مدیریت بحران تاب‌آوری و سرمایه‌های اجتماعی

سیدحمید جمال الدینی
معاون آموزش، پژوهش و فناوری جمعیت هلال احمر




در سال های اخیر، به ظرفیت‌های جوامع بحران زده برای «بازگشت به وضعیت عادی» یا بازسازی و بازیابی جوامع آسیب دیده با استفاده حداقلی از کمک‌های خارجی، توجه زیادی شده که این موضوع باعث ایجاد تغییراتی در فرهنگ و ادبیات کاهش خطرات شده و رویکرد تاب‌آوری را به جای آسیب پذیری، مورد تأکید خاص قرار داده است. مؤلفه های «آگاهی، دانش و مهارت»، «سرمایه اجتماعی» و «سلامت» بیشترین اهمیت و سهم را در پیش‎بینی تاب‌آوری یک جامعه دارد. سرمایه اجتماعی به‌عنوان یک مفهوم فرارشته‌ای در چند دهه اخیر درتحلیل‌های اجتماعی و اقتصادی در مورد توسعه جوامع مطرح شده و به نقش ساختارهای اجتماعی محلی از قبیل روابط متقابل، نهادهای محلی، نگرش، انسجام و اعتماد تأکید دارد. شبکه‌ها و کنشگران محلی، اعتماد، مشارکت و همکاری، نگرش مردم، انسجام اجتماعی، همدلی و همبستگی نقش بسیار ارزنده‌ای در افزایش تاب‌آوری جوامع آسیب دیده دارد. این رویکرد روی تقویت سیستم‌های اجتماعی از طریق همکاری و ارتباطات بیشتر بین سازمان‌های مختلف، نخبگان و گروه‌های اجتماعی تمرکز می‌کند که می‌تواند نقش مهمی در کاهش آسیب‌پذیری ناشی از سوانح طبیعی و بهبود کارآیی مدیریت سانحه در جوامع در معرض خطر، ایفا کند. توجه به سرمایه‌های اجتماعی می‌تواند روند برنامه‌ریزی برای توسعه جوامع را برای متخصصان مربوطه تسهیل کرده و مشارکت محلی و مردمی را در اجرای بهتر برنامه‌ها به همراه داشته باشد و در تعامل با سایر سرمایه‌ها در ایجاد اعتماد، روابط متقابل، تبادل تجارب وهمکاری جمعی نقش مهمی در کاهش آسیب‌پذیری ایفا کند.
ادامه در صفحه 2