روزنامه شرق
1396/07/25
كركوك شهر بدون پيشمرگه
گروه جهان: جنگ در کرکوک آغاز شده؛ حتی اگر مقامات سیاسی با بازی با کلمات؛ آن را رد کنند. حیدر العبادی، نخست‌وزیر عراق، بعد از یک جلسه امنیتی به نیروهای عراقی دستور داد عملیات بازپس‌گیری کرکوک را آغاز کنند. در پی این دستور، نیروهای نظامی عراق که در روزهای اخیر با تجهیزات نظامی در مرزهای کرکوک مستقر شده بودند، وارد شهر شدند و پس از عقب‌نشینی پر‌حرف‌وحدیث پیشمرگه‌های کُرد، توانستند چند موضع مهم را در جنوب کرکوک به تصرف خود در‌آورند. بر اساس بیانیه ارتش عراق، این نیروها توانستند پایگاه نظامی «کی1»، میدان نفتی «بابا گورگور».ساختمان‌های شرکت نفت شمال، یک نیروگاه برق و مجتمع‌های صنعتی را تصرف کنند.بر اساس آخرین گزارش‌ها، شهر کرکوک به‌طور کامل در اختیار نیروهای عراقی قرار گرفت. الجزیره به نقل از نیروهای دولت مرکزی عراق و منابعی در داخل شهر کرکوک گزارش داد که ارتش عراق ساختمان‌های دولتی را در مرکز کرکوک تحت کنترل خود درآورده است. پیش‌تر یک منبع امنیتی اعلام کرد که نیروهای عراقی ساختمان استانداری کرکوک را بدون مقاومت پیشمرگه‌ها تحت کنترل خود درآوردند. حیدر العبادی روز گذشته دستور داد پرچم عراق در کرکوک و مناطق مورد مناقشه با اقلیم کردستان عراق برافراشته شود.
نیروهای کُرد عملیات نیروهای عراقی را «گسترده» توصیف کرده و گفته‌اند تهاجم آنها باعث «خسارت زیادی» شده است. به گزارش خبرگزاری آسوشیتدپرس، ژنرال بهزاد احمد، یکی از سخنگویان نیروهای کُرد، گفته است: نیروهای فدرال یک شرکت نفت و گاز و مناطق صنعتی دیگر در جنوب کرکوک را به تصرف خود درآورده و «تلفات زیادی» وارد کرده‌اند. او افزود: نیروهای عراقی «بسیاری از خانه‌ها» را در طوزخورماتو و دهوک در جنوب کرکوک، به آتش کشیده و «تعداد زیادی» را نیز کشته‌اند؛ اما هنوز ادعاهای او را هیچ منبع مستقلی تأیید نکرده است.
چند‌وچون عقب‌نشینی پیشمرگه‌ها
بحث‌های زیاد و متناقضی درباره عقب‌نشینی پیشمرگه‌ها در کرکوک درگرفته است. پس از پیشروی نیروهای نظامی عراقی و حشدالشعبی در کرکوک، گمانه‌هایی درباره انشقاق در درون پیشمرگه‌ها گزارش شد و ساعاتی پس از بالاگرفتن این گزارش‌هاي غیررسمی، ریاست اقلیم کردستان با انتشار بیانیه‌ای این گزارش‌ها را تأیید کرد. این بیانیه مدعی است برخی رهبران حزب اتحادیه میهنی، به نیروهای تحت امر خود دستور داده‌اند از مناطقی که تحت کنترل آنها بوده، عقب‌نشینی کنند و این امر باعث تسلط حشدالشعبی بر این مناطق شده است. در این بیانیه که اولین واکنش مسعود بارزانی، رئیس اقلیم کردستان، پس از ورود نیروهای عراقی و هم‌پیمانانشان به کرکوک است، از اقدام برخی مسئولان حزب اتحادیه میهنی با عنوان «خیانتی بزرگ و تاریخی» علیه مردم کردستان یاد شده است. در ادامه این بیانیه آمده است: «اعلام می‌کنیم این «تجاوز» از سوی حشدالشعبی و نیروهای عراقی، با سلاح ائتلاف بین‌المللی و زره‌پوش‌های آمریکایی که در اختیار ارتش عراق گذاشته شده، انجام می‌گیرد؛ در حالی که به نیروهای پیشمرگه برای مقابله با داعش چنین سلاحی داده نشد».
درخواست العبادی از پیشمرگه‌ها
در حالی که بارزانی خواستار مقاومت پیشمرگه‌ها در کرکوک شده، حیدر العبادی، نخست‌وزیر عراق، در بیانیه روز گذشته خود تأکید کرد نیروهای پیشمرگه باید به وظایف خود در چارچوب فرماندهی نیروهای فدرال عمل کنند. او افزود: «ما تلاش کردیم مقامات اقلیم را از برگزاری همه‌پرسی و نقض قانون اساسی بازداشته و بر مبارزه با داعش متمرکز کنیم؛ اما گوش شنوا نیافتیم و سپس خواستار لغو نتایج همه‌پرسی شدیم و فایده‌ای نداشت. ما برای آنها روشن کردیم که عراق در معرض خطر قرار می‌گیرد؛ اما آنها منافع شخصی و حزبی خود را بر منافع ملی عراق و کردها و بقیه طوایف ترجیح دادند». العبادی به ساکنان کردستان و کرکوک این اطمینان را داد که به حفظ جان و منافع آنها اهمیت می‌دهد و تنها بر اساس وظایف خود طبق قانون اساسی عمل می‌کند و معتقد است باید ثروت ملی در این شهر را حفظ کند. العبادی از ساکنان عراق خواست با نیروهای مسلح متعهد به انجام وظایفشان همکاری کنند؛ چرا‌که این نیروها در راستای حفظ جان آنها و تأسیسات دولت عمل می‌کنند.
تخلیه شهر
بااینحال، به گزارش الجزیره و طبق تصاویری که در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده، به دنبال پیشروی نیروهای عراقی، صدها نفر از ساکنان کرکوک در حال خروج از این شهر هستند. آن‌طور که الجزیره گزارش داده، جاده‌های خروجی این شهر مملو از خودروهای ساکنانی است که در حال خروج از شهر هستند و تعداد این خودروها رو به افزایش است. بر اساس گزارش‌ها، شهروندان کرکوک در حال حرکت به سمت اربیل هستند.
دعوت ترکیه، روسیه و مصر برای حل بحران کرکوک
در همین حال، روسیه، ترکیه و مصر در بیانیه‌های جداگانه‌ای اربیل و بغداد را به خویشتنداری و حل بحران بر اساس اصل تمامیت ارضی عراق دعوت کرده‌اند. به گزارش ایسنا، به نقل از خبرگزاری آناتولی، وزارت خارجه ترکیه در بیانیه‌ای اعلام کرد: اقلیم کردستان عراق در ماه‌های اخیر اشتباهات بسیاری انجام داده است. کسانی که در کرکوک تلاش می‌کنند صلح و آرامش را از بین برده و باعث تقویت گروه «پ‌ک‌ک» در این منطقه می‌شوند، ما آنها را مسئول این اتفاقات می‌دانیم. در این بیانیه آمده است: ما هرگونه همکاری را با دولت عراق برای پایان‌یافتن موجودیت پ‌ک‌ک در خاک این کشور، انجام خواهیم داد. کرملین اعلام کرد بحران میان بغداد و کردها باید بر اساس اصل تمامیت ارضی عراق حل شود؛ اما باید به حقوق و منافع کردها نیز احترام گذاشته شود. از سوی دیگر، وزارت خارجه مصر، بغداد و اربیل را به خویشتنداری و دوری از درگیری فراخواند. وزارت خارجه مصر اعلام کرد: این درگیری‌ها می‌تواند اوضاع را پیچیده‌تر کرده و به تنش‌ها دامن بزند و وضعیتی بی‌ثبات را در منطقه ایجاد کند. تنش میان حکومت مرکزی عراق و اقلیم کردستان از سوم مهرماه که همه‌پرسی استقلال در مناطق کردنشین برگزار شد، بالا گرفته است. در آن همه‌پرسی، بیش از ۹۲ درصد به استقلال از عراق رأی دادند. این همه‌پرسی در شهر کرکوک هم برگزار شد؛ اما بر اساس گزارش‌ها، تعداد زیادی از شهروندان ترکمن و عرب این شهر، این همه‌پرسی را تحریم کردند. کرکوک که بیشتر جمعیت آن را کردها تشکیل می‌دهند، هم برای اقلیم کردستان عراق و هم برای دولت مرکزی، شهر بسیار مهمی به‌شمار می‌رود. این شهر یکی از دو منطقه مهم تولید نفت عراق است و بر اساس گزارش‌ها، حدود چهار درصد منابع نفت جهان متعلق به این شهر است.
درگیری‌های کرکوک به روند مذاکرات آسیب نمی‌زند
ناظم دباغ . نماینده اقلیم کردستان عراق
درگیری‌های روز گذشته در حوالی کرکوک میان ارتش عراق و نیروهای پیشمرگه را باید در ادامه چالش‌ها و تنش‌ها میان دولت اقلیم کردستان و دولت فدرال عراق در سال‌های اخیر دانست که در هفته‌های اخیر و بعد از برگزاری همه‌پرسی اقلیم بیش از هر زمانی بالا گرفته است. درواقع این درگیری‌ها بر سر مناطق مناقشه‌برانگیز میان اقلیم و دولت مرکزی است که هنوز به صورت دقیق تعیین تکلیف نشده‌اند و برگزاری همه‌پرسی نیز بر حساسیت آنها افزود. کنترل این مناطق مناقشه‌برانگیز تا پیش از بروز پدیده داعش در عراق، به صورت مشترک از طرف اقلیم و دولت مرکزی صورت می‌گرفت؛ اما با ورود داعش به خاک عراق و عقب‌نشینی نیروهای مسلح دولت مرکزی از این مناطق، کنترل و اداره این مناطق مناقشه‌برانگیز عملا به دست نیروهای پیشمرگه افتاد و از آن زمان تاکنون حفاظت از این مناطق برعهده نیروهای اقلیم کردستان بوده است. حال در شرایط جدید، دولت مرکزی می‌خواهد به مناطقی که پیش‌تر به صورت مشترک اداره می‌شدند، بازگردد. از دیگر سو، تلاش‌های بسیاری از سوی دو طرف صورت گرفت تا این مسائل و مناقشات پای میز مذاکره و به صورت مسالمت‌آمیز حل‌وفصل شوند؛ اما تاکنون این مذاکرات به نتیجه نرسیده است و نتیجه آن درگیری میان نیروهای پیشمرگه و نیروهای مسلح عراقی بوده است. در واقع بیش‌از‌این که خود این اقدام در ماهیت دچار اشکال باشد، می‌توان گفت که زمان‌بندی این اقدام بیشتر باعث این تنش‌ها شده است؛ بااینحال این درگیری‌ها به معنای شکست کامل روند مسالمت‌آمیز نبوده و دو طرف همچنان می‌توانند با فرونشستن تنش‌ها دوباره پای میز مذاکره این مسائل را تعیین تکلیف کنند. در واقع مسئله اصلی در کرکوک، کنترل منابع نفتی است که در سال‌های اخیر در اختیار نیروهای کرد بوده است. البته منابع نفتی کرکوک همواره برای کردها بیشتر از آنکه منافع باشد، مایه دردسر بوده‌اند. بااینحال هنوز نشانه‌های قدرتمندی از پیگیری مذاکرات و روند صلح‌آمیز در عراق دیده میشود. سفر آقای فؤاد معصوم، رئیس‌جمهوري عراق، به اربیل و دیدار با مسعود بارزانی، رئیس اقلیم کردستان را می‌توان یک اقدام امیدبخش توصیف کرد که نشان می‌دهد دولت مرکزی نیز همچنان خواستار مذاکره با رهبران کردی برای پایان‌دادن به این تنش‌هاست. در واقع نباید فراموش کرد که شاید در کوتاه‌مدت شاهد افزایش تنش‌ها باشیم؛ اما با تداوم مذاکرات بدون‌تردید اوضاع بهبود خواهد یافت و این چیزی است که دو طرف خود را به آن متعهد می‌دانند.
از دیگر سو ما شاهد وارد عمل شدن ائتلاف ضدداعش نیز بوده‌ایم که این نیز به کاهش تنش‌ها و درگیری‌ها کمک خواهد کرد. در واقع این مداخله با این هدف صورت گرفت که در درجه اول، جنگ از حوالی کرکوک به داخل این شهر کشیده نشود؛ علاوه‌بر‌این حضور یک نیروی سوم و موازنه‌گر، دو طرف را بیش‌از‌پیش به مذاکره و پیشبرد راه‌حل صلح‌آمیز ترغیب و تشویق می‌کند. در واقع می‌توان گفت که خلاف تحلیل‌های اولیه ائتلاف ضدداعش در حمایت و پشتیبانی از نیروهای پیشمرگه وارد عمل نشد؛ بلکه هدف اصلی جلوگیری از گسترش درگیری‌ها بین دو طرف بود. از دیگر سو، در شرایط حساس کنونی رهبران عراق و اقلیم یعنی آقای مسعود بارزانی و حیدر العبادی نقش بسیار حساسی برعهده دارند. در واقع این دو رهبر كردي و عراقي می‌توانند با اتخاذ مواضعی حساب‌شده و غیراحساسی شرایط را برای مذاکره و عادی‌سازی شرایط فراهم آورند. هرگونه جنگ لفظی و واکنش‌های هیجانی و احساسی از سوی دو طرف تنها بر تنش‌ها خواهد افزود. هرچند در شرایط بحرانی و درگیری، ممکن است مواضعی تند از سوی مقامات اتخاذ شود؛ اما به جای درگیرشدن در جنگ‌های کلامی و دامن‌زدن به تقابل‌های نژادی، باید بر نقاط اشتراک و تفاهم تکیه کرد.
سایر اخبار این روزنامه
شنيده‌ام ممنوع‌التصوير شدم
مردم ایران هیچ اعتنایی به حرف‌های ترامپ نکردند
تقدير رئيس قوه قضائيه از مواضع قاطع رئيس‌جمهور
كركوك شهر بدون پيشمرگه
سفر موگريني به واشنگتن براي نجات برجام
زنجاني گفت پول دارم يك ريال هم نمي‌دهم
درخواست بازگشت روحاني به «جامعه روحانيت»
انتقاد در داخل، همبستگي در برابر تهدید خارجی‌ها
حواسمان به کردستان باشد
ناکام آمریکایی
