روزنامه اعتماد
1404/09/17
گسترش مناسبات روسيه و هند پيامي صريح به واشنگتن
سفر چهارم و پنجم دسامبر آقاي پوتين، رييسجمهور فدراسيون روسيه، به هند كه با استقبال كمنظير و بيسابقه نارندرا مودي، نخستوزير اين كشور و ساير مقامات هندي همراه بود، نوعي پيام صريح دهلينو به واشنگتن درباره بيتوجهي هند به اعمال فشارهاي طرف امريكايي براي كاهش مناسبات با روسيه، به ويژه نسبت به دستورات تعرفهاي ۲۱ نوامبر ترامپ تلقي ميشود.به عبارتي، هند كه متحد استراتژيك امريكا محسوب ميشود، در شرايط تحولات نظم جديد، روسيه را به عنوان شريك استراتژيك مستحكم خود انتخاب كرده است. از همين رو، از سفر اخير رييسجمهور روسيه به عنوان «روابط استراتژيك ممتاز» روسيه و هند نام برده ميشود كه گامي فراتر از روابط استراتژيك است. حضور مودي، نخستوزير هند، در فرودگاه و استقبال از آقاي پوتين پاي پلكان هواپيما، پيام صريحي را منتقل كرد، چراكه مقامات هندي به هيچ عنوان، طبق پروتكلهاي خودشان براي استقبال به پاي پلكان هواپيما نميروند. اين نكته از آغاز سفر تا پايان ملاقاتها، گفتوگوها، ضيافتها و نشست خبري، كاملا بيانگر پيام روشن هند در روابط با روسيه بود.
در همين راستا، آقاي پوتين اعلام كرد كه روابط دو كشور حاصل ۲۵ سال دوستي نزديك و روابط شخصي او با مودي است. توافق طرفين براي جهش حجم تجارت از رقم ۷۰ ميليارد دلار فعلي به ۱۰۰ ميليارد دلار، يكي از دستاوردهاي قابل توجه سفر بود. در كنار اين موضوع، كه يكي از محورهاي چندبُعدي اين سفر كه ابعاد سياسي، امنيتي، اطلاعاتي، اقتصادي، بينالمللي و فرهنگي داشت، حوزه انرژي و اقتصاد بود. در اين حوزه، توافق براي بازگشت صادرات روزانه يكميليون و ۶۵۰ هزار بشكه نفت خام روسيه به هند اهميت زيادي دارد. شايان توجه است كه در سال ۲۰۲۴، نزديك به ۸۸ ميليون تن نفت خام روسيه به هند صادر شده و اكنون با وجود تعرفههاي جديد امريكا، دو شركت مهم «ايندين اويل» و «بهارات پتروليم» همچنان خريداران اصلي نفت روسيه هستند و اين بازار را حفظ كردهاند. مجددا قرار است سطح واردات دوباره به دوره گذشته روسها بازگردد و حتي طبق توافقات غيرعلني دو طرف، به رقم بالاتري نيز برسد. با اين همه نكته جالب توجه اينكه پيش از عزيمت پوتين از مسكو به دهلينو، «ويتكاف» فرستاده ويژه ترامپ، در كرملين با او ديداري پنج ساعته كرد و در همين ديدار طرف روسي اعلام نمود كه اقدامات امريكا براي اخلال در مبادلات تجاري روسيه بينتيجه خواهد بود. همين امر نشان ميدهد مسير طرف امريكايي به سمت اصلاح فشارهاي تعرفهاي بر خريداران نفت روسيه ممكن است تغيير كند؛ چراكه در عمل، خريداران اصلي نفت روسيه، به ويژه هند، حاضر نيستند منافع و بازار فعلي خود را از دست بدهند. اين موضوع براي روسيه يك پيروزي بسيار مهم محسوب ميشود كه توانسته بازار اصلي خود در هند را حفظ كند. همچنين براي هند، انتخابي صحيح به شمار ميرود؛ چراكه بارويكردي راهبردي ضمن حفظ توازن در روابط با واشنگتن، مناسبات خود را با مسكو نيز تعميق ميبخشد. در كنار اين، وزارت كار روسيه مجوز ورود ۷۰ هزار نيروي جديد هندي در روسيه را صادر كرده است. اين نيروها شامل بخشهاي تخصصي و حرفهاي در حوزههايي چون الكترونيك و مهندسي و همچنين نيروهاي آماتور در بخشهاي نساجي و خدماتي خواهند بود. اين اقدام بيانگر مسير همكاريهاي درهمتنيده چند بُعدي اقتصادي دو كشور است. همچنين دو بانك بزرگ روسيه (و/ ت/ب) و (ازبر بانك)، با ايجاد نمايندگي در دهلينو براي رفع موانع همكاريهاي تجاري و ايجاد يك پلتفرم مالي مشترك براي تبادلات مشترك بر پايه روبل و روپيه تلاش ميكنند. اين ساز و كار و اقدام ميتواند چشمانداز جهش مبادلات از ۷۰ به ۱۰۰ ميليارد دلار را به طور كامل قابل دسترس كرده و مكانيزم تسويهحساب داخلي مشترك در اين پلتفرم، تحريمگريز نيز باشد. علاوه بر اين، طرف هندي درخواست بلندبالايي براي خريد چندين سامانه پدافندي اس-۴۰۰ از روسيه ارايه كرده كه سفارشها در حال آمادهسازي است. به زودي مستشاران نظامي دو كشور همكاري براي آموزش و آمادهسازي خدمه نظامي هند آغاز خواهند كرد. ورود اين سامانهها به هند، تكميلكننده توان دفاعي اين كشور است؛ بهويژه كه بيش از ۷۰درصد از زرادخانه تسليحاتي ارتش هند محصول خريدهاي نظامي از دوران شوروي و فدراسيون روسيه بوده است. گفتوگوهاي محرمانهاي نيز درباره خريد جنگندههاي نسل پنجم سوخو انجام گرفته كه نشان ميدهد هند درصدد تقويت اسكادران هوايي خود با تجهيزات روسي است. همچنين توافق روسيه براي ساخت يك نيروگاه جديد هستهاي در هند، بعد ديگري از همكاريهاي راهبردي به شمار ميرود. روسيه قرار است يك نيروگاه مدرن نسل ويژه و نسل پنجم هستهاي در هند احداث كند. در همين راستا، پوتين رسما تاكيد كرد كه علاوه بر اينكه مسكو به ارسال بيوقفه نفت به هند ادامه خواهد داد و مسير تعميق مناسبات بدون هرگونه خلل با سرعت پيش خواهد رفت. اين نكته مورد تاكيد طرف هندي نيز قرار گرفت. از طرفي لغو رواديد گردشگري، افزايش تبادلات دانشجويي و تعميق مناسبات فرهنگي از ديگر محورهاي توافق بود كه منجر به امضاي ۲۹ سند همكاري شد. لازم است قاطعانه تاكيد كرد اسناد همكاري كه روسيه با كشورهاي دوست خود، بهويژه هند و چين، امضا ميكند، اسناد كاملا عملياتي است و هيچگونه نگاه نمايشي و تشريفاتي به آنها وجود ندارد. بهصورت عملي، اين ۲۹ سند گامهاي آينده تعميق همكاري را تضمين ميكند. پوتين قبل از سفر در گفتوگوي تفصيلي با رسانه «اينديا تودي» صريحا اعلام كرد كه مناسبات روسيه و هند بدون اعمالنظر طرف خارجي به سرعت در حال رشد است؛ موضوعي كه مودي نيز قاطعانه آن را تاييد كرد. در موضوع بحران اوكراين نيز نزديكي مواضع هند به روسيه كاملا قابل توجه است. طرف هندي معتقد است حل و فصل ريشهاي بحران از مسير رويكرد و پيششرطهاي مدل روسي ميگذرد و اين ويژگي جبهه متحدان روسيه است كه در تمامي مسائل، اولويت آنها كسب نظر و هماهنگي با كرملين و رسيدن به نقطه مشترك گفتماني است. همانطور كه اشاره نمودم علاوه بر مذاكرات رسمي، مذاكرات محرمانه و پشت درهاي بسته هم بين رهبران روسيه و هند هم صورت گرفت كه فراتر و عميقتر از توافقات نفتي بود، مسكو و دهلينو درخصوص همكاري نظامي اطلاعاتي توافقات قابلتوجهي دارند و درخصوص تهديدات مشترك همكاريهاي رو به رشدي را در پيش گرفتهاند، اين تهديدات شامل تهديدات در حوزه تروريسم بينالمللي نيز ميگردد. تفاهم دوطرف براي مقابله با تهديدات سايبري هم نكته قابلتوجه بعد امنيتي همكاريهاي نوين روسيه و هند است.
شايان ذكر است محور ترانزيني همواره مساله قابل توجه همكاري دو كشور بوده، در همين راستا است كه دولت هند كنسولگري جديدي در شهر آستراخان روسيه كه مهمترين شهر بندري روسيه در خط ساحلي درياي كاسپين است راهاندازي خواهد كرد و سرمايهگذاري طرف هندي در منطقه آزاد تجاري لوتوس آستراخان روسيه يكي از برنامههاي مهم دهلينو در استقرار در نقطه تلاقي شمالي راه گذر شمال جنوب است. همكاري در حوزه فضايي و اشتياق هند به صنعت فضايي روسيه نيز بسيار چشمگير شده و شركت فضايي روسكاسموس، برنامه مشترك ارتقاي دانش فضايي و تجهيزاتي هند را در دستور كار قرار داده. در مجموع شيب تعميق بيوقفه روابط دهلينو با مسكو منجر شده كه تعريف روابط دو كشور به سطح بالاتر از راهبردي و به ممتاز راهبردي در تعابير طرفين تفسير شود.
تحليلگر مسائل روسيه
سایر اخبار این روزنامه
طنين صداي نقد دانشجو
نيوزيلند و مصر بردني هستند
آلودگي هوا، بحران آب و فرصتِ فناوريهاي نوين
قانونگذاری بدون صدای زنان
مشكلات مالي مهمترين عامل طلاق
ديپلماسي امام خميني در نوفل لوشاتو (۸)
فساد ستيزي گزينشي، بازيجناحي با لباس عدالت
رويايي از دانشگاه كه بايد اشاعه شود
گسترش مناسبات روسيه و هند پيامي صريح به واشنگتن
خطآهن چابهار- زاهدان؛ پيوند ايران و اقتصاد اوراسيا
فرصتهاي نابرابر در كلاسهاي نابرابر
منطق مهار بازآرايي زنجيرهها و فشار بر متحدان
زندگي با طعم معنا
ديپلماسي امام خميني در نوفل لوشاتو (۸)
فسادستيزي گزينشي بازي جناحي با لباس عدالت
رويايي از دانشگاه كه بايد اشاعه شود