گروه اقتصادی :«گازوئیل رسما سه نرخی شد.»این خبری است که دیروز  در فضای رسانه ای کشورمان بازتاب پیدا کرد. بر اساس خبر اعلام شده،  با تصویب هیات وزیران، گازوئیل با سه‌نرخ سهمیه ‌ای، نیمه ‌یارانه‌ای و آزاد عرضه می شود. هیات وزیران تغییر نرخ گازوئیل را به صورت سه‌نرخی مصوب کرد، به‌گونه‌ای که قیمت سهمیه‌ای همچنان باقی بماند. یک نرخ نیمه‌یارانه‌ای به عنوان نرخ دوم و یک نرخ آزاد به عنوان نرخ سوم، برای گازوئیل تعیین شد. علی رغم انتشار این خبر اما هنوز جزئیاتی در رابطه با زمان اجرای این مصوبه، چگونگی سهمیه بندی و تعیین نرخ مشخص نشده است.پیگیری های تجارت نشان می دهد ، نرخ گازوئیل سهمیه‌ای،  ۳۰۰ تومان، نرخ گازوئیل نیمه یارانه ‌ای،  حدود ۱۵ هزار تومان و نرخ گازوئیل آزاد: حدود ۳۰ هزار تومان قیمت گذاری شده است. همه مصارف ناوگان سنگین طبق «بارنامه برخط» با گازوئیل ۳۰۰ تومانی تامین شده اما مصارف مازاد نه.
تجارت مدتی قبل(6اردیبهشت) طی گزارشی به برنامه دولت برای 3نرخی کردن حامل های سوخت به خصوص بنزین و گازوئیل اشاره کرده و در گفت وگو با تحلیلگران ابعاد و زوایای گوناگون آن را تشریح کرد. در گزارش یاد شده اعلام شد که دولت ابتدا سراغ افزایش قیمت گازوئیل می رود و پس از ارزیابی های میدانی و پایش بازخوردها سراغ افزایش قیمت بنزین می رود. دولت با سه‌نرخی کردن گازوئیل قصد دارد مصرف این سوخت را بهینه کرده و از قاچاق آن به کشورهای همسایه، که به دلیل اختلاف قیمت جذابیت بالایی دارد، جلوگیری کند. پیش‌تر، گزارش‌هایی از عرضه گازوئیل آزاد با قیمت‌هایی بین ۲۵۰۰ تا ۷۰۰۰ تومان در جایگاه‌ها منتشر شده بود، در حالی که نرخ رسمی آن ۶۰۰ تومان است و این اختلاف قیمت، زمینه‌ساز سوءاستفاده و قاچاق بوده است. اما این مصوبه چالش‌هایی نیز به همراه دارد. ابهام در نرخ‌های جدید و سهمیه‌بندی دقیق، می‌تواند به سردرگمی مصرف‌کنندگان و افزایش هزینه‌های حمل‌ونقل منجر شود. به گفته برخی کارشناسان، اگر نرخ آزاد به ارقامی مانند ۲۸۵۲۰ تومان، که در برخی گزارش‌ها ذکر شده ، نزدیک شود، فشار اقتصادی بر بخش‌های تولیدی و خدماتی افزایش خواهد یافت. همچنین، عدم تعیین سهمیه برای ماشین‌آلات کشاورزی در این مصوبه، نگرانی‌هایی را در میان کشاورزان ایجاد کرده است.

بنزین در آستانه سه‌نرخی شدن؟
2اردیبهشت ماه بود که عزیزی فارسیانی از اجرای ایده 3نرخی شدن بنزین در سراسر کشور خبر داد. نماینده چهارمحال و بختیاری درباره مکانیسم اجرایی طرح توضیح داد: «در این سیستم جدید، هر شهروند ایرانی بر اساس کد ملی خود سهمیه بنزین دریافت می‌کند. به عنوان مثال، برای هر فرد روزانه یک لیتر بنزین با قیمت یارانه‌ای ۳۰۰۰ تومانی در نظر گرفته می‌شود که در ماه به ۳۰ لیتر می‌رسد.»
بر این اساس برخی معتقدند  مصوبه سه‌نرخی شدن گازوئیل، احتمالات کلی برای اعمال سیاست مشابه برای افزایش قیمت بنزین را تقویت کرده است. این در حالی است که برخی منابع از برنامه‌ریزی برای افزایش قیمت سوخت، از جمله بنزین، از ابتدای سال ۱۴۰۴ خبر داده‌اند. هرچند این اطلاعات تأیید رسمی نشده است، اما سابقه دولت در اصلاح قیمت سوخت نشان می‌دهد که چنین اقدامی دور از انتظار نیست. در حال حاضر، بنزین با دو نرخ سهمیه‌ای (۱۵۰۰ تومان) و آزاد (۳۰۰۰ تومان) عرضه می‌شود. سه‌نرخی شدن بنزین می‌تواند شامل افزودن یک نرخ آزاد باشد که مصرف‌کنندگان را به مدیریت بهتر سوخت تشویق کند. با این حال، این اقدام ممکن است با واکنش‌های اجتماعی همراه شود، به‌ویژه در شرایطی که تورم و فشار اقتصادی بر خانوارها همچنان بالاست. تصویب سه‌نرخی شدن گازوئیل توسط هیات وزیران، گامی در راستای اصلاح نظام یارانه‌های انرژی و کاهش قاچاق سوخت است، اما در حقیقت، گران شدن فرآیند تأمین سوخت برای ناوگان حمل بار کشور، منجر به افزایش قیمت کالاهای مصرفی خواهد شد. این سیاست می‌تواند زمینه‌ساز تغییرات مشابه در قیمت‌گذاری بنزین باشد، که پیامدهای اقتصادی و اجتماعی گسترده‌ای خواهد داشت. دولت برای موفقیت این طرح، نیازمند شفافیت، اطلاع‌رسانی دقیق و حمایت از بخش‌های آسیب‌پذیر است تا از تبعات منفی آن بکاهد.

تبعات بنزین 3نرخی 

گرانی بیشتر بنزین، کوچک شدن سفره های مردم
اما اگر فرض بگیریم که دولت دست به یک چنین اقدامی زده و قیمت بنزین را نیز مانند گازوئیل رسما 3نرخی کند، چه اثراتی در اقتصاد و معیشت خانوارها خواهد داشت؟ حسین صمصامی در گفت وگو با تجارت درباره تبعات بنزین 3نرخی در معیشت مردم می گوید:« دولت ایده افزایش قیمت بنزین را از ابتدای فعالیت هایش دنبال می کند، حتی در بودجه ای که برای سال 1404 ارائه کرد، بخشی از بودجه بنزین وارداتی را حذف کرده بود تا از طریق افزایش قیمت بنزین آن را جبران کند. مجلس اما اجازه یک چنین رفتاری را نداد و بودجه های حذف شده را دوباره به ردیف های مالی بازگرداند.» عضو کمیسیون اقتصادی درباره 3نرخی شدن احتمالی بنزین و اثر آن در زندگی اقشار مختلف می گوید:« هرچند دولتی ها ایده بنزین 3نرخی را تکذیب می کنند اما به نظرم به زودی آن را اجرایی خواهند کرد. شخصا فکر می کنم، هر نوع افزایش در قیمت حامل های انرژی به واسطه تاثیری که در نرخ تورم دارد، زندگی شهروندان را تحت تاثیر قرار داده و باعث گسترش فقر و فشار معیشتی به مردم می شود. . بنزین 3نرخی با توجه به مرجعیتی که دارد باعث افزایش قیمت مجموعه اقلام مصرفی و خدمات می شود. وقتی قیمت بنزین بالا می رود، کرایه های حمل و نقل، خدمات مختلف و حتی قیمت لاستیک و تعمیرات خودرو، لوازم یدکی، قیمت کالاهای خرد و...هم گران می شود.»  صمصامی یادآور می شود:«  قبل از هر چیز باید دید هدف دولت و طرفداران این ایده در مجلس از افزایش نرخ  بنزین چیست؟ اگر هدف کاهش مصرف است، بدون تردید گران کردن بنزین تاثیری در کاهش مصرف بنزین نخواهد داشت. اینکه گفته شود که مثلا هر ماه 30 یا 40 یا 50لیتر به قیمت 3هزار تومان به مردم داده می شود و قیمت بنزین آزاد بالاتر از این میزان مصرف 20هزار تومان خواهد بود، جز اینکه باعث فشار معیشتی فراوان به دهک های محروم شود، فایده ای نخواهد داشت. تجربه ثابت کرده که در بازارهای چند نرخی این نرخ بازار آزاد است که مبنای محاسبات قیمت سایر اقلام قرار می گیرد. هنانطور که در زمان ارائه ارز 4200 تومانی هم میزان محاسبه قیمت ها نرخ ارز بازار آزاد بود. یعنی دولت ارز 4200 تومانی تخصیص می داد اما قیمت اقلام اساسی با نرخ ارز بازار آزاد تعیین می شد. این بار هم همینگونه خواهد بود، آنچه منشا نرخ گذاری ها است، بنزین نرخ آزاد است. »