آغاز طرح‌های ملی برای مهار ریزگردها

2 روز پس از طوفان گرد و خاک در خوزستان، دکتر حسن روحانی، رئیس جمهوری در جلسه 10 بهمن ماه هیأت دولت وزارتخانه‌های جهاد کشاورزی و امور خارجه را برای پیگیری گرد و غبار این استان مکلف کرد. روحانی از وزیر جهاد کشاورزی خواست تا در روند مالچ پاشی و نهالکاری در کانون‌های داخلی گرد و غبار بویژه خوزستان تسریع شود. همچنین به وزیر امور خارجه دستور داد مسائل دوجانبه ایران و عراق را به صورت ویژه پیگیری کند. اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس جمهوری نیز که برای افتتاح چند طرح در دهه فجر 18 بهمن به خوزستان سفر کرده بود، نشستی برای رسیدگی به مسأله ریزگردهای این استان با حضور وزیران جهاد کشاورزی، نیرو، نمایندگان سازمان‌های برنامه و بودجه وحفاظت محیط زیست، استاندار و مدیران خوزستان برگزار کرد و از وزیر جهاد کشاورزی خواست، در اسرع وقت مسئولی را برای پیگیری و دنبال کردن طرح مقابله با ریزگردهای خوزستان منصوب کند. در این نشست، قرار شد در گام نخست تمرکز اصلی روی 30 هزار هکتار از مناطق فوق بحرانی معطوف شود و در مراحل بعدی مابقی کانون‌های گرد و غبار در دستور کار قرار گیرد و گزارش اقدام‌ها به صورت مستمر ارائه شود تا در صورت لزوم، تصمیمات مقتضی در دولت اتخاذ شود. به گفته جهانگیری، برنامه مقابله با ریزگردهای خوزستان باید به صورت طرحی ضربتی و فوری از سوی استاندار و وزارت جهاد کشاورزی دنبال شود و سازمان برنامه و بودجه نیز تأمین منابع مالی مورد نیاز این طرح را دنبال کند تا هر چه سریعتر دغدغه مردم استان خوزستان تا حد امکان رفع شود.
تمرکز بر کانون‌های فوق بحرانی
«فرامند هاشمی زاده»، معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار خوزستان هم در گفت‌و‌گو با ایرنا با اشاره به وارد کردن تجهیزات برای رفع مشکل برق، گفت: مشکل قطع آب ناشی از بی‌برقی این هفته به طور کامل رفع می‌شود. وی با تشریح اقدام‌های انجام شده در این مدت، اظهار داشت: اختلال در وضع آب و برق و مخابرات، پس از وقوع گرد و خاک در 8 بهمن اتفاق افتاده است. به همین دلیل جلسه ستاد بحران و مقابله با گرد و غبار در سفر معاون اول رئیس جمهوری به استان تشکیل شد که مصوبات و تقسیم کار خوبی انجام گرفت. بر همین اساس وزارت جهاد کشاورزی، علاوه بر وظایف ذاتی خود در بیابان زدایی، به‌عنوان مسئول و متولی طرح مهار ریزگردها انتخاب شد. همچنین در همین جلسه، وزارت جهاد کشاورزی ستادی با عضویت معاون این وزارتخانه، نماینده وزارت نیرو و استاندار خوزستان برای پیگیری این موضوع تشکیل داد. هاشمی‌زاده با اشاره به اینکه این مصوبات در 3 بخش در حال پیگیری است، اضافه کرد: در بخش ابنیه ساخت انهار و ساخت انواع پل و کانال به منظور آبرسانی به کانون‌های بحران تعیین شد. مهار ریزگردها در 2 بخش بیابان زدایی و مقابله با بیابان زایی انجام می‌شود که علاوه بر کنترل بیابان‌ها، زمین‌هایی که در حال تبدیل شدن به بیابان هستند نیز در برنامه قرار دارند. وی با بیان اینکه 30 هزار هکتار از کانون‌های گرد و غبار در استان فوق بحرانی است، بیان کرد: این کانون‌ها در شهرستان‌های اهواز، ماهشهر و هندیجان قرار دارد که به‌عنوان اولویت نخست مهار کانون‌ها مورد توجه قرار گرفته است. این کانون‌ها پیش از این آبگیر بوده، اما سیلاب‌هایی که در گذشته در نهر کوپال، نهر مالح و نهر بحره به سمت این اراضی جریان داشت به دلیل خشکسالی، سدسازی و ساخت و ساز‌های مختلف و تصرفات صنعتی، چند سال است که قطع شده، علاوه بر این حقابه تالاب‌های استان نیز کاهش شدیدی داشته و این مسائل باعث شده این زمین‌ها به کانون‌های گرد و غبار تبدیل شود. مطالعات کانون‌های گرد و غبار به پایان رسیده و مساحت آنها تعیین شده که «احمد مطیعی» مدیرکل جدید منابع طبیعی خوزستان علاوه بر وظایف خود در این اداره کل، به‌عنوان مسئول ویژه بیابان زدایی در این کانون‌ها نیز انتخاب شده است. «خداکرم جلالی»، معاون وزیر جهاد کشاورزی و رئیس سازمان جنگل‌ها به‌عنوان مسئول تأمین نیازهای این کارگروه و پشتیبان و «بخشنده»، معاون دیگر این وزارتخانه به‌عنوان هماهنگ‌کننده انتخاب شده‌اند. به گفته وی، البته بخشی از اقدام‌ها قبل از تشکیل این کارگروه انجام شده، اما با آغاز به کار این کارگروه وزیر جهاد کشاورزی نیز دیروز از کانون‌های گرد و غبار در استان بازدید کرده است. برش



تمهیدات در نظر گرفته شده برای خوزستان
مصوبات طرح مقابله با ریزگردها و رفع مشکل قطع آب و برق روز پنجشنبه گذشته با حضور وزیران جهاد کشاورزی و نیرو، اجرایی شد.15 سال پس از نخستین گرد و غبار، این بار ریزگردها به سراغ زیرساخت‌های خوزستان رفته‌اند. طوفان خاک، شبکه برق را از هشتم بهمن زمین گیر کرده است. بر اساس گزارشی که مسئولان ارائه کردند، به دنبال وقوع طوفان با سرعت 60 کیلومتر در ساعت در هشتم بهمن ماه، 30 خط فشار متوسط از 390 خط موجود در اهواز قطع شد. اما این همه ماجرا نبود و این گرد و خاک کم سابقه که یادآور طوفان‌های بهمن 93 و بیش از 10 شهرستان را درگیر کرده بود، به همراه رطوبت ناشی از اندکی باران و مه، شبکه فرسوده برق استان را در این 20 روز با بحران بی‌سابقه‌ای مواجه کرد که سرانجام آن قطع مکرر برق در تعدادی از شهرهای استان بویژه در کلانشهر اهواز و به تبع آن قطع آب و برق و تلفن و اینترنت شد. اوج این بحران، تعطیلی مدارس و ادارات 11 شهرستان به دلیل قطع آب و برق و خارج شدن پنج نیروگاه از مدار در روز 23 بهمن بود.علت قطع برق را مدیران برقی، رسوب گرد و خاک در تأسیسات بویژه خطوط فوق توزیع انتقال و مقره‌های برق اعلام کردند که در پی افزایش رطوبت هوا دچار اختلال شده و از مدار خارج شدند. نبود تجهیزات برق اضطراری در تصفیه خانه‌های آب نیز قطع شدن آب را به همراه داشت. در مجموع، قطع آب و برق باعث شد چند روز مدارس اهواز و تعدادی از شهرها تعطیل اعلام شود. لغو پروازها و اختلال در کسب و کار شهروندان نیز بخشی از آسیب ناشی از این پدیده بود. اگرچه بی‌نظمی در اعلام تعطیلی مدارس با واکنش و گله‌مندی شهروندان روبه‌رو شد، اما قطع مکرر آب و برق باعث شد تجمعاتی نیز در مقابل استانداری خوزستان برای اعتراض به گرد و غبار، طرح‌های انتقال آب و اختلال در آب و برق تشکیل شود. در این مدت، علاوه بر تشکیل جلسات ستاد بحران استان، دولت با اعزام وزیران نیرو و جهاد کشاورزی و اختصاص امکانات و تشکیل جلسات ویژه، نیروی خود را برای حل مشکل ریزگردها و قطع آب و برق به صورت همزمان اعزام کند.
وضعیت آب این هفته عادی می‌شود
معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار خوزستان همچنین با اشاره به دو سفر وزیر نیرو در روزهای اخیر و حضور معاونان وی در استان، گفت: در جلساتی که تشکیل شد قرار شده اقدام‌های کوتاه مدت، میان مدت و بلندمدت برای حل مشکل برق استان انجام شود. جانشین استاندار خوزستان در ستاد مدیریت بحران افزود: بر اساس برنامه‌های کوتاه مدت قرارشده که شست وشوی «مقره»های برق و تأسیساتی که آلوده به گرد و خاک شده و در زمان بارندگی و افزایش رطوبت هوا دچار مشکل می‌شوند، انجام گیرد که این اقدام بر اساس گزارش‌هایی که شرکت‌های برق داده‌اند در حال اجراست. مَقرّه یا گیره چینی پایه عایقی است که در دکل‌های انتقال برق در محل اتصال کابل‌های برق با دکل به کار می‌رود. هاشمی‌زاده اضافه کرد: به دلیل رسوب شدید ناشی از گرد و خاک روی تجهیزات و خطوط و ایستگاه‌ها و نقش فوق‌العاده منفی آن در ایجاد اختلال در شبکه برق، شست وشوی تأسیسات، خارج از توان محلی است؛ بنابراین برای حل این مشکل وزارت نیرو بسیج شده و تاکنون 20 دستگاه شست وشوی مقره برق وارد استان شده است. با وارد کردن ژنراتورهای برق اضطراری، مشکل قطع برق تصفیه خانه‌های شماره یک، گلستان و کوت عبدالله حل شده و تأمین برق اضطراری برای تصفیه خانه شماره 2 اهواز نیز در دست اجراست. این هفته مشکل برق اضطراری در تصفیه خانه‌های آب استان به کلی برطرف می‌شود و بعد از این امیدواریم در صورت قطع برق با مشکل بی‌آبی مواجه نشویم. وی با اشاره به اقدام‌های میان مدت برای رفع مشکل برق اظهارداشت: تعویض مقره‌ها بویژه مقره‌های قدیمی از جمله این برنامه‌هاست. هاشمی‌زاده با اشاره به وجود 85 هزار کیلومتر خطوط برق در استان، افزود: 96 هزار مقره وجود دارد که در مرحله نخست، تعویض یک سوم از این تجهیزات و جایگزینی نوع سیلیکونی آن در دستور کار قرار گرفته است. شرکت برق متعهد شده که همه این تجهیزات را به نحو مطلوبی شست‌وشو دهد. در برنامه‌های بلندمدت نیز مسقف کردن ایستگاه‌های برق و تجهیز آنها باید انجام شود.
شروع مبارزه
محمود حجتی، وزیر جهاد کشاورزی و نماینده رئیس جمهوری در طرح مقابله با ریزگردهای خوزستان در همین ارتباط از آغاز عملیات ضربتی تثبیت 40 هزار هکتار از کانون‌های بحرانی (داخلی) ریزگردها از روز چهارشنبه گذشته (27 بهمن) در خوزستان خبر داده است. حجتی پس از بازدید میدانی از کانون‌های ریزگردها در جنوب اهواز در جلسه بررسی راه‌های مقابله با ریزگردها در استانداری خوزستان، افزود: این طرح با مشارکت بسیج، جهاد نصر، اداره کل منابع طبیعی استان و برخی دستگاه‌های اجرایی استان و با بسیج تجهیزات و امکانات فنی تا یک ماه آینده به پایان خواهد رسید. وی با بیان اینکه این طرح ضربتی به‌عنوان طرح کوتاه مطرح است، گفت: در طرح درازمدت و جامع مقابله با ریزگردها با منشأ داخلی، 800 هزار هکتار از اراضی بیابانی از طریق بیولوژیک، کاشت گیاهان، درختان سازگار با محیط و در نقاطی به صورت مالچ پاشی و رهاسازی آب در مدت 4 تا 5 سال تثبیت خواهد شد. وزیر جهاد کشاورزی با بیان اینکه معضل ریزگردها در خوزستان دل نگرانی دولت، رئیس جمهوری و عموم ملت ایران را به همراه داشته، بابت مشکلاتی که از ناحیه ریزگردها و قطعی گسترده و طولانی مدت برق، آب و تلفن، پیش آمده از مردم استان خوزستان عذرخواهی کرد.
حضور دوباره وزیر نیرو در خوزستان
و بحران آب و برق
قطع بیش از 20 ساعته برق در اهواز و تعدادی از شهرهای اطراف در روزهای چهارشنبه و پنجشنبه حمید چیت چیان، وزیر نیرو را نیز برای دومین بار، پنجشنبه گذشته راهی اهواز کرد. چیت چیان صبح پنجشنبه گذشته پس از یک نشست فوق‌العاده با مسئولان آب و برق خوزستان از تصفیه خانه شماره٢ اهواز دیدن کرد. «هوشنگ فلاحتیان»، معاون وزیر نیرو در امور برق و انرژی نیز روز 23 بهمن در ستاد بحران با تأکید بر اینکه ایستگاه‌های آب و فاضلاب خوزستان باید در کمترین زمان مجهز به دیزل ژنراتور شوند، گفت: وزارت نیرو 100 میلیارد تومان اعتبار برای رفع مشکل برق خوزستان اختصاص می‌دهد. با توجه به مشکلاتی که در نتیجه قطع برق و نبود برق اضطراری در تصفیه خانه‌های آب اهواز و تعدادی از شهرستان‌ها اتفاق افتاده، مقرر شد این تصفیه خانه‌ها به سیستم برق اضطراری (دیزل ژنراتور) با ظرفیت 15 تا 40 مگاوات مجهز شوند. وی با اشاره به مصوبه خرید 15 دستگاه مقره شور در اسرع وقت، افزود: شرکت برق منطقه‌ای به یکی از بانک‌ها 132 میلیارد تومان بدهکار است و قرار شد وزارت نیرو مسئولیت این بدهی را بپذیرد تا این شرکت بتواند از بانک توسعه اسلامی وامی به مبلغ 180میلیون یورو دریافت کند.
ورود مجلس به معضل ریزگردها
«علی لاریجانی»، رئیس مجلس شورای اسلامی هم در دیدار اعضای مجمع نمایندگان خوزستان با بیان اینکه معضلات این استان جدی است، افزود: این حادثه اخیر از جمله گرد وغبار، قطعی آب و برق در استان تلخ بود. وی از رؤسای کمیسیون‌های کشاورزی، آب و منابع طبیعی و انرژی خواست، تا این موضوع را با جدیت پیگیری کنند و با دعوت از مسئولان و وزیران مربوطه علت وقوع این مشکلات را جویا شوند. لاریجانی با تأکید بر اینکه حادثه خوزستان نشان داد که امکان تکرار آن وجود دارد، گفت: البته طبق گفته مسئولان مربوطه، تمهیداتی اتخاذ شده تا هر سه ماه یک بار، بازرسی‌هایی از مقره‌ها صورت گیرد تا در صورت لزوم، تغییراتی نیز لحاظ شود؛ اما با وجود این باز هم نیاز به پیگیری وجود دارد و این حق نمایندگان خوزستان است که با دعوت از وزیران مربوطه در پی رفع معضلات مهم استان باشند. همچنین 3 نماینده خوزستان در مجلس شورای اسلامی در حاشیه جلسه علنی مجلس شورای اسلامی در نشست خبری با تأکید بر اینکه مجلس و دولت جدیت لازم را برای حل مشکل ریزگردها دارند، تصریح کردند: معضل ریزگردها با اجرای طرح ملی رفع می‌شود.
طوفان به مدیران هم رسید
اتفاقات اخیر را می‌توان نشانه ضعف شرکت‌های زیرمجموعه وزارت نیرو در خوزستان در مواجهه با بحران تلقی کرد. برخی کارشناسان بر این باورند که چند تکه بودن شرکت‌های زیرمجموعه وزارت نیرو در خوزستان باعث شده که نتوانند در زمان بحران به صورت هماهنگ و قوی وارد عمل شوند. سازمان آب و برق، شرکت برق منطقه‌ای، شرکت توزیع نیروی برق اهواز، شرکت نیروی برق استان، شرکت آب و فاضلاب اهواز و شرکت آب و فاضلاب استان، شش شرکتی هستند که وظیفه تولید و توزیع آب و برق را برعهده دارند که ناهماهنگی میان این مجموعه‌ها، حرکت آنها را بویژه در بحران‌ها کند و سنگین کرده است. در چند روز گذشته طوفان خاک، دامن تعدادی از مدیران استانی را هم گرفته است. مدیرکل مدیریت بحران استانداری و مدیرکل منابع طبیعی خوزستان، دو مدیر استانی هستند که در پی بروز حوادث روزهای اخیر از سمت خود برکنار شده‌اند.
شروع طرح پخش سیلاب
«احمدرضا لاهیجان زاده»، مدیرکل حفاظت محیط زیست خوزستان نیز با اشاره به بازدید هوایی وزیر نیرو از کانون‌های ریزگرد، گفت: طرح پخش سیلاب در کانون‌های فوق بحرانی گرد و خاک در اطراف اهواز و تأمین حقابه تالاب‌ها به منظور مقابله با ریزگردها عملیاتی می‌شود. وی اظهار داشت: وزارت نیرو و وزارت جهاد کشاورزی متعهد شده‌اند تمام راهکارهای پخش سیلاب در کانون‌های گرد و خاک را بررسی کنند و هم‌اکنون مشاوران و عوامل این دو وزارتخانه اقدام‌های خود را در اهواز آغاز کرده‌اند. همچنین نشستی با حضور وزیر نیرو و «محمد رضا شمسایی» رئیس سازمان آب و برق خوزستان برای بررسی کانون‌های گرد و خاک برگزار شد و بازدید هوایی از کانون‌های اطراف اهواز، ماهشهر، امیدیه، هندیجان و تالاب شادگان و رودخانه‌های جراحی و زهره نیز انجام گرفت. لاهیجان‌زاده با اشاره به انجام مطالعات شناسایی کانون‌های گرد و غبار استان، اضافه کرد: در این مطالعات 7 کانون ریزگرد شناسایی شد که کانون‌های 3 و 4 شامل 130 هزار هکتار در شرق و جنوب شرق اهواز قرار دارد. بخش دیگری از این کانون‌ها عرصه‌های تالابی است که به دلیل تأمین نشدن حقابه، مساحت و کاربری تالابی خود را از دست داده و تبدیل به کانون گرد و غبار شده‌اند. تالاب شادگان، محدوده خوریات هندیجان و ماهشهر شامل ده‌ها هزار هکتار است که تا سال 77 و حتی در سال 82 در زمستان به وسیله سیلاب‌ها آبگیری می‌شد، اما چند سال است که هیچ آبی به آنها نمی‌رسد و خشک شده و بخشی از کانون گرد و غبار را تشکیل داده‌اند. مدیرکل حفاظت محیط زیست خوزستان تأکید کرد: در این نشست وزارت نیرو متعهد شد تمام راهکارهای تأمین حقابه تالاب‌های شادگان و هورالعظیم را بررسی و اجرایی کند. یکی از راه‌های طبیعی تأمین آب تالاب شادگان، نهرهای مالح و بحره است که مشاوران سازمان آب و برق با همکاری جهاد نصر قرار است لایروبی و تأمین آب آنها را اجرا کنند.