روزنامه شرق
1396/06/07
خدمات فرهنگی دکتر ابراهیم یزدی
ابراهیم یزدی، یکی از شخصیت‌های سیاسی و فرهنگی مؤثر جامعه ایران در چند دهه اخیر، پس از عمری مبارزه و تلاش درگذشت. بیش از شش دهه فعالیت مستمر سیاسی دکتر یزدی در قالب عضویت و همکاری با نهضت خداپرستان سوسیالیست و سپس نهضت آزادی ایران، عضویت در دولت اول انقلاب یا دولت موقت، نمایندگی مردم در مجلس اول پس از انقلاب و دبیر‌کلی نهضت آزادی پس از درگذشت مرحوم مهندس بازرگان از‌جمله شاخص‌هایی است که موجب شده نام این شخصیت بیش از هر چیز با فعالیت‌های سیاسی پیوند بخورد و در افکار عمومی به‌عنوان شخصیتی سیاسی معرفی و مطرح شود. هرچند این وجه از شخصیت و فعالیت‌ها بخش مهمی از زندگی و سوابق او را به خود اختصاص می‌دهد؛ اما این ویژگی‌ها مانع از آن نمی‌شود که بُعد فرهنگی خدمات و تلاش‌های دکتر یزدی به فراموشی سپرده شود. در حوزه فرهنگ نیز دکتر یزدی خدمات و تلاش‌های زیادی را در کارنامه خویش به ثبت رسانده است. گذشته از انتشار چند نشریه در خارج از کشور، ارتباط با گروه‌های دانشگاهی ایرانیان خارج از کشور، سرپرستی روزنامه کیهان در سال‌های 58 و 59 می‌توان به انتشار و تألیف و ترجمه ده‌ها جلد کتاب، مقاله و مطلب در حوزه‌های مختلف علمی، پزشکی، تاریخی، دینی و سیاسی اشاره کرد. جزئی از دل‌مشغولی‌های او در حوزه علمی و پزشکی بود که ترجمه و انتشار برخی آثار نشان‌دهنده این وجه از علایق او است. انتشار کتاب‌هایی مانند تغییرات جهشی در م‍اده ژنتیک ج‍ه‍ش‌زاه‍ا، چگونگی ج‍ه‍ش‌ه‍ا، س‍ی‍س‍ت‍م‌ه‍ای تعمیر و ترمیم س‍ل‍ولی، ج‍ه‍ان شگفت‌انگیز م‍غ‍ز (م‍غ‍ز ج‍ه‍ان س‍ه‌‌پ‍ون‍دی)/ تألیف جودیت ه‍وپ‍ر، دیک ترسی، خ‍اک‌ه‍ای رسی و پیدایش حیات، دانستنی‌هایی درباره سرطان پروستات، مبانی ژنتیک مولکولی و نیز کتاب بیماری‌های قلب آدمی، آثاری است که در حوزه مباحث علمی و پزشکی به وسیله دکتر یزدی منتشر شده است. در حوزه مباحث دینی و روشنفکری دینی نیز به تأسی از رهبران پیشین نهضت آزادی ایران مانند آیت‌الله طالقانی، مهندس بازرگان و دکتر یدالله سحابی تتبعات و بررسی‌هایی را با توجه به محدودیت‌های چاپ کتاب در این حوزه، منتشر کرده است. روشنفکری دینی و چالش‌های جدید، خ‍طی در دریا: تأمل‍ی در م‍ف‍ه‍وم و م‍ص‍داق دو پدیدار قرآنی م‍رج‌البحرین و ج‍وار‌ال‍مُ‍ن‍شآت و تأملاتی در آیات مبارکه قرآن کریم از‌جمله آثار قلمی او در این حوزه است. در حوزه تاریخ به‌ویژه تاریخ تحولات سیاسی معاصر ایران و مسائل راهبردی نیز آثاری از ابراهیم یزدی منتشر شده است برخی از این آثار دارای تازگی خاصی است. این امر به‌نوعی نتیجه ایفای نقش‌ها در ظهور و بروز این پدیده‌ها یا ارتباط با این اشخاص و موضوعات است و در نتیجه ابعادی از رویدادها مورد توجه قرار گرفته که در نظر و نگرش دیگر پژوهشگران انعکاس کمتری داشته است.انتشار برخی اسناد شخصی درباره دکتر چمران یا نگاه ویژه به جنبش دانشجویی ایران در سال‌های پیش از انقلاب به این آثار ارزش تاریخی و سندی زیادی بخشیده است. از‌جمله کتاب‌های این بخش می‌توان به بازرگان اسوه تقوی و صداقت، جنبش دانشجویی در دو دهه: از 1320 تا 1340، سه جمهوری، کالبدشکافی ت‍وطئ‍ه: ک‍ودت‍ای نظامی ۲۸ م‍رداد ۱۳۳۲، یادنامه شهید ب‍زرگ‍وار دکتر مصطفی چمران، آخرین تلاش‌ها در آخرین روزه‍ا (مطالبی ن‍اگ‍ف‍ت‍ه پیرامون انقلاب اسلامی ایران)، دکترین امنیت ملی و کتاب بررسی جنبش‌های اسلامی و معرفی چ‍ه‍ره‌های ن‍اش‍ن‍اخ‍ت‍ه روحانیت معاصر اشاره كرد. به نظر می‌رسد انتشار این آثار، آن هم برای شخصیت پر‌مشغله‌ای مانند دکتر یزدی، نشانی از بُعد دیگر شخصیت و دل‌مشغولی‌های فرهنگی اوست.
نیم‌قرن فعالیت سیاسی آزادی‌خواهانه و گاه پرالتهاب، دبیر‌کلی یکی از قدیمی‌ترین سازمان‌های سیاسی کشور و انتشار ده‌ها کتاب و مقاله در عرصه فرهنگی و تاریخی کارنامه این شخصیت ایرانی است. در سال‌های گذشته دکتر یزدی در حال تدوین و انتشار خاطرات خود با عنوان 60 سال صبوری و شکوری بود که مرگ اجازه نداد تا یزدی اتمام کار و انتشار آن را نظاره‌گر باشد. در این مجموعه که چند جلد آن آماده شده، اسناد بسیار مهم و نادیده‌ای از تحولات ایران در دهه‌های گذشته به‌ویژه اسناد مرتبط با انقلاب اسلامی منتشر شده و از این نظر منبع بسیار بااهمیتی در اختیار محققان و علاقه‌مندان قرار گرفته است. یزدی در دهه‌های اخیر با ناملایمات زیادی روبه‌رو بود؛ اما این ناملایمات هیچ‌گاه موجب کناره‌گیری او از مسئولیت‌های ملی و وطنی‌اي که برای خود تعریف کرده بود، نشد. یادش گرامی باد.
سایر اخبار این روزنامه
خاموشي چريك گفت‌وگو
از مبارزه با فساد دست برنخواهم داشت
اگر دشمنان از ما خشمگین نباشند باید در خود شک کنیم
آستان قدس بانك مي‌زند
چه كسي مصدق را سرنگون كرد؟
جهرمي: آمادگي داريم فيلترها را برداريم
شكايت 2 هزار شركت از مخابرات
ماجراي فيش‌هاي حقوقي نيروهاي مسلح
سخنراني مطهري چگونه لغو شد؟
نمی‌خواست قهرمان باشد
تا آخر به بازرگان وفادار ماند
خدمات فرهنگی دکتر ابراهیم یزدی
بیطرف قربانی یا مقصر
