استقلال قضائی وشكست فرمان ترامپ

چيدمان وساختار قدرت درآمريكا پيچيده است و اين سيستم را مي‌توان در دستگاه قضائی آمريكا به چالش كشيد.برای نمونه، دونالد ترامپ، رئيس‌جمهور آمريكا، با غرور تمام در مقابل دوربين‌هاي خبرنگاران فرماني را امضا كرد تا به خيال خودش، گامي براي كنترل تروريسم بردارد و در اين راستا ممنوعت موقت ورود اتباع ۷ كشور اسلامي از جمله ايران به آمريكا را ممنوع اعلام كرد. ترامپ يك بيزنسمن قوي است، اما فاقد بينش سياسي وحقوقي لازم است و هرگز فكر آن را نمي‌كرد كه نظام قضائی آمريكا، فرمان او را كان‌لم‌يكن كند. تلاش چند روزه وكلاي دادگستري آمريكا در اين مدت ستودني بود. آنها با اعتماد به دانش، استدلال و استقلال قضات آن كشور، مطمئن به پيروزي بودند. اين موفقيت دستاورد بزرگي براي آرمان‌هاي بشري محسوب مي‌شود. مهاجران و پناهندگان نيازمند چنين رايي بودند. موج همراهي وكلاي دادگستري، نهادهاي مدني و مردم آمريكا دراتحاد و همدلي با مهاجران و پناهندگان، شهروندان و مسلمانان اين كشورها گامي بزرگ در شكست تصميم نادرست ترامپ بود. قضات فدرال آمريكا در راي ۲۹ صفحه‌اي خود به زيبايي استدلال كردند كه هيچ كدام از شهروندان اين ۷ كشور درحملات تروريستي وقوع يافته درآمريكا نقشي نداشته‌اند. در اين بين بيشترين همراهي اين نهادها با شهروندان و اتباع ايراني است. مساله اين است: فرمان ترامپ اگرچه نژاد‌پرستانه و مخالف قانون اساسي و ارزش‌هاي بنيادين آمريكاست، اما مبتني بر دشمني با ملت و دولت ايران نيز بوده است. خصومت‌هاي ترامپ نسبت به ايران فقط در اين فرمان خلاصه نشده، بلكه او در اين چند هفته در تلاش بوده مردم و دولت ايران را زير فشار قرار دهد. بايد ديد در پشت صدور دستور ترامپ چه منافعي براي او نهفته تا چنين عجولانه و نابخردانه چنين فرماني را صادر كند؛ فرماني كه بلافاصله بر اساس قانون متوقف شد. ترامپ يك منفعت طلب ماديگراست. بنابرين بعيد است بدون ارزش مالي نهفته شده‌اي، ترامپ چنين فرمان ابتري را امضا كرده باشد.، حال مهم اين است چه كساني وعده‌اي را به او داده‌اند، اما آنچه مهم‌تر است اين است كه استقلال قضائی آمريكا و تيم وكلاي دادگستري مدافع حق آن كشور توانست بر قدرت مالي و سياسي ترامپ پيروز شود. و اين درس بزرگي است. ساختار نظام قضائی آمريكا به نحوي است كه مي‌تواند هر نوع تصميم خلاف قانون يا وجدان عمومي صاحبان قدرت در آمريكا از جمله فرمان‌هاي رئيس جمهور را ملغي و بلااثر نمايد. تكيه وكلاي دادگستري به نهاد قضائی آن كشور در برابر ترامپ پيروزي بزرگي براي حاكميت قانون و برتري آن بر فرمان‌هاي غيرانساني رئيس‌جمهور آن كشور بوده است.
* حقوقدان