شتاب صادرات دانش بنیان ها

صادق غفوریان-بی شک امروز می توان با افتخار ادعا کرد که حوزه دانش بنیان ایرانی شأن و جایگاه رفیع جهانی یافته و بر اساس آمار رسمی اکنون محصولات دانش بنیان ایران به 85 کشور صادر می شود.   فعالیت بین المللی 1300 شرکت دانش بنیان هم اکنون ، بیش از 9 هزار و 600 شرکت دانش بنیان در کشور فعال است که بنابر اعلام معاونت علمی و فناوری رئیس جمهور، از این میان هزار و313 شرکت در زمینه تجارت خارجی فعالیت می کنند.   افزایش 3 برابری صادرات اما خوب است این را در همین ابتدا بدانیم که برنامه های توسعه ای دولت در حوزه دانش بنیان ها، صادرات محصولات فناورانه را در یک سال اخیر سه برابر کرده است. در این زمینه، دهقانی فیروزآبادی در واپسین هفته های سال قبل در گزارشی اعلام کرد که «توسعه دیپلماسی علم و فناوری و توسعه روابط بر پایه فناوری، سیاست جدی دولت است؛ از این رو در تمام بازدیدها و مهمانی‌های خارجی پیشنهاد بازدید از شرکت‌های دانش‌بنیان و دستاوردهایشان به آن ها داده می‌شود و این رویکرد موجب شده که طبق روایت آمارهای گمرک، صادرات دانش‌بنیان در سال ۱۴۰۲ افزایشی سه برابری را نسبت به سال قبل تجربه کند.»   ارزش 1.5 میلیارد دلاری صادرات حال ارزش این صادرات چقدر است، روایت روزهای قبل رئیس سازمان توسعه همکاری‌های علمی و فناورانه بین‌المللی به ما کمک می کند که اطلاعاتمان را در این زمینه کامل کنیم. این مسئول به خبرگزاری مهر گفته است: «صادرات محصولات و دستاوردهای دانش بنیان در سال ۱۴۰۱ حدود ۸۶۹ میلیون دلار بوده که در اواخر سال ۱۴۰۲ به یک میلیارد و ۵۰۰ میلیون دلار افزایش یافته و پیش بینی می‌کنیم که این عدد به ۲ میلیارد دلار هم برسد. در سال ۱۴۰۲ درمجموع محصولات دانش بنیان حدود ۷۰۰-۸۰۰ شرکت به بیش از ۸۵ کشور صادر شده است. این رشد صادرات از طرفی با تلاش و توجه شرکت‌ها و از سوی دیگر با برنامه‌های حمایتی معاونت علمی محقق شد و امیدواریم همین رشد را در سال ۱۴۰۳ شاهد باشیم.»   1403؛ سال پرکار بین المللی جالب است بدانیم که حوزه بین المللی دانش بنیان ها روند پرشتابی را در پیش گرفته و آن طور که میرآبادی رئیس سازمان توسعه همکاری‌های علمی و فناورانه بین‌المللی می گوید: تلاش می‌کنیم همین رشد را در سال ۱۴۰۳ داشته باشیم و پیش بینی ما این است که سال ۱۴۰۳، سال پرکار بین المللی در حوزه علم و فناوری باشد. با توجه به این که در سال ۱۴۰۲ پایه یک سری ارتباطات گذاشته شد، سال ۱۴۰۳ توافق نامه‌ها و تفاهم نامه‌ها عملیاتی خواهد شد و به بهره برداری خواهد رسید.   تحرک در حوزه بین الملل دانش بنیان ها اگرچه ظرفیت حوزه دانش بنیان ایران بسیار فراتر از شرایط کنونی است اما دانشمندان جوان ایرانی در حوزه دانش بنیان ها بر آن شده اند که بر سرعت فناوری ایرانی بیفزایند و از همین جهت این حوزه را بیش از گذشته به تحرک واداشته اند. طبق اعلام سازمان توسعه همکاری‌های علمی و فناورانه بین‌المللی معاونت علمی رئیس جمهور، در سال ۱۴۰۲ با شرکت‌های دانش بنیان ایرانی به ۳۵ نمایشگاه بین المللی اعزام شدند و همچنین پذیرای حدود ۱۰۰ هیئت خارجی نیز در داخل کشور بودند.           رقم صادرات دانش بنیان ها به نسبت مجموعه صادرات کشور هنوز کم است  ما در همین زمینه با دکتر راضیه کهنسال مدیر کریدور صادرات و تبادل فناوری معاونت علمی ریاست جمهوری همکلام می شویم و دیدگاهش را درخصوص پیشران توسعه دانش بنیان ها در عرصه صادرات و فعالیت های بین المللی جویا می شویم. کهنسال می گوید: ما در مسیر صادرات محصولات هنوز به نقطه نهایی نرسیده ایم ومسیر زیادی را پیش رو داریم و قطعا تمام تلاش ما نیز همین است که محصولاتی را در مسیر صادرات قرار دهیم که دارای ارزش افزوده بالایی باشد. برای نمونه به جای این که زعفران خراسان را به صورت خام صادر و خام فروشی کنیم، بتوانیم محصولاتی را از آن فراوری و صادر کنیم که تولید ثروت بیشتری نصیب کشور کند. کهنسال به 75 میلیارد دلار ارزش صادرات کشور اشاره و تاکید می کند: رقم 1.5 تا 2 میلیارد دلار صادرات محصولات دانش بنیان نسبت به مجموع رقم صادرات کشور، هنوز خیلی کم است و باید خیلی تلاش کنیم تا بتوانیم این ارقام و اعداد را افزایش دهیم. او در این زمینه، بر ضرورت ایجاد فرهنگ سازی داخلی برای تنوع بخشیدن به فراورده ها و  محصولات به منظور ایجاد ارزش افزوده بیشتر تاکید می کند و می گوید: همچنین نیازمند دیپلماسی علمی و فرهنگ سازی و برندسازی در عرصه بین الملل هستیم که اگر دارای توان صادرات تجهیزات پزشکی هستیم، خارجی ها هم نسبت به توانمندی ها و دانش ما آگاهی و باور پیدا کنند. علاوه بر این موارد، دانش و آگاهی های شرکت های دانش بنیان مان نیز باید در عرصه صادرات تقویت و گسترده شود. او تاکید می کند که تمامی این موارد در کنار یکدیگر منجر به اجرای سیاست هایی می شود که ما می توانیم مجموعه ای از خدمات و حمایت هایی را ایجاد کنیم که شرکت ها در مسیر صادرات محصولاتشان شرایط و موقعیت بهتری را بیابند.   بودجه هست اما عالی نیست از مدیر کریدور صادرات و تبادل فناوری معاونت علمی ریاست جمهوری درباره وضعیت بودجه ای حوزه دانش بنیان ها می پرسیم که پاسخ می دهد: بودجه به نسبت اقدامات وسیعی که باید صورت بگیرد، محدود است. شما تصور کنید ما با بودجه های موجود می خواهیم حدود 10 هزار شرکت دانش بنیان را حمایت کنیم که بتوانند به درجه ای از صادرات محصول برسند. باید این طور بگوییم، بودجه هست نمی گویم نیست اما لازم است خیلی بیشتر از این ها در این عرصه سرمایه گذاری صورت گیرد که بتوانیم در سال های نزدیک پیش رو بذری که در فضای دانش بنیان ها کاشته ایم تاثیرش را در اقتصاد دانش بنیان در بهترین شرایط ببینیم و داشته باشیم.