روزنامه شرق
1395/11/27
رئيس‌جمهوري راهي عمان و كويت شد
شرق، زينب اسماعيلي: استارت زده شد، مقصد، دو کشور عربي است اما در فرصتي کوتاه. حسن روحاني در سه ماه پاياني عمر دولت يازدهم، امروز دومين سفر عربي خود را آغاز مي‌كند تا سفري يک‌روزه به دو کشور عربي حاشيه جنوبي خليج فارس داشته باشد؛ عمان و کويت. اگرچه هدف مذاکرهه درباره روابط دوجانبه در اين دو سفر پررنگ است اما پرجلوه‌تر، مسائل منطقه‌اي است که تقريبا هميشه دستخوش تحولات و گونه‌گوني‌هاي عجيب و غريب است.حدود 20 روز پيش بود که وزير امور خارجه کويت به تهران سفر کرد. از آن سفر اطلاعات زيادي منتشر نشد؛ تنها از دو دور مذاکره با وزير خارجه و ديدار با رئيس‌جمهوري ايران سخن گفته شد و اينکه از امير کويت پيامي به تهران منتقل شده است. پيامي که از جزئيات آن خبري منتشر نشد. با اين حال مي‌توان گمانه زد که در اين سفر به آن پيام پاسخ داده مي‌شود. اگرچه قطع‌نامه اخير شوراي همکاري خليج فارس که نشان‌دهنده تلاش عربستان براي ايجاد اتحاد عليه ايران بود نيز در مذاکرات اين سفر مهم خواهد بود، چون حتي رفيق شفيق سال‌ها، يعني عمان هم تلويحا اين قطع‌نامه را پذيرفته بود. برخي تحليلگران حوزه عربي معتقدند عمان برخلاف سابقه دوستي با دولت ايران که به قبل از انقلاب بازمي‌گردد، با شيبي ملايم در حال دورشدن از تهران است و اين را بايد پيش از شتاب‌گرفتن جدي گرفت. حسن روحاني در دولت يازدهم ميزبان امير کويت و پادشاه عمان بوده و سفر به اين دو کشور در پاسخ به ديدار آنها انجام مي‌شود. رئيس‌جمهوري صبح امروز را به ملاقات‌هايش در عمان مي‌گذراند و بعدازظهر به کويت مي‌رود.
پول‌هاي ما را پس بدهيد
سلطان قابوس اولين ميهمان خارجي دولت حسن روحاني بود و شهريور 92 چند روز بعد از آغاز به کار دولت يازدهم براي تبريک راهي تهران شد. روحاني هم اسفندماه همان سال در نخستين سفر خود به کشورهاي عضو شوراي همکاري خليج فارس، به عمان سفر کرد. حالا چندي است که سلطان در بستر بيماري است و گفته مي‌شود هدف اوليه اين سفر عيادت از اوست. يک مقام آگاه به خبرنگار «شرق» مي‌گويد «اين سفر قرار بود پيش از اينها انجام شود ولي به‌دليل شرايط جسمي سلطان عمان اين سفر چند بار به تعويق افتاد اما در سفر اخير معاون عربي وزارت امور خارجه انجام اين سفر دوباره يادآوري شد و طرف عماني بعد از دو هفته براي استقبال از آقاي روحاني اعلام آمادگي کرد». اين مقام آگاه اهداف اين سفر را چند موضوع برمي‌شمارد: «طرح موضوع يمن و مناقشات منطقه و مسئله سوريه و رابطه با عربستان» با اين حال اين سفر مي‌تواند دو موضوع دوجانبه را هم در دستور کار داشته باشد؛ تعيين تکليف پنج ميليارد پول دپوشده ايران که بعد از توافق هسته‌اي آزاد و در بانک‌هاي عمان بلوکه شده است. عماني‌ها پيش‌تر اعلام کرده بودند که توان بازپس‌دادن اين مبلغ را ندارند. گويا دوست قديمي جاي ارقامي که بابت آزادي برخي دوتابعيتي‌ها در ايران پرداخته، از اين پول‌ها سهم خود را حساب کرده و طبيعي است که دولت بتواند سازوکاري براي بازگرداندن اين بخش از اموال کشور پيدا کند.
طبق توافق هسته‌اي، مازاد اورانيوم غني‌شده ايران در عمان نگهداري و از آنجا به مشتريان بين‌المللي فروخته مي‌شود. همچنين آب سنگين هم به همين ترتيب فروخته مي‌شود. وجوه دريافتي از فروش آب‌سنگين و اورانيوم غني‌شده نيز به بانک‌هاي عمان واريز شده و بايد تکليف آن هم معلوم شود. طبق برخي اخبار تا آذرماه امسال ايران 32 تن آب‌سنگين به آمريكا و 38 تن هم به روسيه فروخته است. به نظر نمي‌رسد آب‌سنگين فروخته‌شده به روسيه از کانال عمان منتقل شده باشد.
هميشه ميانجي
با همه اينها رابطه اين دو يار ديرين - با سابقه حمايت دولت پادشاهي ايران از پادشاهي سلطان قابوس در جنگ ظفار در دهه 50، -به نظر نمي‌رسد با مسائل مالي اين‌چنيني تيره شود. عمان اواخر دولت دهم ميزبان و باني مذاکرات محرمانه دوجانبه ايران و آمريكا شد. پس از روي‌كارآمدن دولت حسن روحاني و در جريان مذاکرات هسته‌اي هم يک دور ميزبان مذاکره سه‌جانبه اشتون، ظريف و کري بود. اما بيش از اينها عمان به طور سنتي نقش ميانجي را براي تهران ايفا کرده، چه در رابطه‌اش با آمريكا و حتي در مورد انگليس. عمان در آزادي ملوانان بريتانيايي در سال 87 و همچنين آزادي سه جوان آمريكايي متهم به جاسوسي در ايران از زندان با پرداخت وثيقه يک‌ونيم‌ميليون‌دلاري نقش اصلي را ايفا کرد. بعد از توافق هسته‌اي هم تبادل چند زنداني آمريكايي- ايراني در ابتدا به مقصد عمان انجام شد. عمان پس از آزادي نصرت‌الله تاجيک از بازداشت خانگي در انگليس او را با هواپيماي اختصاصي دولتي راهي تهران کرد.
«يوسف بن علوي» وزير خارجه عمان در مصاحبه‌اي که اخيرا با بي‌بي‌سي عربي داشته، به برخي پرسش‌ها درباره رابطه کشورش با ايران و کشورهاي عربي پاسخ داده است. او در پاسخ به سؤالي درباره مذاکرات هسته‌اي ايران که به گفته «بي‌بي‌سي» در عُمان به صورت «محرمانه» برگزار شد، گفت: «مذاکرات محرمانه نبود اما غيراعلامي بود. چون دو طرف سال‌ها بود که ديداري نکرده بودند و طی سال‌ها مشکلاتي داشتند». به گزارش فارس، بي‌بي‌سي پرسيد برخي کشورهاي عربي خليج فارس ابتدا از توافق هسته‌اي استقبال کردند، اما برخي ديگر گفتند که آمريكا حمايتش از اين کشورها را پايان داده است و شايد چيزهايي در توافق باشد که در ميان‌مدت و بلندمدت به ضرر اين کشور باشد. بن علوي پاسخ داد که روابط دوطرفه و جمعي کشورهاي عربي با آمريكا خيلي قوي است و حتي شايد قوي‌تر از روابط آمريكا با سازمان ناتو باشد.
او ادامه داده «روابط ما با ايران خيلي خوب است. روابط ما دوستانه و برادرانه است هرچند ما اختلاف‌نظرهايي داريم... عربستان لزوما نبايد هميشه با ايران اختلاف [نظر] داشته باشد و همين‌طور ايران. اختلاف‌نظر هميشه بوده و هست. ايران و عربستان روابط خوبي داشته‌اند. الان هم، مرحله‌اي از مراحل منطقه است که اختلاف‌نظرهايي پيش آمده».
شام در کويت
سفير ايران در کويت درباره سفر روحاني به کويت به ايسنا گفته: «سفر رئيس‌جمهوري ايران به کويت سفري رسمي است و به دعوت امير کويت انجام مي‌شود. در اين سفر يک‌روزه مسائل منطقه‌اي، همکاري‌هاي مشترک کشورهاي منطقه و همچنين گسترش همکاري‌هاي دوجانبه مورد بحث و بررسي قرار مي‌گيرد». عليرضا عنايتي افزود: آقاي روحاني در جريان اين سفر با امير کويت و نخست‌وزير اين کشور ديدار و در ضيافت شامي که به مناسبت اين سفر ترتيب داده شده حضور پيدا مي‌کند. در اين سفر چند نفر از وزرا و مشاوران رئيس‌جمهور و همچنين نمايندگاني از بخش خصوصي، آقاي روحاني را همراهي مي‌کنند. امير کويت خردادماه 1393 به تهران سفر کرده بود. برخي معتقدند کويت قصد دارد در رابطه عربستان و ايران ميانجيگري کند.
ترددهاي ديپلماتيک رياض
درحالي‌که رياض هرروزه ميزبان ميهماناني نه‌چندان دل‌خوش از جمهوري اسلامي ايران است، سفر عربي رئيس‌جمهوري ايران به دو کشور کوچک، ولي تأثيرگذار و البته ديواربه‌ديوار عربستان‌سعودي اهميت وافري پيدا مي‌کند. روي‌کارآمدن هر رئيس‌جمهوري در ايالات متحده آمريكا، کشورهاي عربي را به نگراني و تحرکات ديپلماتيک و غيرديپلماتيک وامي‌داشت و روي‌کارآمدن ترامپ اين دست‌وپازدن‌ها را بيش از قبل کرده است چون هنوز مطمئن نيستند که او قصد دارد از کشورهاي عربي حمايت کند يا آنکه آنها را در خاورميانه بحران‌زده به حال خود رها کند. شنيده شده که بعد از انتخابات آمريكا حدود يک ماه عادل الجبير، وزير خارجه عربستان‌سعودي، در واشنگتن و در حال لابي با نزديکان ترامپ بوده است. جنگ در يمن دومين سال خود را طي مي‌کند و عربستان در کشور جنوبي خود زمين‌گير شده درحالي‌که يمن را قحطي برداشته است. سوريه هم در ديگرسو، کشوري درگير بحران است که ائتلاف روسيه، ايران و ترکيه در تلاش است آتش‌بس را در آن فراگير و پايدار کند. عراق هم با داعش به صورتي خزنده درگير است و نيروهاي ايران در آنجا هم فعال هستند. در شرايطي که نفوذ منطقه‌اي بازيگري به نام جمهوري اسلامي ايران بيش از هميشه شده است، برخي کشورهاي منطقه قصد دارند دو رقيب سنتي را با هم آشتي دهند تا شايد به دنبال اين آشتي، بحران در يمن هم پايان گيرد و دو کشور به‌جاي رقابت در عراق و سوريه براي بحراني که در کل منطقه و جهان فراگير شده است راه‌حلي پيدا کنند.
بعد از اعدام شيخ نمر در عربستان، گروهي مقابل سفارت عربستان در تهران و کنسولگري اين کشور در مشهد تجمع کرده و گروه ديگري از ديوار سفارت بالا رفته و ساختمان آن را آتش زدند. همين موجب قطع رابطه از سوي عربستان شد و به اعضاي سفارت ايران در عربستان هم مهلت داده شد رياض و جده را ترک کنند. همه اينها موجب شد حج هم تحت‌تأثير واقع شود و در سالي که گذشت ايران، حاجي به اين مناسک سالانه اعزام نکرد. برخي ديگر از کشورها هم بعد از اين اتفاق عليه ايران صف‌آرايي کردند. کويت هم دراين‌بين سطح رابطه‌اش با ايران را کاهش داد و سفير را فراخواند و در تهران کاردار خود را باقي گذاشت.
اين روزها عربستان شاهد تردد مقاماتي از سراسر جهان است که عمدتا در اين ديدارها اظهارنظري موافق يا مخالف نقش منطقه‌اي ايران هم مطرح مي‌شود. اين روزها رجب طيب اردوغان ميهمان رياض است که نفوذ ايران در سوريه و عراق به‌عنوان همسايگانش براي او بسيار گران تمام شده و اردوغان تلاش دارد معادلات منطقه‌اي را به ميل خود بازگرداند. پيش از او، دبيرکل جديد سازمان ملل ميهمان رياض بود که عادل الجبير در حضور او نقش منطقه‌اي ايران را منفي توصيف کرد. ترزا مي، نخست‌وزير انگليس، هم پيش‌تر ميهمان رياض بود. با همه اين رفت‌وآمدها، افزايش سفرهاي منطقه‌اي از سوي مقامات ايراني بيش از هميشه اهميت يافته است.
سایر اخبار این روزنامه
پاپوش احمدي‌نژاد و مرتضوي
دوفوريت برخورد با خودسرها
احتمال وجود وصیت‌نامه سیاسی
شجریان مورد تکریم ماست
رئيس‌جمهوري راهي عمان و كويت شد
وزير راه يکشنبه استيضاح مي‌شود
افشاگری توکلی از 2 شرکت و3 مؤسسه
نامه عارف به روحانی
احمدي‌نژاد مي‌خواست هاشمي را به بيرون نظام هل بدهد
زنی در لباس قضا
بخش‌هایی از‌خاطرات منتشرنشده فرشته بازرگان
خوزستان در انتظار توجه
ضربه به امنیت غذایی
