54میلیون تومان کمترین هزینه سالانه یک زندانی

آفتاب یزد – گروه اجتماعی: همین چندی پیش بود که نیک طبع یکی از قضات برجسته هرمزگانی در اقدامی جالب برای ۸نفر از حاملان مشروبات الکلی به جای مجازات حبس تنظیم و نگارش مقاله و حفظ احادیث در خصوص مضرات مشروبات الکلی را صادر کرد. این متهمان باید در مضرات استفاده از مشروبات الکلی مقالاتی تهیه و تنظیم کرده و احادیثی با این عنوان حفظ کنند. به نظر می‌رسد احکام جایگزین (البته با در نظر گرفتن شرایط و ضوابط) علاوه بر فرهنگسازی و سوق متهمان به فکر کردن و دانش‌آموختن می‌تواند بخش اعظمی از هزینه‌های دستگاه قضا و دولت را کاهش دهد.
مجید ابهری، رفتارشناس در مورد هزینه‌های نگهداری زندانیان به آفتاب یزد می‌گوید: «دو نوع هزینه (ملموس و نامرئی) در نگهداری از زندانیان داریم. در هزینه ملموس، نگهداری هر زندانی 54میلیون تومان در سال است. این در حالی است که هزینه یک دانش‌آموز 2میلیون و 700هزار تومان در سال است.»
وی به هزینه‌های نامرئی و ناملموس اشاره کرده و می‌افزاید: «مهم‌ترین هزینه‌ای که جامعه برای یک زندانی می‌پردازد کم‌شدن یک نیروی کار از جامعه است. در حقیقت این نیروی کار بلااستفاده در زندان می‌ماند. دومین هزینه ناملموس این است که مسیر سرنوشت یک زندانی تغییر می‌کند. همسرش بلاتکلیف می‌ماند (بعضا زنان زندانیان طلاق می‌گیرند) و تحصیلات کودکان‌شان نیمه‌تمام می‌ماند و نگاه تحقیرآمیز اطرافیان به بچه‌ها باعث افسردگی آنها می‌شود. بچه‌های زندانیان در ازدواج هم با مشکل روبرو می‌شوند و در اکثر موارد به محض آن که طرف مقابل متوجه می‌شود پدر این پسر یا دختر زندانی است
پا پس می‌کشند. این هزینه‌های ناملموسی است که به جامعه تحمیل می‌شود.»


این رفتارشناس با بیان این که گاهی زندانیان پس‌از آزادی با هم همدست شده و باندهای بزهکاری را تشکیل می‌دهند، تاکید می‌کند: «بنابراین باید از احکام جایگزین استفاده کنیم تا از نیروی آنها به نفع جامعه و خانواده‌های خودشان استفاده کنیم. باید در خدمات اجتماعی از نیروی آنها استفاده شود. در حال حاضر برلوسکونی، نخست‌وزیر ایتالیا دادگاهی شد و به یک سال خدمات اجتماعی و زندان محکوم شده است. او مجبور است خیابان‌های ایتالیا را تمیز کند.»
به گفته ابهری، نیروی کار عظیمی بلااستفاده در زندان‌ها خوابیده‌اند و در آنجا هریک از آنها با دیگر زندانیان که صحبت می‌کند ناخودآگاه با ده‌ها بزهکار دیگر آشنا می‌شود و در حقیقت به بزهکار خطرناک تبدیل می‌شود.

شروع فعالیت زندان‌خواب‌ها
اما در مقابل هستند کسانی که به دلیل نداشتن جا و مکانی مشخص، با آگاهی از برخی جرایم و احکام آن، سال‌های سرد سال را در زندان‌ها به‌سر می‌برند. این افراد هم باعث افزایش هزینه‌های تحمیل‌شده بر جامعه می‌شوند. ابهری درباره این زندانیان فصلی می‌گوید: «برخی بزهکاران هستند که اوایل فصل پاییز جرائمی انجام می‌دهند که می‌دانند 5، 6 ماه به حبس خواهند رفت و فصول سرما را در آنجا می‌گذرانند. در حقیقت دقیقا از مجازات‌های بزهی که انجام می‌دهند اطلاع‌ دارند. این افراد به «زندان‌خواب‌» معروفند.»
وی با اشاره به این که هزینه این افراد تقریبا نصف می‌شود، می‌گوید: «این افراد حدود 27، 28میلیون هزینه دارند. البته هزینه زندان‌خواب‌ها و هزینه سالانه 54میلیون تومانی دیگر زندانیان، منهای هزینه‌های قضاوت، دادگاه، آگاهی و... است. اگر بنا باشد این هزینه‌های جانبی و هزینه‌های نامرئی را هم حساب کنیم هزینه نگهداری زندانیان، چیزی حدود 4برابر مبلغ اعلام شده است.»
وی با اشاره به اقدامات مثبت قوه‌قضائیه می‌افزاید: «کسی که به جز دزدی کار دیگری بلد نیست، باید به طور همزمان دچار تحول درونی و بیرونی شود. در حال حاضر با اقداماتی که صورت گرفته، تحولات درونی و روحی در زندان‌ها قوت گرفته است. اما باید تحول بیرونی هم با آن همراه شود. به زندانیانی که تمایل دارند حرفه‌آموزی می‌شود. اما باید اقدامات بیشتری در جهت روی آوردن زندانیان به حرفه‌آموزی انجام شود تا پس از آزادی، زندانیان حرفه‌ای داشته باشند و دوباره به بزهکاری روی نیاورند.»

بیگاری ممنوع
برخی از اقتصاددانان در راستای احکام جایگزین پیشنهاد کردند؛ «بعضی کارفرمایانی که بنگاه تازه‌تاسیسی دارند و هنوز به سود دهی نرسیده‌اند و توان پرداخت هزینه کارگر را ندارند بتوانند از بعضی زندانیان در مدت معلومی استفاده کنند. این روش هم به نفع کارفرمایان است که ابتدای کار با هزینه‌های هنگفت روبرو نشوند و هم به‌نفع زندانیان است که حرفه‌ای می‌آموزند. پس از اتمام موعد مقرر اگر کارفرما و زندانی به این نتیجه رسیدند که می‌توانند با هم کار کنند، زندانی به عنوان نیروی کار در بنگاه کارفرما بماند.» مجید ابهری در واکنش به این پیشنهاد می‌گوید: «من با این ایده مخالف هستم. زیرا اگر قرار باشد از این زندانیان بیگاری کشیده شود، نه تنها کار پیش نمی‌رود، بلکه احتمال دارد خرابکاری هم در آن بنگاه صورت‌گیرد. باید یک خرج حداقلی به زندانی داده شود تا پول تو جیبی و هزینه رفت و آمدش را
داشته باشد.»
این رفتارشناس با اشاره به این که به صورت رایگان نه زندانی دل به کار می‌دهد و چیزی یاد می‌گیرد نه کار آن بنگاه پیش می‌رود، می‌افزاید: «کارفرمایان می‌توانند صنایع زندان را سرلوحه خودشان قرار دهند. حقوق زندانیانی که در زندان حرفه‌آموزی می‌کنند، به خانواده‌شان داده می‌شود. یادمان باشد که خانواده زندانیان گناهی ندارند. بنابراین می‌شود این افراد را در بنگاه‌های نوپا به کار گرفت اما به شرط آن که حداقل حقوق برایشان در نظر گرفته شود و به خانواده‌شان داده شود.»
این جامعه‌شناس به وضعیت زندگی خانواده اکثر زندانیان اشاره کرده و تاکید می‌کند: «خانواده‌ این افراد در تنگدستی شدید زندگی می‌کنند ولی آبرومندند و خجالت می‌کشند که به کسی بگویند. ترجیح می‌دهند به دلیل وضعیت سرپرست خانواده صدایشان در نیاید و صورتشان را با سیلی سرخ می‌کنند.»
وی با بیان این که باید زندانیان دوره کارآموزی و کارورزی را پشت سر بگذارند، می‌افزاید: «باز هم تاکید می‌کنم که زندانیان باید با یک چهارم یا یک پنجم حقوق کار کنند، نه به صورت رایگان. بعد از شش‌ماه یا یکسال کار، اگر دوره محکومیت این افراد تمام شده بود، حقوق کامل را به این افراد بدهند.»
ابهری با اشاره به این که نباید همه مسئولیت‌ها را بر عهده قوه‌قضائیه گذاشت و انتظار داشت که تمام کارها را به عهده بگیرد تا یک زندانی به جامعه بازگردد، می‌گوید: «حرفه آموزی، کارآفرینی در کنار خانواده‌پذیری‌ و جامعه‌پذیری مثلثی است که می‌تواند یک زندانی را از بازگشت به سمت و سوی بزهکاری بازدارد و سببی شود تا او دوباره به ورطه‌ بزهکاری نیفتد. برای دستیابی به این مثلث باید جامعه را هم آموزش دهیم. شما توجه کنید، جامعه در مقابل قبول یک زندانی پس از آزادی مقاومت نشان می‌دهد و آنها از چرخه فعالیت اقتصادی دور می‌مانند. بالاخره زندگی زندانیان و خانواده‌هایشان هم هزینه دارد، وقتی کسی به آنها کار نمی‌دهد، مجبورند به بزهکاری روی آورند. بنابراین برای پذیرش این افراد باید نگاه جامعه را تغییر دهیم.»