روزنامه خراسان
1402/12/01
فارسی زبانان جهان در سوگ اسطوره موسیقی تاجیکستان
محمد بهبودی نیا - calture@khorasannews.com دولتمند خالُف، نوازنده و خواننده سرشناس تاجیکستان درگذشت. ازجمله مشهورترین آثار این خواننده میتوان به قطعه «شاه پناهم بده ،خسته راه آمدم» در وصف امام رضا(ع) اشاره کرد. «شاه پناهم بده ، خسته راه آمدم/ آه نگاهم مکن ، غرق گناه آمدم /راه خراسان چنین، ماه خراسان چنان/شاه خراسان ببین ، بهر پناه آمدم/شاه خراسانیام ، رستم دستانیام/دست مرا رد مکن ، بر در شاه آمدم و...» شاید زمانی که محمود حبیبی کسبی شاعر این شعر پس از سپری کردن روزهای دلگیر بهیکباره تصمیم گرفت به زیارت امام رضا(ع) بیاید، فکرش را هم نمیکرد قرار است شعری بنویسد که هم حال خودش را بهتر کند و هم خوانندهای بزرگ و خوشصدا مانند دولتمند خالُف تاجیکستانی با صدای پرطنینش آن را بخواند و بسیاری از دوستداران زبان و ادبیات فارسی را در سراسر جهان تسکین دهد. او در اجراهای مختلف این اثر را میخواند و نوایی که از دلش برمیآمد لاجرم بر دل مینشست. این خواننده صاحب سبک تاجیکستانی همکاریهایی با خوانندگان ایرانی داشت و با نگاهی مهرورزانه و البته سختگیرانه به خلق آثاری با شعرهایی از بزرگان ادب پارسی میپرداخت. دولتمند متولد سال ۱۹۵۰ در روستای کوچک داغستان ناحیه شورآباد تاجیکستان بود. اگرچه خانواده او کشاورز بودند اما آشنایی پدر و مادرش بافرهنگ و ادبیات،او را در همان دوران کودکی شیفته ادبیات و موسیقی کرد. سالها گذشت و دولتمند با تلاشی مثالزدنی به نواختن دوتار، قیچک و سهتار مشغول شد تا کار بهجایی رسید که چیرهدستیاش در نواختن و خواندن ،آوازه این هنرمند داغستانی را از تاجیکستان به گوش جهانیان رساند. تسلط دولتمند به ادبیات فارسی و سختگیریهایش در انتخاب شعر زبانزد اهالی هنر تاجیکستان است. او با توجه به روحیه عارفمسلکش به سراغ شعرهای مولوی رفت و با تکیهگذاریهای صحیح در موسیقی قدرت زبان و ادبیات فارسی و شعر کهن فارسی را به اهالی موسیقی گوشزد کرد. زندهیاد استاد دولتمند خالُف را میتوان یکی از بزرگترین میدانداران پاسداشت زبان و ادبیات فارسی در تاجیکستان نامید. هنرمندی که نخستین کنسرتش در سال ۱۹۶۳ در ۱۳ سالگی از تلویزیون سراسری پخش شد و از حدود سه دهه پیش، شعرهای مولوی را در قالب موسیقی تاجیکستانی خواند. او علاوه بر کسب جوایز فراوان بینالمللی نشان طلایی کشور فرانسه را دریافت کرد. ترانه قطعه دور مشو دور مشو از دولتمند خالف برگرفته از اشعار صائب تبریزی و مولاناست. به مناسبت درگذشت این هنرمند بینالمللی موسیقی با استاد شاه منصور شاه میرزا ، کارشناس میز تاجیکستان در موسسه اکو گفتوگو کردهایم. هزاردستان بوستان هنر شاه منصور شاه میرزا، شاعر و پژوهشگر تاجیکستانی، ضمن عرض تسلیت به دوستداران این خواننده در کشورهای فارسیزبان گفت: زندهنام استاد دولتمند خالف، خوانندهای معروف و سرشناس در کشور تاجیکستان و کشورهای فارسیزبان به شمار میآید. او هزاردستان بوستان هنر و سراینده نغمههای جانپرور است. درگذشت دولتمند بهویژه برای هنرمندان ضایعهای بزرگ بود و تعداد زیادی از دوستداران هنر را در سوگ نشاند. این استاد سرشناس موسیقی تاجیکستان، یکی از درخشانترین پدیدهها در آسمان هنر بود. همکاری استاد دولتمند در ایران با استادانی مانند محمدرضا شجریان، شهرام ناظری و... نشانه احترام بالای خوانندگان و هنرمندان ایرانی به اوست. آنگونه که بنده در خاطر دارم استاد شهرام ناظری در فرانسه موسیقی مشترکی را اجرا کرده بودند که با استقبال فراوان مخاطبان روبهرو شد. وی افزود: دولتمند را در ایران با موسیقی معروف «شاه پناهم بده ،خسته راه آمدم» و «دور مشو،دور مشو» میشناسند .اما این استاد بزرگ موسیقی کارهایی بسیار شنیدنی دیگری در کارنامه درخشان خود ثبت کرده که همه ما را شگفتزده میکند.او در موسیقی تبحری عمیق داشت و تعداد زیادی از سازهای موسیقی را درنهایت کمال اجرا میکرد. پل مستحکم ارتباط ایران و تاجیکستان استاد شاه منصور شاه میرزا خاطرنشان کرد: در زمان شیوع کرونا و همچنین به برخی دلایل، در روزگاری روابط میان ایران و تاجیکستان در سطح امروز نبود اما حتی در همان زمان آهنگ «شاه پناهم بده»دولتمند، سینهبهسینه و دستبهدست در ایران و تاجیکستان میگشت و هنر این استاد را میتوان پل مستحکمی در مسیر ارتباط دو کشور نامید. دقت نظر بالا در انتخاب شعر برای موسیقی کارشناس میز تاجیکستان در موسسه فرهنگی اکو گفت: بنده در هر اجرای برنامه که استاد را در ایران همراهی میکردم، از نزدیک، شاهد تعریف و تمجید بزرگان هنر ایران از این شخصیت فرهیخته بودم. این هنرمند تاجیکستانی دنیای موسیقی را بهخوبی میشناخت و با تعداد زیادی از هنرمندان بزرگ دنیا نیز همکاری داشت. از نکات قابلتوجه در آثار حرفهای استاد دولتمند، حساسیت خاص ایشان در انتخاب شعر برای موسیقی بود. به همین دلیل وقتی این شعرها را به میخواند، آثارش به دل مردم مینشستند.او با این روش و با بهرهگیری از هنر خوانندگی و موسیقی ، شیفتگی به ادبیات را به رگ و جان مردم کوچه و بازار تزریق میکرد. یکعمر درآمیختگی با موسیقی وی بیان کرد: بی تردید دولتمند نام خود را در تاریخ هنر با تلاش و زحمت و صدای گیرا و هنر خارقالعاده به ثبت رساند. او پیش از اجرا شخصاً همه سازها را دوباره کوک میکرد و به نظر میرسید او صداهایی که در لایههای ریف نت ها که درصدای ساز، پنهانشده بود را میشنید و کشفشان میکرد؛ صداهایی که بسیاری از نوازندگان از شنیدن این صداها محروم بودند. ایران فرهنگی در سوگ دولتمند شاه منصور شاه میرزا ضمن اشاره به تعداد بالای پیامهای تسلیت به مناسبت درگذشت این استاد برجسته گفت: از زمان درگذشت این هنرمند بینالمللی تاجیک که تلاشهای فراوانی را برای پاسداشت ادبیات و زبان فارسی به کار بسته بود، پیامهای تسلیت فراوانی از سوی هنرمندان شناختهشده فارسیزبان در سراسر جهان دریافت میکنیم . البته گستره دوستداران دولتمند، تنها به جمع هنرمندان موسیقی خلاصه نمیشود بلکه عام و خاص، ارادت خود را به موسیقی و شخصیت این مرد بزرگ نشان میدهند. این نکته به ما ثابت میکند هنرمندان بزرگ قالب تن ، زمان و مکان را نمیشناسند آنها با آثار فاخر خود نامشان را در دل تاریخ جاودانه میکنند. بنده نیز درگذشت این استاد برجسته را به همه فارسیزبانان تسلیت میگویم و به نمایندگی از ملت تاجیکستان از تمامی افرادی که پیام تسلیتشان را به هموطنانم اعلام کردند سپاسگزارم. در پایان سخنانم نیز تشکر ویژهای از روزنامه وزین خراسان دارم که همواره در اشاعه و اکرام فرهنگ،ادب و هنر تاجیکستان پرتلاش بوده است. شعر کامل «شاه پناهم بده» آن دم زندانی ام ، باز دم جان شده از قفس سینه ها همچون آه آمدم پیرهن یوسفم ، یا کفن یوسفم؟ بوی تن یوسفم ، کز دل چاه آمدم شاه پناهم بده ، خسته راه آمدم آه نگاهم مکن ، غرق گناه آمدم راه خراسان چنین ، ماه خراسان چنان شاه خراسان ببین ، بهر پناه آمدم شاه خراسانیام ، رستم دستانی ام دست مرا رد مکن ، بر در شاه آمدم شاه پناهم بده ، خسته راه آمدم آه نگاهم مکن ، غرق گناه آمدم شافی دارالشفا ، پنجره پولاد کو؟ در طلب شاخه ای مهرگیاه آمدم مشهد مشهود من ، حضرت محمود من طالع مسعود من ، نامه سیاه آمدم شاه خراسانیام ، رستم دستانی ام دست مرا رد مکن ، بر در شاه آمدم شاه پناهم بده ، خسته راه آمدم آه نگاهم مکن ، غرق گناه آمدم شاعر:محمود حبیبی کسبی
سایر اخبار این روزنامه
ادعاهای جنجالی اولیایی علیه وزارت ورزش
موج زمستانه بازیگران مجری در تلویزیون
دریاداری سپاه
جنایت در هاله ای از ادعای جنون!
درس های مهم یک پرونده فساد
فارسی زبانان جهان در سوگ اسطوره موسیقی تاجیکستان
بازگشت اموال بابک به خزانه
گام مهم برای نجات کشف رود
سخنگوی وزارت خارجه: خراسان جزو منابع ما در وزارت خارجه است
شکار روباه
بومرنگ سپرده 30 درصدی
رقابت در تهران بین «شانا» و «امنا»
سلبریتیزدگی آگهیهایتلویزیونی