسه غیاثیه خرگرد، مسجد زوزن خواف که جزو سه مسجد دو ایوانه در کشور است، محوطه سنگ بست که امسال توانستیم آن را تبدیل به پایگاه میراث فرهنگی کنیم و ابلاغ آن را از وزارتخانه گرفتیم،  قنات قصبه که اثر میراث جهانی است. وی تصریح کرد: همچنین توس خیلی مهم است. توانستیم با دستور فرماندار مشهد و حمایتهای مراجع قضایی در محوطه تاریخی توس مقدار زیادی جلوی ساخت و سازهای  غیر مجاز را بگیریم و برای اولین بار روی خود عرصه این کار را بکنیم.   مرمت سرای عزیزا... اف منتظر اعتبار شهرداری سرپرست معاونت میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان در پاسخ به این سوال که در برنامه امسال چه میزان از مرمت های اضطراری انجام شده است؟ گفت: از صد مورد تاکنون بیش از 50 درصد را انجام دادیم. مابقی هم انجام خواهد شد و شرح خدماتش را آماده کرده ایم. در سنگ بست خیلی کار مهمی کردیم هم مجوز پایگاه شدن آن را گرفتیم، هم مسیر دسترسی گردشگری درست کردیم و از کاوش های باستان شناسی پوشش حفاظتی برایشان درست کردیم و.... امسال برنامه خوبی در روستای مزار و کنگ خواهیم داشت. وی افزود: سرای عزیزا... اف را ان شاءا... به نتیجه خواهیم رساند. البته مشارکت با شهرداری داشتیم و شهرداری هنوز به تعهد مالی اش عمل نکرده است. در سرای عزیزا... اف سهم شهرداری 2میلیارد و 400 میلیون تومان بوده است. مقداری از این اعتبار را شهرداری پرداخت کرده، اما فکر میکنم باید یک میلیارد  و 800 میلیون تومان دیگر پرداخت میکرده که متاسفانه هیچ پرداختی نکرده است. وی تصریح کرد: داریم در سرای عزیزا... اف هزینه می کنیم و منتظر هستیم تزریق از طریق شهرداری انجام شود. با فرماندار مکاتبه کردیم که الان شهرداری چندماه است که اسناد مالی شان رسیده، اما متاسفانه هیچ اقدامی درباره پرداخت انجام نشده است، اما به هر حال کار سرای عزیزا... اف را پیش می بریم.  وی در پاسخ به این سوال که مرمت سرای عزیزا... اف چه موقع به پایان می رسد؟ گفت: با سرعت خوبی مرمت را پیش بردیم. حتی اعتبارات اضطراری را اختصاص به این مکان داده ایم که کارش پیش برود، اما منتظر هستیم شهرداری به تعهداتش عمل کند. در صورت پرداخت شهرداری فکر می کنم ظرف 2 تا 3 ماه دیگر کار سرای عزیزا... اف تمام شود چون ما هر آن‌چه داشتیم، آن‌جا هزینه کردیم و پیمانکار نیاز به تزریق مالی دارد. زهره وندی درباره چگونگی وضعیت مرمت بازار فرش مشهد نیز اظهار کرد: کار مرمت بازار فرش در حال انجام است. این موضوع ادامه دار است و چیزی نیست که بتوانیم سریع تمام کنیم چون بازار فرش با زندگی اجتماعی مردم درگیر است. از طرفی، کارفرمای اجرایی شهرداری است و ما نیستیم. ما طرح را مصوب کردیم و الان هم هر استعلامی از ما گرفته می‌شود، به روز پاسخ می دهیم. در این راستا مشارکت مان را انجام داده ایم. وی در پاسخ به این سوال که مرمت بازار فرش چه زمانی به اتمام می رسد، گفت: بستگی به شرایط مالی شهرداری دارد؛ نمی دانم برای همین اطلاعات غلط ندهم، بهتر است.   مرمت نکردن بناهای تاریخی که در مالکیت سایر دستگاه ها ست، ترک فعل است سرپرست معاونت میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان  در پاسخ به چگونگی وضعیت بناهای تاریخی که در مالکیت مردم عادی و یا دیگر دستگاه هاست نیز گفت: تعداد زیادی از این بناها داریم. با مردم عادی مشارکت می کنیم یا برایشان وام می‌گیرم، اما قانون ابلاغ کرده که آن بناهایی که در اختیار سایر دستگاه ها از جمله اوقاف و شهرداری ها است، خودشان باید تحت نظارت میراث فرهنگی مرمت را انجام بدهند. حتی رئیس قوه قضاییه اعلام کرد اگر این اتفاق نیفتد به منزله ترک فعلی است که آن دستگاه انجام نداده است. بنابراین ما به همه دستگاه ها نامه زدیم که بنایی که در اختیار شما است، مالکیتش با شماست یا تحت تصرف شماست با مصوب شدن طرحش در شورای فنی میراث فرهنگی، مطابق قانون شما باید خودتان حفاظت و مرمتش را انجام بدهید. چون ما اعتباری برای این‌که هر بنایی را مرمت کنیم نداریم. در ایران چیزی حدود 34 هزار اثر ثبت است که حتما دوبرابر این میزان اثر شناسایی شده هم وجود دارد. ما آن قدر اعتبار نداریم که هر بنایی را تملک کنیم، اما شهرداری ها می توانند این کار را انجام بدهند.  
لینک منبع خبر
پربازدیدترین‌های روزنامه ها
بنزين و اعتراضات (اعتماد) تشکر از یک اقدام خوب سیما (جوان) اخبار ویژه (کيهان)
سایر اخبار این روزنامه
وقتی نفر آخر اسطوره شد سخنگوی جبهه اصلاحات: با انتخابات قهر نکرده ایم اما و اگرهای ادامه سپرده 30 درصدی 50فقره گوشی قاپی در ایستگاه های اتوبوس! مهم‌ترین مسئله این روزهای جهان اسلام بازدارندگی فراسرزمینی تا شعاع 2 هزار کیلومتری کوک سازهای افغانستانی با خاطره های ایرانی کسب و کار استان در دست انداز دستگاه ها! 86 سال فردوسی پژوهی بدون اینترنت ای اهل حرم میر و علمدار خوش آمد... 2 آزمون و این گلایه ها نصرا...: جبهه جنوب فقط زمانی متوقف می شود که جنگ غزه متوقف شود لرزه کمبود اعتبار بر پیکره آثار تاریخی