روزنامه خراسان

همه از جنس اقیانوسیم

برگشتم به چیزی که آرزویش را داشتم «دوست داری در آینده چی‌ کاره بشی؟» همه ما در کودکی دست‌کم یک بار به این سوال، پاسخ دادیم و جواب امیر ارکان‌فر غواص گزارش ما یک کلمه بوده‌است: «غواص». او درباره مسیر غواص‌شدنش می‌گوید: «پدرم کارمند تربیت بدنی بود و به همین ‌واسطه من از بچگی با آب و استخر آشنا بودم. خیلی به ماهی و آکواریوم و این جور چیزها علاقه‌مند بودم تا این که یک روز از روی یک آگهی که به شیشه مغازه آکواریوم و ماهی‌فروشی چسبانده بودند مطلع شدم که می‌توانم غواصی را یاد بگیرم. وقتی دوره‌های غواصی را شروع‌کردم حسابی گرفتار شدم. این قضیه مربوط به حدود 20سال پیش است. از دوره مقدماتی شروع کردم و تا کمک مربیگری پیش رفتم و ازدواج‌ کردم. بعد از متاهل‌شدن درگیر زندگی شدم و دیگر دوره‌ها را ادامه‌ ندادم و یک فاصله‌ افتاد. بعدها وقتی فهمیدم بعضی از هم‌دوره‌ای‌های خودم، مدرک مربیگری‌شان را گرفته‌اند و دارند کار می‌کنند، دوباره برگشتم به سمت چیزی که آرزویش را داشتم و الان حدود 8 سال است که  مدرک مربیگری غواصی‌ام را گرفته‌ام. در طول دوره‌ها ساکن تهران بودم و به خاطر تکمیل دوره‌های آموزشی مجبور بودیم هرچند وقت یک‌بار به قشم، کیش یا چابهار برویم و برگردیم. وقتی مدرک مربیگری‌ را گرفتم تصمیمم را گرفتم و به همراه همسر و پسر 13ساله‌ام به کیش مهاجرت کردیم تا تمام وقت و انرژی و تمرکز را روی غواصی و حرفه‌ای که به آن علاقه‌مندم، بگذارم. از همان زمان هم مدرس غواصی مجموعه مارینا کیش هستم.»     می‌پرسند آن پایین چه خبر است! «شغل غواصی برای عموم مردم خیلی اتفاق عجیب و بزرگی است. آن موقع که من غواص شدم غواصی نسبت به این روزها ناشناخته‌تر بود و اطرافیان وقتی می‌فهمیدند من غواصم می‌گفتند برایمان تعریف کن آن پایین چه خبر است؟ آن‌جا چه می‌بینی؟ کوسه هم هست؟ فشار آب را چه کار می‌کنید؟ و... الان 20 سالی از این قضیه گذشته اما هنوز بین عموم مردم اطلاعات زیادی از این شغل نیست.» ارکان‌فر با این مقدمه غواصی را این‌طور تعریف می‌کند: «همه فکر می‌کنند ما در اعماق آب، خیلی زیاد تحت فشاریم و در خطر برخورد با موجودات عجیب‌و‌غریبی هستیم. ولی من به همه می‌گویم ما همین الان هم کف اقیانوسیم؛ یعنی اتفاق عجیبی نمی‌افتد. ما الان کف اقیانوسی از هوا هستیم و این جوی که دورتادور کره زمین را پوشانده‌ است. حالا می‌خواهیم برویم زیر آب، جایی که دورتا دورمان آب است و تنها اتفاق، وزن آب بالای سرمان است که به بدن‌مان فشار می‌آورد. حدود 60 درصد بدن ما از آب تشکیل‌ شده و ما از جنس همان اقیانوس هستیم. شما وقتی در اعماق قرار می‌گیرید بدن‌تان هیچ‌ فشاری را احساس نمی‌کند چون بدن هم از آب به وجود آمده است. فقط منافذ خالی بدن‌مان که در آن هوا وجود دارد در عمق‌های مختلف این تغییر فشار را حس می‌کنند و ما با راهکارهایی که بلدیم این فشار را با فشار محیط برابر می‌کنیم.»     غواص‌ها اکسیژن تنفس نمی‌کنند این غواص توضیحاتی درباره این که تا چه عمقی و چه مدت زمانی می‌شود غواصی کرد هم می‌دهد: «حداقل زمانی که در دایوهای غواصی آموزشی زیر آب هستیم 20 دقیقه است. «دایو سایت» همان سایت غواصی است که در آن می‌توانید بسته به عمق غواصی، آبزیان و سازه‌هایی که در زیر آب هستند را ببینید. ولی بسته به عمقی که می‌رویم مدت زمان مجاز‌مان متفاوت است. هر چقدر عمیق‌تر می‌رویم محدودیت‌مان برای حضور زیر آب بیشتر می‌شود. برای این که ملموس باشد و درک کنید بیشترین زمانی که می‌توانیم در عمق 20 متری باشیم 51 دقیقه است و اگر بشود 30 متر زمان به 20 دقیقه تبدیل می‌شود. در کل هر چه عمیق‌تر می‌شویم محدودیت زمانی‌مان بیشتر می‌شود. آن سیلندری که همراهمان است هرچقدر عمیق‌تر شویم مصرف هوای بالاتری دارد. یعنی اگر در سطح دریا در هر دقیقه 20لیتر هوا تنفس می‌کنیم در عمق 10متری این مقدار به 40 لیتر و در عمق 20متری به 60 لیتر می‌رسد و چون فشار محیط افزایش می‌یابد مجبورید هوای پرفشارتری تنفس کنید. خیلی‌ها فکر می‌کنند آن سیلندر خیلی سنگین یا عجیب است، اما نفس کشیدن با آن سیلندر هم مثل نفس‌کشیدن عادی است و برعکس افکار عمومی که فکر می‌کنند غواص‌ها اکسیژن تنفس می‌کنند، همین هوای معمولی است که رطوبتش گرفته شده است. تنها به خاطر این که سیلندرها دچار زنگ‌زدگی نشود هوای خشک را تنفس می‌کنیم.»  
اجازه داریم تا 40 متر غواصی کنیم خیلی از ما دنیای زیر آب را با مستندها می‌شناسیم. می‌خواهم بدانم که واقعا این دنیا از دید یک غواص شبیه همین مستندهاست یا نه. ارکان‌فر که معلم غواصی در جزیره کیش است می‌گوید: «ما در دوره مقدماتی که هنرجوها غواصی تا 20متر را یاد می‌گیرند، گونه‌ها و دسته‌های مختلف ماهی که زیستگاه‌شان متفاوت است را تعقیب می‌کنیم. در 10 متر اول بیشتر موجوداتی که در دایو سایت‌های مرجانی زندگی می‌کنند ماهی‌های رنگ‌و‌وارنگ که همان ماهی‌های آکواریومی هستند و مرجان را بیشتر می‌بینیم. هر چقدر عمق‌مان بیشتر شود دسته‌های ماهی‌ها و اندازه‌ آن‌ها بزرگ‌تر می‌شود.» از او می‌پرسم معمولا تا چه عمقی پایین می‌رود، می‌گوید: «ما در غواصی ورزشی ماکزیمم عمقی که بعد از آموزش‌ها مجاز هستیم و می‌توانیم آن را تجربه‌کنیم تا 40متر است. عمیق‌ترین دایو سایت جزیره کیش کشتی غرق‌شده داماست که در عمق 33متری قرار دارد و ما کنار آن غواصی می‌کنیم. ولی اگر هنرجوها بخواهند عمق‌های بیشتر را تجربه‌ کنند مدرسه غواصی‌مان این امکان را دارد چون میانگین عمق خلیج فارس روی 80 متر است اما بخش‌هایی هم دارد که عمق آن به 130 تا 140 متر می‌رسد.»     همیشه با ذوق‌وشوق دنیای زیر آب را می‌گردم پاسخ ارکان‌فر به این که دنیای زیر آب برایتان رنگ تکرار گرفته، یک «نه» محکم است و دلیلش را هم این‌طور بیان می‌کند: «وقتی زیر آب می‌رویم وارد دنیایی می‌شویم که تمدن آن از دنیای خشکی خیلی قدیمی‌تر است. بارها صحبتش شده‌ وقتی کوسه‌ها بودند هنوز روی زمین درخت‌ها به وجود نیامده بودند. یعنی ما در اقیانوس‌ها موجوداتی داریم که بسیار قدیمی و ساکنان اولیه کره زمین هستند و در کنار این‌ها بودن و غواصی کردن خیلی جالب است. من خیلی عجیب‌و‌غریب دنیای زیر آب را دوست دارم. جوری که خودم تعجب می‌کنم. مثلا روزهایی فشار کاری خیلی زیاد است و صبح تا شب در آب هستم و یک لحظه بدنم خشک نیست؛ مدام می‌روم و می‌آیم. باز در چنین شرایطی وقتی شب می‌خواهم برگردم خانه و بچه‌ها می‌گویند ما غواصی شب داریم، با خودم دودوتا چهارتا می‌کنم که بروم غواصی شب یا نه. بعد هم به خودم می‌گویم: «بابا! بسه دیگه از صبح داری می‌ری» یا بعضی وقت‌ها که می‌خواهم هنرجوها را به یک دایو سایت ببرم، از من می‌پرسند امروز کجا می‌رویم؟ من می‌گویم سایت سازه‌ها. وقتی به من می‌گویند آن‌جا را که چند روز پیش دیدیم، می‌گویم من هر روز دارم این جا را می‌بینم و باز هر روز احساس می‌کنم برایم جدید و تازه است. با ذوق و شوق می‌گردم و هیچ‌وقت دنیای زیر آب هرگز برایم تکراری نشده‌است.»  
 
کرونا جمعیت مرجان‌ها را زیاد کرد  می‌خواهم بدانم اخبار و تصاویری که درباره تغییرات منفی دنیای زیر آب می‌شنویم و می‌بینیم چقدر درست است. ارکان‌فر ضمن تایید تاثیر انسان‌ها روی دنیای زیر آب می‌گوید: «من بیشترین تغییری که دیدم دوران بعد از کرونا بود که خیلی برایم برجسته است. در یک بازه زمانی رفت‌و‌آمد انسان در دریاها و اقیانوس‌ها به خاطر ویروس کرونا کم شد. این خیلی تاثیر مثبتی گذاشته‌ بود و جمعیت مرجان‌های جزیره کیش خیلی زیاد شد. در صورتی که در یک دوره من برای این که به هنرجوهایم یک مرجان زنده نشان‌ بدهم باید تا عمق‌های پایین‌تر می‌رفتم و مدت‌ها می‌گشتم. یک زمانی هم به خاطر گرمایش کره زمین همه مرجان‌های جزیره از بین رفته‌بود ولی بعد از کرونا و محدودیت‌های رفت‌و‌آمد، جمعیت مرجان‌ها بسیار زیاد شد و این خیلی امیدوارکننده است. دوره‌هایی که نظارت بیشتری بود می‌دیدم دسته‌های ماهی باراکودا که داخل سازه‌ها زندگی می‌کردند بیشتر شده است. اما با این صید بی‌رویه که می‌بینیم نمی‌شود امیدوار بود. کافی‌ است دم غروب به نزدیکی 20 مایلی جزیره بروید و بشمارید چند قایق برای ماهی‌گیری تورشان را به آب می‌اندازند. انگار که مسابقه است و هرکس برداشت بیشتری کند برنده‌ است. خب با این روند برداشت بی‌رویه از جمعیت‌ ماهی‌ها کم می‌شود.»  


 
 
 
تورهای رها‌شده برای ماهی‌ها؛ دیوار مرگ است ارکان‌فر معتقد است قوانین ماهی‌گیری قدرت اجرایی ندارد و آن‌چه می‌بیند را این‌طور روایت می‌کند: «گفته شده که کسی در20مایلی جزیره اجازه تور‌ انداختن و ماهی‌گیری ندارد یا استفاده از برخی تورها مثل تورهای اسرائیلی ممنوع است. اما اگر دم غروب به سمت دریای اطراف جزیره حرکت‌کنید شاید 100 قایق تشت بندری ببینید که همه‌شان از چارک و شهرهای ساحلی نزدیک جزیره می‌شوند. ما وقتی غواصی شب می‌رویم می‌بینیم که چراغ‌هایشان روشن است و تا صبح همه تورهایشان را پهن می‌کنند. خیلی‌هایشان نمی‌دانند که این جا دایو سایت و محلی ا‌ست که در بعضی از آن ها سازه زیر آب است و وقتی تور بیندازید احتمال گیرکردن تور به این سازه‌ها هست. ماهی‌گیر شهرهای دیگر بودند و می‌بینند این جا می‌شود ماهی‌گیری کرد و تور می‌اندازند. وقتی هم تورشان به صخره و سازه‌ها گیر می‌کند دیگر نمی‌توانند جمعش کنند. خودشان هم غواص نیستند که بتوانند بروند در عمق 20 متری تور را آزاد کنند. پس تا جایی که بتوانند تور را می‌کشند و جایی هم که نتوانند تور را می‌بُرند و همان‌جا رها می‌کنند. آن وقت این تور مانند یک دیوار مرگ زیر آب قرار می‌گیرد و ماهی‌ها یکی‌یکی به آن گیر می‌کنند و می‌میرند. ماهی‌های دیگر هم که می‌آیند آن‌ها را بخورند گرفتار می‌شوند و این زنجیره همین جور ادامه‌دار می‌شود.»         در دایرکت می‌پرسند آن پایین کوسه نمی‌بینید؟ یکی از شگفت‌انگیزترین لحظات غواصی «ارکان‌فر» دیدن یک وال‌ شارک یا کوسه‌نهنگ در جزیره کیش در عمق 20 متری بوده‌است. البته مردم همیشه سوال‌های عجیبی از او می‌پرسند و خودش این طور تعریف‌می‌کند: «مردم این سوال را زیاد می‌پرسند که مثلا شما کوسه نمی‌بینید آن پایین؟ کوسه‌ها به شما حمله نمی‌کنند؟ اگر دایرکت‌های من را ببینید مدام این سوال تکرار می‌شود. خبر خوب این که در دنیای زیر آب برعکس خشکی موجود مهاجمی برای انسان ندارد. برعکس این که وقتی جنگل می‌روید و مدام نگران این هستید که اینجا خرس، سگ‌ ولگرد یا گرگ ندارد؟ مار از لابه‌لای بوته‌ها بیرون نمی‌آید؟ ولی در دنیای زیر آب اصلا این‌جور نیست. من می‌گویم انگار چون تمدن‌شان از ما قدیمی‌تر است حد و حدود خودشان را می‌دانند. عجیب‌ترین موجود دنیای زیر آب که این‌قدر انسان از آن فوبیا دارد کوسه است. کافی است در یوتیوب جست وجو کنید و ببینید که این موجود یکی از شگفتی‌های زیر آب برای غواص‌ها شده. آرزو دارند بتواند کنار آن غواصی کنند و همین‌طور یکی از گران‌قیمت‌ترین غواصی‌ها در دنیاست. کوسه‌ها آن‌قدر باهوش هستند که می‌دانند ما در زنجیره غذایی آن‌ها نیستیم و اگر در دنیای زیر آب حد خودمان را بدانیم و به آن‌ها آزاری نرسانیم که مجبور شوند از خودشان دفاع‌کنند، خطری برای غواص ندارند. این‌طور نیست که مثلا کوسه وقتی یک انسان را زیر آب ببینید بگوید آخ‌جون! انسان پیدا کردم!»  
 
5سوال پرتکرار از غواص‌ها چند سوال پرتکرار و مهم درباره غواصی را خلاصه‌طور پرسیدیم غواصی برای خیلی از ما در ردیف شغل‌هایی‌ است که سوالات‌مان درباره آن هیچ‌وقت تمام نمی‌شود. چند سوال پرتکرار و مهم را خیلی خلاصه و به‌ صورت پرسش‌و‌پاسخ از آقای ارکان‌فر پرسیدم تا راحت‌تر به جواب برسید.   1.فردی که شنا بلد نیست می‌تواند غواصی کند؟ خیلی‌ها فکر می‌کنند حتما باید نجات غریق یا شناگر حرفه‌ای باشند تا غواصی کنند اما غواصی خیلی خیلی راحت‌تر از شنا کردن است چون برای شنا باید یک هماهنگی بین دست و پا و سرتان در سطح آب باشد تا بتوانید هوا را تنفس کنید اما در غواصی شما مثل فضانوردان معلقید و هوا هم که از طریق سیلندر تامین می‌شود در اختیارتان است. کافی ا‌ست پوزیشن بدن تان را افقی کنید و پاهایتان را که مجهز به فین (کفش غواصی) است آهسته حرکت بدهید.    2.غواصی محدودیت سنی دارد؟ همه افراد از 10 سال به بالا حتی 99ساله‌ها اگر سیستم سلامتی‌، گردش خون، سینوس و گوش‌های سالم داشته‌باشند می‌توانند غواصی‌کنند. حتی در گینس یک زوج 99ساله تا عمق 30 متر را غواصی کردند. قبل از دوره آموزشی، یک پزشک فرد را چکاپ و سلامتش را تایید می‌کند.    3. غواصی ورزش گرانی‌ست؟ در ایران نسبت به تمام کشورهای دنیا ارزان‌ترین شکل حضور در یک دنیای دیگر است. یکی از دوستانم همیشه می‌گفت تو اگر بخواهی به یک دنیای دیگر سفر کنی مثلا با یک سفینه به فضا بروی ببین چقدر هزینه دارد اما دنیای زیر آب ارزان‌ترین سفر شما به یک دنیای دیگر است. الان  با دوره‌های مقدماتی  15میلیون تومانی می‌توانید 6 غواصی داشته‌باشید و مدرک بین‌المللی بگیرید. این رقم در خارج از کشور پول 2 یا 3 غواصی تفریحی است، نه آموزشی.    4. فوبیای آب دارم، می‌توانم غواصی کنم؟ من هنرجویی داشتم که حتی از زیر دوش حمام رفتن می‌ترسیده‌است یا فوبیای فضای بسته داشته، اما وقتی غواصی را شروع کنید این فوبیا خیلی زود به عشق و علاقه تبدیل می شود. زیر آب اصلا محیط بسته نیست و شما آزادی عمل بیشتری دارید. کافی ا‌ست استفاده از پاهایتان را بلد و با آب آشنا باشید تا این تجربه لذت‌بخش را به تجربه‌هایتان اضافه‌ کنید.    5. چه اتفاقات بدی ممکن است برای یک غواص بیفتد؟ اتفاقات بدی که بشود به آن فکر کرد شاید گم‌شدن یا گیرکردن غواص در تورهای سرگردان در عمق دریا باشد. غواص حواسش نباشد هوایش را چک کند یا این که حواس‌پرتی باعث گزیدگی توسط توتیا یا دیگر موجودات دریایی شود. البته ما در دوره‌های آموزشی یاد می‌گیریم که اگر این چالش‌‌ها پیش آمد چطور به بهترین شکل به آن عکس‌العمل نشان بدهیم و نگذاریم مشکل حادتر شود.
لینک منبع خبر
پربازدیدترین‌های روزنامه ها
عذرخواهی یک مدعی اصلاحات از اهانت بی‌شرمانه به شهید رئیسی (کيهان) پزشکیان به اصلاح‌طلبان و امریکا باج نداد (جوان)
سایر اخبار این روزنامه
واسطه آشنایی مردمان امروز با مولانا دیپلماسی نرم سعودی در عراق بوداپست؛ صحنه‌ای برای نمایش بزرگ حسن ماجرای جن و خون! مسئله تورم روی میز دولت چهاردهم ناکامی سند ملی 20ساله حاشیه نشینی نسخه پیچیده تورم مزمن وعده‌ها پیش از اعلام صلاحیت ها! جواد الائمه(ع) ؛ مظلوم و پیروز در تنگناهای اجتماعی مردم، پای ثابت تئاتر مشهد یک جو عقل همه از جنس اقیانوسیم قمار جدید غرب در آژانس