کیفیت «مساکن مهر» در گفت و گو با هوشنگ عشایری بررسی شد 5 ساله های کلنگی

گروه اقتصادی- ژوبین صفاری: روز گذشته عضو کمیسیون عمران مجلس، گفته بود مساکن مهر تا پنج سال آینده فرسوده می شوند. اظهار نظری که هر چند توضیح چندانی در مورد آن داده نشد اما به طور قطع به یکی از موارد مورد نقد در مسکن مهر اشاره دارد. کیفیت ساخت مساکن مهر در پاره ای از مناطق قابل قبول نیست. باید گفت طرحی که حدود 50 هزار میلیارد تومان برای آن هزینه شد حفره های فراوانی در زمینه مطالعات شهری و همچنین هدف گذاری برای خانه دار شدن افراد کم درآمد داشت. چنانچه عبدالکریم حسین زاده در این خصوص به خانه ملت می‌گوید:‌ کشورهای مختلف
مدل های مختلفی برای مسکن گروه های کم درآمد دارند و براساس مولفه های جمعیتی،اقتصادی و مسکن سازی خود مدل خود را ارائه می کنند. کشور آلمان به عنوان یکی از کشورهای موفق،هزینه تمام شده مسکن و قیمت فروش بازار را درنظر می گرفت و این گپ را به صورت یارانه در اختیار زوج های جوان قرار می دادند،که به مرور زمان این افراد فاقد مسکن،صاحب خانه می شدند. عضو کمیسیون عمران مجلس همچنین این طرح را فاقد طرح متفکرانه و با برنامه ریزی کارشناسی می داند. اما از طرف دیگر برخی کارشناسان طرح مسکن مهر را دارای نقاط مثبت و منفی توامان می دانند و معتقدند این طرح توانست در بخش هایی از کشور موفق عمل کند و در بخش هایی ویژگی های لازم را نداشت. هوشنگ عشایری عضو هیئت مدیره شرکت مادر تخصصی عمران و بهسازی شهری ایران به ابتکار می گوید:
نمی توان گفت که همه مساکن مهر از کیفیت بدی برخوردار هستند. ساختمان هایی داریم که بسیارعالی و همین طور ساختمان هایی که بد ساخته شدند. نمی توان سور عمومی داد و گفت همه مساکن مهر تا 5 سال آینده فرسوده خواهند شد. ضمن اینکه اصطلاح فرسودگی شاخص های مختلفی چه به لحاظ بافتی و چه ساختی دارد.
وی می افزاید: فرسودگی شامل کوچه کم عرض، استحکام کم و مسائل دیگر است که مسکن مهر را شامل نمی شود. گاهی برای نشان دادن بی کیفیت بودن از تمثیل استفاده


می شود و در نتیجه ممکن است اغراقی صورت بگیرد تا عمق نقد خود را به ساختمان ها نشان دهد. اما در نقد مسکن مهر باید گفت در کیفیت ساخت و همچنین جانمایی برخی از
ساختمان ها ایرادهایی وجود دارد. برای مثال در استان اصفهان و فارس شهرهایی داشتیم که مسکن مهر در بهترین نقاط شهر ساخته شده بود و نقاطی هم بود که شرایط نامطلوبی در انتخاب مکان داشت. مثلاً در شیراز مسکن مهر لپویی جانمایی بدی داشت هرچند کیفیت ساختمان ها مطلوب بود. یا در شهر صدرا هم جانمایی و فضای شهری خوب صورت گرفت.
فرسودگی 5 ساله یا 50 ساله؟
هوشنگ عشایری همچنین اظهار می کند: از طرفی مسکن مهر را باید درمقیاس خود سنجید و به اندازه قیمت و هزینه ای که برای آن پرداخت شده است بررسی کرد. نقد اساسی که به مسکن مهر وارد است، دیده نشدن نظام شهری و شهروندی است که آیا ضرورتی به انتخاب این مکان ها و کش دادن شهر به این سمت بود یا خیر؟ اگر ضرورت هم داشت تغییری در کیفیت زندگی مردم داشت یا صرفاً آلونکی شد برای سکونت؟ در اکثر جاها این مساکن جانمایی خوبی نشد و اصول طراحی شهری و مد نظر قرار دادن کیفیت زندگی شهروندان مورد بررسی قرار نگرفت.
وی یادآور می شود: طبیعی است که در برخی از مکان ها
ساختمان هایی ساخته شده در قالب مسکن مهر که 5 سال هم عمر
نمی کند اما بعضی دیگر از این ساختمان ها تا 50 سال هم عمر
می کنند.
خانه های در حاشیه شهر
مدیر کل پیشین راه و شهرسازی استان فارس، در ادامه با بیان اینکه نظارت ساختمان ها مانند پروژه های راه سازی تحت نظارت دولت نیست، اظهار می کند: سازمان نظام مهندسی متولی است که نظارت بر این گونه طرح ها گاهی تابع وجدان افراد می شود. مهندس ناظری که پروانه را امضاء می کند اهمیت دارد. نظارت هرچه بیشتر باشد کیفیت بالا می رود اما چون میزان ساخت و ساز بالا بود احتمال خطا در نظارت هم وجود دارد. اما کیفیت ساخت مساکن مهر معطوف به نظارت نیست بلکه تابع منابعی است که بابت آن هزینه شده.
وی می گوید: نقد بزرگ به مسکن مهر این است که چرا این طرح بزرگ و با هزینه حدود 50 هزار میلیارد تومانی چرا بیرون از شهرها اجرا شد. با این منابع در قلب شهر می شد جریانی ایجاد کرد که هم حوزه خدمات کمتری نیاز داشته باشد و هم توسعه خطی را درون شهر ایجاد می کردیم.عمده بحث هایی که در خصوص مسکن مهر مطرح می شود مربوط به طرح هایی است که بین تهران و کرج ساخته شده است. نقدها و بازخوردهایی که می شود عمده آن مربوط به تهران است که جانمای خوبی نداشته است.
«مسکن اجتماعی» چه کسانی را خانه دار می کند؟
عشایری همچنین در خصوص تفاوت های مسکن مهر و اجتماعی می گوید: مسکن اجتماعی مفهومی جدا از مسکن مهر دارد. در‌پروژه مسکن مهر دخالت مسقیم دولت در ساخت مسکن بود اما مسکن اجتماعی ایجاد ظرفیت و تسهیلات و ابزارسازی برای تسهیل در مسکن دار شدن مردم است. در حوزه مسکن اجتماعی برای اقشار کم درآمد برنامه دادیم که با استفاده از بخش توسعه گر بین شهرداری ها، دولت و مالکین و همچنین بخش سرمایه گذاری وارد عمل شوند. بخش ضعیف تسهیلات ارزان قیمت دریافت کند و طبقه متوسط و مرفه به تناوب سود بیشتری را بپردازند. این یک برنامه است که دولت مستقیم در آن دخالت نمی کند و تنها فضا برای خانه دار شدن مردم فراهم می شود.