اهل قلم، مجذوب سیمای امام (ره)

ستاره منوچهری- سی‌وپنج سال از رحلت بنیان‌گذار کبیر انقلاب اسلامی، امام خمینی(ره) می‌گذرد؛ شخصیتی که فراتر از زمانه خود بود و به دلیل ویژگی‌های برجسته سیاسی، مذهبی و فرهنگی‌اش یکی از تاثیرگذارترین شخصیت‌ها در تاریخ معاصر ایران و جهان به شمار می‌رود. سیمای امام در جنبه‌های مختلف فردی و اجتماعی، چه در دوره حیات ایشان و چه پس از رحلتشان، همواره محل بحث و نظر بوده و هنوز هم اهل قلم و اندیشه در این‌باره می‌نویسند. شخصیت و تفکر امام راحل به قدری تأثیرگذار و نافذ است که نویسندگان و اندیشمندان ایرانی و خارجی در دوره‌های مختلف درباره‌اش کتاب نوشته‌ یا اظهارنظر کرده‌اند. در ادامه از چند نویسنده، شاعر و اندیشمند ایرانی و خارجی نوشته‌ایم که آثارشان با محوریت امام خمینی(ره) منتشر شده‌است.    زندگی امام در «سه دیدار» نادر ابراهیمی نادر ابراهیمی، داستان‌نویس برجسته معاصر و خالق رمان «آتش بدون دود»، در کتابی به نام «سه دیدار»، زندگی امام خمینی(ره) را به شکلی داستان‌گونه و با نثری شاعرانه روایت کرده‌است. این اثر را می‌توان اولین برداشت‌های ادبی از زندگی رهبر کبیر انقلاب اسلامی ایران دانست. نادر ابراهیمی در «سه دیدار» تاریخ و داستان را با هم آمیخته و هر دیدار در یک فصل روایت شده‌است؛ سه دیدار که سه بار تکرار می‌شود به اضافه فصل نهایی که «دیدارهای درهم ریخته» نام گرفته است. نویسنده در مقدمه کتاب این‌طور نوشته است: «آن‌ها که واقعیت را می‌خواهند نه حقیقت را و طالب واقعیات تاریخی هستند نه حقایق انسانی، می‌توانند بی‌دغدغه خاطر به بهترین تاریخ‌ها مراجعه کنند».  در بخشی از جلد اول کتاب «سه دیدار» که به تازگی انتشارات سوره مهر، آن را تجدید چاپ کرده است، می‌خوانیم: «ناگهان دیدم که مردی از دریا برمی‌آید، چون عیسای ناصری، چون منصور حلاج و چون شیخ ما که نگاه خداوند بر اوست و اگر خواهد، چون قاصدک‌ها به سیاحتی سبک‌بالانه می‌بَرَدش.  گفتم: مبارک باد این چشمه نوجوش، که به جانب باغ منهدم اندیشه‌هایم جاری است تا این شِتای دیرپای را به گلبارانِ بهارانِ باقی بکشاند...»   روایتی از امام خمینی(ره) از زبان یک بعثی محمدرضا شرفی خبوشان، نویسنده رمان «بی‌کتابی» که جایزه کتاب سال را از آن خود کرده‌است، در داستانی به نام «روایت دلخواه پسری شبیه سمیر» به پسر جوانی می‌پردازد که عاشق امام خمینی(ره) است و وقتی به جبهه می‌رود، در یک عملیات مجروح می‌شود و زمانی که چشمانش را باز می‌کند، خود را در عراق می‌یابد و بعد هم دست تقدیر او را راهی وادی‌السلام، گورستانی در نجف می‌کند. شرفی خبوشان در این رمان، روایت‌هایی از ارواح این گورستان را برای خواننده بیان می‌کند تا مخاطب با گوشه‌هایی از تاریخ دو کشور ایران و عراق آشنا شود؛ جایی که یک راویِ بعثی از امام خمینی(ره) و دوران تبعیدش در عراق می‌گوید.  در بخشی از داستان می‌خوانیم: «بله، من آیت‌ا... را بارها در چیچکلی بورسا دیدم؛ همان که گفتی داخل هر روایتی باشد، همان روایت، دلخواه توست. پنج سال بعد از این‌که آیت‌ا... از بورسا رفت، من را آوردند وادی‌السلام؛ مرده و سرد. با هواپیما آوردند بغداد و بعد هم با ماشین انتقال دادند به این‌جا؛ مقبره خانوادگی‌مان. من آخرین علوی بورسا هستم که آمدم این‌جا و بعد از من کسی تا به حال جنازه‌اش این‌جا نرسیده. بعدها همین‌جا روایت آیت‌ا... را بیشتر شنیدم. فهمیدم آیت‌ا... بعد از این‌که از از بورسا رفته است، آمده نجف و در منزلی در خیابان شارع‌الرسول ساکن شده‌است».   «الف.لام.خمینی»، بهترین مستندنگاری هدایت‌ا... بهبودی، نویسنده و پژوهشگر انقلاب و دفاع مقدس در کتابی به نام «الف.لام.خمینی» یکی از مفصل‌ترین کار های تحقیقی درباره زندگی حضرت امام خمینی(ره) را انجام داده‌است. این کتاب، تکمیل‌کننده کتاب دیگر این نویسنده به نام «شرح اسم» درباره زندگی آیت‌ا... خامنه‌ای است. اهمیت این کتاب در جمع‌آوری و تدوین بخش مهم و قابل توجه اسناد و خاطرات مربوط به امام در حد فاصل ولادت تا پیروزی انقلاب اسلامی است که ارزش تاریخی و تحلیلی آن را بیشتر کرده‌ است. این کتاب که در یازدهمین دوره جایزه ادبی جلال آل احمد در بخش مستندنگاری برگزیده شد، شامل 18 فصل است و می‌توان آن را به دو بخش تقسیم کرد: بخش اول، زندگی مذهبی امام در قم که بیش از 40 سال از عمر ایشان را در برمی‌گیرد و بخش دوم، زندگی سیاسی امام که از میانه سال 1341 آغاز می‌شود.   «در آغوش قلب‌ها»، شاعرانه‌هایی برای امام نفوذ امام خمینی(ره) در دل‌های آزادگان سراسر جهان انکارنشدنی است. نمونه این تاثیرگذاری را می‌توان در کتاب «در آغوش قلب‌ها» دید؛ کتابی که زنده‌یاد محمدسرور رجایی، شاعر افغانستانی با محوریت سروده‌ها و آثار افغانستانی‌ها درباره امام راحل گردآوری کرده‌است. این اثر دربردارنده ۳۴ قطعه از خاطرات اهالی فرهنگ، فعالان ادبی و فرهنگی افغانستان و ۵۵ قطعه سروده شده از شاعران این کشور است. سروده‌ها در قالب‌های مختلف غزل، مثنوی، نیمایی و... به نظم در آمده که همگی بیانگر ارادت شاعران به امام (ره) است. بخش اول این کتاب، شعرهای شاعران افغانستانی درباره امام است و بخش دوم، خاطرات افغانستانی‌ها درباره ایشان است.   امام خمینی؛ فراتر از مرزهای ایران دو پژوهشگر ایرانی به نام‌های پژمان عرب و نرگس‌سادات مظلومی، در کتابی به نام «امام؛ فراتر از مرزها؛ امام خمینی در نگاه شخصیت‌ها، تحلیلگران و رسانه‌های بین‌المللی»، مجموعه‌ای از اظهارنظرها و نوشته‌های شخصیت‌های مختلف جهان، از چهره‌های دینی و مذهبی تا چهره‌های فرهنگی و سیاسی مانند میشل فوکو، روژه گارودی، کلیم صدیقی، نلسون ماندلا و... را گردآوری کرده‌اند. کتاب «امام؛ فراتر از مرزها»، ۴ فصل اصلی دارد: «احیاگر اسلام در نگاه رهبران و سیاستمداران جهان»، «مبدع حکومت اسلامی در قرن ۱۴ از نگاه متفکرین و اندیشمندان»، «ساده‌ترین حاکم جهان در کانون توجه رسانه‌ها» و «امام امت از منظر عالمان و رهبران دینی»