کاستی‌های دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران

سیاست خارجی جمهوری اسلامی در قبال آمریکا با مشکلاتی همراه است که بیشتر به درک ماهیت آمریکا در بین مسئولان و مقامات کشورمان برمی‌گردد. آمریکا به‌رغم نوساناتی که ممکن است احزاب سیاسی در سیاست خارجی‌اش داشته باشند، ماهیتا چند نکته اساسی را دنبال می‌کند که این را مقامات سیاستگذاران خارجی ما به‌درستی دریافت نکرده‌اند. یکی از اصول سیاست خارجی آمریکا این است که چنانچه کشوری جزو اقمار آمریکا در مدار سیاسی و قدرت آمریکا در جهان حضور داشته و از این مدار خارج شود، دو راه در مقابلش بیشتر گشوده نیست؛ یا باید به همان مدار قبلی برگردد یا سیاست‌های آمریکا در جهت تغییر رژیم در آن جامعه و کشور خواهد بود، اما این معنا هنوز در بین سیاستگذاران خارجی ما و رابطه ما با آمریکا درک نشده است. نکته دوم توهمی است که بین بخش‌هایی از سیاستگذاران ما وجود دارد که تصور می‌کنند می‌توانند بین منافع آمریکا با کشورهای اروپایی به‌طور خاص و حتی کشورهای دیگری مثل چین و روسیه اختلاف ایجاد کنند! درحالی که منافع آنها با منافع آمریکا عجین شده است. پیامی که دولت آمریکا به‌سادگی به کشورهای دیگر می‌دهد این است که یا بازارهای ایران و یا بازارهای آمریکا؟ بنابراین پیام خیلی روشن است و طبیعی است که آنها بازارهای آمریکا را انتخاب خواهند کرد و این بازارها فقط بازارهایی نیست که متعلق به قلمرو جغرافیایی آمریکا باشد، بلکه بازارهایی را هم که در نفوذ و کنترل آمریکا است هم شامل می‌شود. لذا نکته قابل‌توجهی که به نظر می‌رسد مسئولان ما از درک آن عاجز بوده‌اند توجه به همین نکات است و بعد می‌بینیم با خوشبینی زیاد نسبت به مواضع آمریکا، انتظاراتمان شکل می‌گیرد و این انتظارات در جایی که امیدهایی را در جامعه شکل می‌دهد، با ناکامی‌ها و شکست‌های جدی روبه‌رو می‌شود. این بیش از آنکه به انتظارات مردم برمی‌گردد، به خوشبینی‌های بیش از حد برخی از مسئولان برمی‌گردد و سیاست خارجی ما را بر این اساس شکل می‌دهد. این دو نکته اساسی است و بر اساس همین تفکر آنچه در حال شکل‌گیری از پیش بوده و بر همین اساس قابل پیش‌بینی هم بود، این است که حتی اگر اوباما هم در آمریکا بر سر کار می‌ماند، ادامه تحریم‌ها و تشدید تحریم‌ها را در دستورکار قرار می‌داد. درواقع انتظار آمریکا، همسویی با منافع آمریکا در منطقه است که به معنای تبدیل شدن یک شریک راهبردی با اسرائیل است و کنار گذاشتن همه سیاست خارجی آن کشور است.
ادامه صفحه7