گام جدید دولت و مجلس در ساماندهی اجاره، زمین و مسکن

جوان آنلاین: در آستانه نقل و انتقال مستأجران و کسبه از شورای نگهبان خبر رسید که طرح ساماندهی بازار زمین، مسکن و اجاره‌بها پس از دو سال انتظار، سرانجام به تأیید این شورا رسیده است. این طرح که همه‌جانبه به موضوع ساماندهی می‌پردازد و شامل زمین و مسکنی که می‌خواهد وارد بازار اجاره یا خرید و فروش شود نیز می‌شود، چندین ماده در حمایت از مستأجران دارد که یکی از مواد مهم آن ماده۸ است که به سقف قیمتی اجاره‌بها می‌پردازد. علاوه بر این، بر اساس این طرح قیمت زمین و مسکن به صورت منطقه‌ای تعیین خواهد شد. نکته‌ای که در این طرح مغفول مانده قوانین مرتبط با اجاره واحد‌های تجاری است که هیچ قانون و قاعده‌ای برای تعیین قیمت رهن و اجاره ندارد.    مسکن یکی از محبوب‌ترین سرمایه‌ها به حساب می‌آید و این محبوبیت را می‌توان در این موضوع بررسی کرد که سرکوب قیمت یک کالا را می‌توان با واردات انجام داد، اما چون مسکن قابلیت واردات ندارد، محبوبیتی برای مردم جامعه ایجاد می‌کند تا سرمایه‌گذاری‌های خود را در این بخش انجام دهند، ضمن آنکه نبود مالیات کارآمد در بخش مسکن طی سال‌های گذشته بر محبوبیت این بخش افزوده است. به گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس برآیند این جذابیت‌ها باعث شده است قیمت مسکن طی ۱۷سال گذشته در تهران ۵۲برابر شود و در برخی شهر‌ها مانند یاسوج به هشت برابر برسد.  این روز‌ها جابه‌جایی واحد‌های مسکونی و تجاری رونق گرفته است. اگر مانند سال‌های گذشته هیچ قانونی برای تعیین قیمت رهن و اجاره واحد‌های مسکونی و تجاری وجود نداشته باشد، برخی از مستأجران مجبور به تخلیه واحد مسکونی و مهاجرت به حاشیه شهر هستند. همچنین بسیاری از کسبه که در واحد‌های استیجاری بودند نیز مجبور به تخلیه واحد‌ها و خانه‌نشین خواهند شد. حال در چنین شرایطی با تصویب «طرح ساماندهی بازار زمین، مسکن و اجاره‌بها» از سوی شورای نگهبان و ابلاغ آن به مجلس شورای اسلامی، دولت نوید آن را می‌دهد که قرار است از این پس دست دلالان از بازار مسکن کوتاه و بخش خرید و فروش و اجاره مسکن ساماندهی شود.  رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس با اشاره به افزایش نرخ اجاره‌بها در شهر‌های مختلف یادآور شد: نگاهی به آمار رشد اجاره‌بها در شهر‌های مختلف نشان می‎دهد، رشد این بخش در شهر‌های کوچک بیشتر از شهر‌های بزرگ بوده است که علت آن را می‌توان در عدم‌سودآوربودن ساخت مسکن با هدف اجاره‌دادن در شهر‌های کوچک جست‌وجو کرد، از همین رو مدیریت در زمینه اجاره‌بها باید معطوف به شهر‌های کوچک هم باشد.  کارشناسان تأکید دارند که ابتدا باید بازار مسکن را سامان دهیم تا بازار اجاره‌بها به تبع آن، ساماندهی شود. عده‌ای در موضوع اجاره‌بها، بحث ساماندهی مشاوران املاک را مطرح می‌کنند و آن اینکه سازوکار تعیین مبلغ حق‌الزحمه مشاوران املاک که تابع درصدی از ارزش معامله است، نوعی تعارض منافع ایجاد می‌کند که با افزایش نرخ اجاره، حق‌الزحمه آن‌ها هم افزایش پیدا می‌کند که برخی در این زمینه موضوع تغییر مبنای محاسبه حق‌الزحمه مشاوران املاک بر مبنای ارزش معاملاتی و اجاره‌ای املاک بر اساس موضوع ۵۴ و ۶۴ قانون مالیات‌های مستقیم را مطرح می‌کنند. برخی دیگر عنوان می‌کنند، چون ضمانت اجرایی کافی برای مالیات بر خانه‌های خالی ایجاد نشده و هنوز این قانون موفق نبوده است، اگر بتوانیم با تکمیل بانک‌های اطلاعاتی در این زمینه موفقیت‌هایی کسب و به اهداف آن دست پیدا کنیم، می‌توانیم شاهد آثار مثبت اجرای آن در بازار مسکن و اجاره‌بها باشیم.  خلاصه اینکه در این سال‌ها دولت و مجلس ده‌ها نسخه برای بخش مسکن پیچیدند، اما هیچ‌کدام به نتیجه مطلوب نرسید.     ابلاغ قانون قیمت‌گذاری در بازار مسکن به گزارش مهر، جواد سادات، مشاور وزیر راه و شهرسازی با تأکید بر اینکه برای نخستین بار است بعد از شکل‌گیری دولت مدرن در ایران قانون یکپارچه در حمایت از مستأجران و زنجیره تشکیل‌دهنده بازار اجاره و مسکن مصوب می‌شود، می‌گوید: این طرح که همه‌جانبه به موضوع ساماندهی می‌پردازد و شامل زمین و مسکنی که می‌خواهد وارد بازار اجاره یا خرید و فروش شود نیز می‌شود، چندین ماده در حمایت از مستأجران دارد که یکی از مواد مهم آن ماده۸ است که به سقف قیمتی اجاره‌بها می‌پردازد.     مجوز قیمت‌گذاری منطقه‌ای مسکن مشاور وزیر راه و شهر‌سازی می‌افزاید: ماده۸ این طرح که منتظر تصویب و ابلاغ است، به دولت مجوز می‌دهد، چنانچه تورم حوزه بازار مسکن بیش از تورم استانی باشد، بتواند به شکل استانی و شهرستانی نرخ‌گذاری قیمتی داشته باشد.  سادات تأکید می‌کند: همچنین در این ماده تبصره‌هایی وجود دارد که مستأجران می‌توانند چنانچه تخلفی شکل بگیرد و بیش از میزان ملک باشد، پس از گذشت حتی پنج سال اعلام شکایت کنند. این ماده و تبصره‌هایش حتی شامل واحد‌های صنفی که واحد‌ها را گران به مستأجران عرضه می‌کنند نیز می‌شود و به دولت و سازمان تعزیرات حکومتی این اختیار را می‌دهد بتوانند به واحد صنفی اخلالگر دسترسی داشته باشند و آن را ۱۰برابر جریمه و پلمب کنند.  مشاور وزیر راه و شهرسازی درباره قیمت‌گذاری‌ها در این طرح می‌گوید: در این طرح آنچه در نظر گرفته‌ایم، این است که ظرفیت قیمت منطقه‌ای واقعی‌تر می‌شود و در اختیار آحاد مردم قرار می‌گیرد. همچنین در این طرح که به زودی ابلاغ می‌شود، باید کارگروه‌هایی شکل بگیرد تا بتوان استثنا‌ها را نیز در قیمت منطقه‌ای لحاظ کرد. طرح ساماندهی بازار زمین، مسکن و اجاره‌بها مدلی را طراحی کرده است که بر اساس آن کف و سقف قیمت‌گذاری معین می‌شود.     حمایت از مشاوران املاک مجوزدار مشاور وزیر راه و شهرسازی درباره چگونگی فعالیت مشاوران املاک با اجرایی‌شدن این طرح و تبدیل آن به قانون می‌گوید: نگاه ما در این طرح حمایت از مشاوران املاکی مجوزدار و حرفه‌ای است. کمک می‌کنیم مشاوران املاک به شکل حرفه‌ای خدمات قابل‌اعتمادتری به مردم بدهند و این کار کمک می‌کند مردم مراجعات بیشتری به مشاوران املاک داشته باشند. برای افرادی که به شکل حرفه‌ای در این بازار حضور دارند و به اعتمادآفرینی بین مؤجر و مستأجر و خریدار و فروشنده کمک می‌کنند، این قانون و سیاست‌هایی که در وزارت راه و شهرسازی وجود دارد، راهگشاست.  وی می‌گوید: ابزار برخورد قانونی با اخلالگران بازار مسکن نیز در این طرح وجود دارد که این موضوع در ماده۱۵ این طرح آمده است. بر اساس آن برای اخلالگران تا ۱۰برابر جریمه و تا یک ماه پلمب در نظر گرفته‌شده و در صورت تکرار، محرومیت دائمی دیده شده است.  سادات به توضیح مهم‌ترین مسائلی که شورای نگهبان بر آن تأکید داشت و سبب تأخیر در تأیید آن شد، می‌پردازد و می‌گوید: در موضوع سیاست‌های مربوط به زمین و برخی از موارد که مربوط به سکو‌ها بود، شورای نگهبان ملاحظاتی داشت که در رفت‌وبرگشت شورای نگهبان و مجلس این موضوعات حل شد. تقویت بازار اجاره از طریق ارائه مشوق به مؤجران، استفاده از ظرفیت شهرداری‌ها برای شناسایی خانه‌های خالی و هزینه این بخش از مالیات برای احیای بافت‌های فرسوده شهری و ساخت خانه‌های ارزان‌قیمت برای اشخاص بی‌بضاعت، الزام تمامی دستگاه‌های اجرایی برای ارائه رایگان اطلاعات موردنیاز در سامانه ملی املاک و اسکان و پیش‌بینی ضمانت‌های اجرایی برای عدم‌درج اطلاعات در سامانه و خوداظهاری در سامانه ملی املاک و اسکان برخی از ویژگی‌های این طرح به شمار می‌رود.